Πολλοί γονείς, όταν γεννιέται το μωρό τους συνηθίζουν να το βλέπουν σαν ένα μικρό και απροστάτευτο ανθρωπάκι που χρειάζεται συνεχή φροντίδα ώστε να μην του συμβεί κάτι κακό. Η αλήθεια είναι ότι ουσιαστικά, αυτός είναι ο ρόλος των γονιών για τα πρώτα τουλάχιστον, χρόνια της ζωής ενός παιδιού. Όταν όμως, η συνεχής φροντίδα και παρουσία τους εξακολουθεί, καθώς το παιδί μεγαλώνει και αναπτύσσεται, τότε αυτό μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο όχι μόνο στην διαδικασία ωρίμανσης του αλλά και στη ζωή του γενικότερα. Η υπερπροστασία μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα βλαβερή για τη σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού.
Η υπερπροστασία των γονιών μπορεί να εκδηλωθεί και να εκφραστεί με πολλούς τρόπους. Οι γονείς που ανησυχούν υπερβολικά να μη νιώσει το παιδί τους το αίσθημα της ματαιότητας και της απόρριψης είναι και αυτοί που το κρατούν “δέσμιο” των ανησυχιών τους. Είναι ιδιαίτερα βοηθητικό για την μετέπειτα ανάπτυξη και ωρίμανση του παιδιού να μάθει να αντιμετωπίζει μόνο του τη ζωή, ξεκινώντας από τα μικρά, π.χ να λύσει την διαφωνία του με έναν φίλο στην παιδική χαρά μέχρι τα πιο σημαντικά. Η υπερπροστασία πνίγει τα παιδιά και τα αφήνει κυριολεκτικά ανώριμα. Στέλνει ένα μήνυμα στα παιδιά πως είναι ανίκανα να κάνουν κάτι μόνα τους. Τα καθιστά εξαρτώμενα, εσωστρεφή, χωρίς αυτοσεβασμό, χωρίς τη δυνατότητα να λαμβάνουν μόνα τους αποφάσεις. Ένα παιδί ανεξάρτητο είναι εκείνο που θα ξέρει να ανταποκριθεί στις συνέπειες που θα έχει μια συμπεριφορά του. Η αποτυχία θα του δώσει ένα επιπλέον κίνητρο για να προσπαθήσει περισσότερο και όχι για να κλειστεί στο «καβούκι» του από ντροπή και αισθήματα κατωτερότητας.
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και με τα μεγαλύτερα παιδιά. Την περίοδο της προ-εφηβείας και της εφηβείας, αυτή η υπερπροστασία των γονιών μεταφράζεται ως έλλειψη εμπιστοσύνης και αυτό μπορεί να προκαλέσει σοβαρότατα προβλήματα στις οικογενειακές σχέσεις. Οι απαγορεύσεις και οι ιδιαίτερα αυστηροί έλεγχοι και κανόνες στην εφηβεία μπορεί να προκαλέσουν τραγικά, αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα. Έτσι, μπορεί ως αντίδραση να κάνει κατάχρηση ουσιών (κάπνισμα, αλκοόλ, ναρκωτικά), να έχει κατά βάση φίλους που δεν εγκρίνουν οι γονείς, να ξενυχτά και να είναι ιδιαίτερα επιθετικός.
Κλείνοντας, πρέπει να πούμε ότι οι γονείς δεν χρειάζεται να αφήνουν απόλυτες ελευθερίες στα παιδιά, σίγουρα πρέπει να υπάρχει ο έλεγχος αλλά πάντοτε με κάποια όρια. Ο γονέας πρέπει να ξέρει που είναι το παιδί, τι δραστηριότητες έχει, με ποιους φίλους κάνει παρέα και να θέτει ορισμένους κανόνες. Αυτό που δεν είναι ωφέλιμο όμως είναι να βρίσκεται συνέχεια κολλημένος στο παιδί, απλά και μόνο στη περίπτωση που κάτι έκτακτο ή κακό θα συμβεί. Η αυτοπεποίθηση ενός παιδιού ενισχύεται μέσα από τα βιώματα του και τις εμπειρίες του και για αυτό είναι πολύτιμο να δείχνουμε υπομονή και εμπιστοσύνη. Ένα παιδί καταπιεσμένο και στερημένο από βιώματα, μεγαλώνοντας θα προσπαθήσει να ζήσει όλα όσα του έλειψαν και αυτό μπορεί να πάρει επικίνδυνες διαστάσεις.
Και να θυμόμαστε: «Ουσιαστική παρουσία στη ζωή των παιδιών μας άλλα όχι υπερβολική παρέμβαση».
* Η Μαρία Βερβέρη είναι Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος (MSc Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων, University of Leiden, Ολλανδία) και εργάζεται στο ιδιωτικό της γραφείο, Καβέτσου 17, Μυτιλήνη (τηλ. 2251048933, 6945447016). Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε το http://mariaververi.blogspot.gr
Η Μαρία Βερβέρη αρθρογραφεί κάθε δεύτερη Δευτέρα στο Lesvosnews.net
