Έφυγε από τη ζωή η Λίμπυ (Ελευθερία) Τατά-Αρσέλ

Η Λίμπυ (Ελευθερία) Τατά Αρσέλ, Ελληνίδα γεννημένη στη Μυτιλήνη και για χρόνια εγκατεστημένη στη Δανία, υπήρξε ομότιμη καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, με πλούσιο επιστημονικό συγγραφικό έργο, αλλά και σημαντική εργασία στο πρακτικό θεραπευτικό πεδίο. Θεμελίωσε τα κέντρα θεραπείας και αποκατάστασης κι είχε  εργαστεί σε ψυχοκοινωνικά προγράμματα με πρόσφυγες και θύματα πολέμων και βασανιστηρίων, κυρίως της πρώην Γιουγκοσλαβίας.

 Παράλληλα ήταν επι 15 χρόνια Ανώτερος Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας στο Διεθνές Κέντρο Αποκατάστασης Βασανισθέντων (IRCT International Rehabilitation Council for Torture Victims). Συμμετείχε ως επιστημονικό μέλος στην εξεταστική Επιτροπή της Κοινής Αγοράς «Warburton Mission» για τους βιασμούς κατα την διάρκεια του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία την περίοδο 1991-1992. Διετέλεσε διευθύντρια ψυχοκοινωνικών προγραμμάτων για την περίθαλψη προσφύγων στην πρώην Γιουγκοσλαβία κατά τον πόλεμο 1992-1995. Θεμελίωσε όπως αναφέραμε και διήυθηνε δύο κέντρα θεραπείας και αποκατάστασης θυμάτων πολέμου και βασανιστηρίων στο Σεράγεβο και στο Ζάγκρεμπ (1996-2002). Χρημάτισε σύμβουλος επι επτά χρόνια στο τμήμα Προστασίας Προσφύγων του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για τα εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γουγκοσλαβία (ICTY, Wittness and Victim Protection). Τέλος, συνεργλάστηκε με τα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης και διετέλεσε μέλος των Επιστημονικών Επιτροπών του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) και της Γενικής Γραμματείας Ισότητας Φύλων (ΓΓΦΙ) στην Ελλάδα, όπου εχει επιμεληθεί Οδηγών Συμβουλευτικής Γυναικών.ς.

Ως κλινική ψυχολόγος στη Δανία, η Libby Tata Arcel άρχισε με τον Σαλβατόρε και τη Λουίζα, θύματα της δικτατορίας του Πινοσέτ, με τη Νίλοφαρ από το Ιράν, τον Χουάν από τη Γουατεμάλα, τη Νάνσι από το απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής... Ακολούθησαν εκατοντάδες θύματα κρατικής βίας, άνθρωποι με πληγές στο σώμα και στην ψυχή τους, που έχασαν αγαπημένους ανθρώπους, την πατρίδα τους, την αξιοπρέπειά τους...
«Οι συναντήσεις με τους τραυματισμένους πρόσφυγες δημιούργησαν -γράφει η Libby Tata Arcel- κι άλλο ένα ορόσημο στον εσωτερικό μου κόσμο. “Ξαναθυμήθηκα”, σε ηλικία τριάντα έξι χρονών [...] ότι κι εγώ ήμουν παιδί πρόσφυγα από τη Μικρά Ασία. Η μητέρα μου και η οικογένειά της [...] κι αυτοί είχαν βιώσει φόβο και τρόμο από μια ισχυρή εξωτερική δύναμη· κι αυτοί είχαν υποστεί ένα διωγμό· κι αυτοί είχαν δει το Χάρο με τα μάτια τους πριν, κατά και μετά τη φυγή· κι αυτοί είχαν χάσει πάμπολλα αγαπημένα τους πρόσωπα· κι αυτοί είχαν υποστεί κρατική καταπίεση και βία, και στη γενέτειρά τους και στην καινούργια πατρίδα· κι αυτοί διακατέχονταν από μια απύθμενη νοσταλγία “για τα βουνά του Τσανταρλί”, του οθωμανικού μεικτού χωριού στην επαρχία της Περγάμου απ’ όπου εκδιώχθηκαν...».

Η τραγική ιστορία της οικογένειάς της αποτέλεσε την αφετηρία για το πιο γνωστό της βιβλίο της “Με το Διωγμό στην ψυχή. Το τραύμα της Μικρασιατικής καταστροφής σε τρεις γενιές”, (εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2014, σελ. 528), που αποτελεί μια σπάνια ψυχολογική και κοινωνική ανάλυση του προσφυγικού τραύματος. Στο βιβλίο είχε εξετάσει  -για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία- το διαγενεαλογικό συλλογικό τραύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής και εξέτασε πώς αυτό το τραύμα επηρεάζει μέχρι σήμερα τη μνήμη, την ταυτότητα και τη ζωή των ανθρώπων προσφυγικής καταγωγής και στο σύνολό της την ελληνική κοινωνία.Η συγγραφέας έθεσε υπό εξέταση κρίσιμα ερωτήματα: Αν μεταβιβάζεται το ψυχολογικό τραύμα του διωγμού και της προσφυγιάς από τη μια γενιά στην άλλη και με ποιον τρόπο περνούν από γενιά σε γενιά οι επώδυνες προσφυγικές εμπειρίες. Πώς επουλώνονται τα τραύματα του διωγμού και ποιους μηχανισμούς επιβίωσης αναπτύσσουν οι πρόσφυγες.