Γράφει η Ράνια Μπουμπουρή
Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου (Καρπενήσι, 1877 – Αθήνα, 1940) και η Πηνελόπη Σ. Δέλτα (Αλεξάνδρεια Αιγύπτου, 1874 – Αθήνα, 1941) είναι δύο εξέχουσες φυσιογνωμίες της ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας, δύο πνευματικοί άνθρωποι που γεννήθηκαν, έδρασαν και έφυγαν από τη ζωή το ίδιο χρονικό διάστημα, δύο δημιουργοί για τους οποίους έχουν γραφτεί εκατοντάδες σελίδες αλλά τα παιδιά σήμερα δεν τους γνωρίζουν καλά, αν όχι και καθόλου. Αφορμή, λοιπόν, για μια πρώτη γνωριμία μαζί τους μπορεί ν’ αποτελέσει η σειρά «Κλασικοί Θησαυροί» των Εκδόσεων Μίνωας, που παρουσιάζουμε σήμερα.
Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ένα από τα πρώτα μέλη της εταιρείας Η Εθνική Γλώσσα (1904), που ιδρύθηκε με στόχο την υπεράσπιση της δημοτικής γλώσσας, έγραψε το 1918 σε συνεργασία με τους Δ.Ανδρεάδη, Αλ.Δελμούζο, Π.Νιρβάνα και Μ.Τριανταφυλλίδη τα Ψηλά Βουνά (εικονογράφηση Π.Ρούμπου), το αναγνωστικό της Γ’ Δημοτικού που του είχε ανατεθεί την προηγούμενη χρονιά από το Υπουργείο Παιδείας της κυβέρνησης Βενιζέλου. Στην παρούσα έκδοση του κειμένου του, σε διασκευή της Χαράς Γιαννακοπούλου, οι αναγνώστες παρακολουθούν την εκδρομή μιας ομάδας είκοσι πέντε παιδιών ψηλά στο βουνό. Ο κυρ Στέφανος, πατέρας ενός από τα παιδιά και μαραγκός στο επάγγελμα, είχε ανέβει νωρίτερα στο βουνό για να κατασκευάσει οχτώ καλύβες, τα πρόχειρα καταλύματα των παιδιών για το διάστημα που θα περνούσαν εκεί. Τα παιδιά, αφού αποφάσισαν πώς θα μοιραστούν στις καλύβες, άρχισαν να οργανώνουν την παραμονή τους εκεί παίρνοντας, καθημερινά, σπουδαία μαθήματα ζωής: πόσο χρειάζονταν το ένα το άλλο για να τα καταφέρουν, πόση δουλειά και συνεργασία απαιτείται για να στηθεί μια κοινότητα, πόσο σπουδαίο είναι το δάσος για τον άνθρωπο και ποια είναι η ευθύνη του καθενός για τη διατήρησή του, πόσο απολαυστική είναι η ζωή κοντά στη φύση, πόσο σημαντικό είναι το σχολείο για όλα τα παιδιά… Οι μεγάλες και σταθερές αξίες της ζωής προβάλλουν εμπλουτισμένες με λαογραφικά στοιχεία μιας άλλης, παλιότερης Ελλάδας, που έχει να διδάξει πολλά στα σημερινά παιδιά.
Η Πηνελόπη Δέλτα, ως καλλιεργημένη κόρη της πλούσιας και αρχοντικής οικογένειας Μπενάκη, συναναστρεφόταν σπουδαίους ανθρώπους του πνεύματος και της πολιτικής των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Έγραψε, μεταξύ άλλων, πολλά παραμύθια, διηγήματα και μυθιστορήματα για παιδιά, συστήνοντάς μας δύο αξιολάτρευτα, αν και πολύ άτακτα πλάσματα, ένα παιδί και ένα σκυλί: τον Τρελαντώνη και τον Μάγκα. Στον Τρελαντώνη, που αναφέρεται στη ζωή του αδελφού της Αντώνη Μπενάκη (εθνικού ευεργέτη και ιδρυτή του Μουσείου Μπενάκη), μας συστήνει το πιο σκανταλιάρικο αγόρι της ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας: οι τούμπες, τα ακροβατικά και τα ριψοκίνδυνα παιχνίδια είναι ένα απλό μέρος της καθημερινότητάς του, την οποία εμπλουτίζει με πιο σπάνιες αταξίες – κλέβει το κόκαλο του σκύλου εισπράττοντας δαγκωματιά στο πρόσωπο, μπαίνει κρυφά σε μια βάρκα το σούρουπο και ξανοίγεται στο πέλαγος χάνοντας τα κουπιά, σπάει όλες τις στάμνες του Μπαρμπαγιάννη του Κανατά, ξεχνάει στην τσέπη του ένα σημαντικό τηλεγράφημα… και άλλα, και άλλα. Στον Μάγκα, από την άλλη, η συγγραφέας παρουσιάζει τη ζωή των εύπορων Ελλήνων της Αιγύπτου μέσα από τα μάτια ενός σκύλου, ο οποίος μπλέκει σε ένα σωρό σκανταλιές και περιπέτειες, με αποκορύφωμα την κρυφή επιβίβασή του στο πλοίο για να επιστρέψει στην Ελλάδα. Και στα δύο βιβλία μπλέκεται όμορφα η ζωή των Ελλήνων μιας άλλης εποχής με την καθημερινότητα ακόμα και των σημερινών παιδιών σε ό,τι αφορά τις αταξίες τους και τη σύγκρουση των επιθυμιών τους με τα «πρέπει» των μεγάλων. Ως προς τις διαφορές τού τότε με το σήμερα στη διαπαιδαγώγηση, με κύρια σημεία την αυστηρά πατριαρχική κοινωνία και το ξύλο ως τιμωρία, τα βιβλία αυτά αξίζει να διαβαστούν ως επιπλέον τροφή για συζήτηση με τα παιδιά στο πλαίσιο της οικογένειας ή της τάξης.
Πρόκειται για ένα αξιόλογο εκδοτικό εγχείρημα. Θεωρούμε ότι τα βιβλία αυτά μπορούν να ξυπνήσουν το ενδιαφέρον μικρών και μεγαλύτερων ηλικιακά αναγνωστών για μια καλύτερη γνωριμία με το έργο του Ζαχαρία Παπαντωνίου και της Πηνελόπης Δέλτα, γι’ αυτό και τα συνιστούμε.
Βρείτε τα εδώ:
