Η Λέσβος μετέχει σε ένα γιγάντιο κοινωνικό «πείραμα» που πρέπει να σταματήσει

Γράφει ο Μιχάλης Μπακάς  *   Η ιστορία είναι παλιά. Πριν από εκατό και ένα χρόνια, το 1914,  στη Λέσβο ζούμε το πρώτο προσφυγικό κύμα από τα μικρασιατικά παράλια. Στην απαρχή του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, περισσότεροι από 50 χιλιάδες Μικρασιάτες, περνούν στο νησί. Η τοπική κοινωνία σοκάρεται, γίνεται προσπάθεια για την ένταξη των προσφύγων στην κοινωνία αλλά τα προβλήματα είναι πολλά. Γύρω στο ‘19 και ’20 πολλοί από τους πρόσφυγες επιστρέφουν στα σπίτια τους αλλά η Μικρασιατική καταστροφή του ‘22 ξυπνά και πάλι μνήμες του παρελθόντος με τη δεύτερη προσφυγιά. Εάν στην πρώτη προσφυγιά οι ντόπιοι ήταν κάπως ανεκτικοί στο ζήτημα, τη δεύτερη  δεν μπορούν να τη διαχειριστούν.

Οι Μυτιληνιοί μπροστά σε αυτή τη δαρμένη ανθρωποθάλασσα που πλημμύρισε την πόλη τους, ξαφνιάστηκαν, φοβήθηκαν, κουμπώθηκαν. Έκλεισαν τις πόρτες τους για να ξορκίσουν το κακό, «ήταν σαν να τους πλάκωσε ένα μαύρο θανατερό σύννεφο που θόλωσε το μυαλό και νέκρωσε τις αισθήσεις. Δεν μπορούσαν δεν ήθελαν να βλέπουν, να ακούν να γνωρίζουν τι γίνεται έξω από τις πόρτες τους». Τη συνέχεια της ιστορίας την ξέρουμε , με πείσμα και δύναμη για τη ζωή οι μικρασιάτες ρίζωσαν στη νέα τους πατρίδα και σιγά-σιγά έκαναν τα σπιτικά τους, πρόκοψαν και μεγαλούργησαν.

Στην πρώτη δεκαετία του νέου αιώνα η Λέσβος έγινε ξανά πέρασμα των μεταναστευτικών ρευμάτων από τα μικρασιατικά παράλια. Κύματα προσφύγων, κύρια από το Αφγανιστάν, πέρναγαν στο νησί με την ελπίδα να σωθούν από το πόλεμο που τους κυνηγάνε στη χώρα τους. Οι απάνθρωπες συνθήκες κράτησης στην Παγανή έστρεψαν το πανευρωπαϊκό ενδιαφέρον, ενεργοί πολίτες δραστηριοποιήθηκαν και πέτυχαν το το 2009 κλείσιμο της Παγανής.

Μετά ήρθε η κρίση, τα επόμενα χρόνια  οι μεταναστευτικές ροές μειώθηκαν και έφτασαν πάλι σε υψηλά νούμερα το Νοέμβριο του 2012. Τις δύσκολες εκείνες στιγμές που δεν μπορούσε (και δεν ήθελε) να διαχειριστεί το κράτος  εθελοντές από όλο το νησί ενεργοποιήθηκαν και χωρίς κρατική βοήθεια, χιλιάδες πρόσφυγες φιλοξενήθηκαν στους χώρους των πρώην κατασκηνώσεων του ΠΙΚΠΑ, βρίσκοντας ένα ρούχο, μια κουβέρτα και ένα πιάτο φαΐ μα πάνω από όλα μια αγκαλιά αλληλεγγύης. Η Λέσβος έγινε ένα πανευρωπαϊκό παράδειγμα αλληλεγγύης. Κόντρα στα φαινόμενα ξενοφοβίας που αναπτύσσονταν στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη, οι πολίτες της Λέσβου αγκάλιασαν τους μετανάστες και έσβησαν κάθε φωνή ξενοφοβίας. Η Χρυσή Αυγή στις πρόσφατες εκλογές του Γενάρη σημείωσε στη Λέσβο ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά της πανελλαδικά με 4,66% ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι οι εκπρόσωποι της στη Λέσβο ποτέ ουσιαστικά δεν παρουσιάστηκαν στο δημόσιο πολιτικό διάλογο.

Κάπου εκεί ξεκίνησε ένα τεράστιο κοινωνικό «πείραμα» όπου θα’λεγε κανείς ότι το σύστημα εντυπωσιασμένο από το παράδειγμα της Λέσβου αποφάσισε να τεστάρει τα όρια της κοινωνίας μας. Να δουν πόσο πρέπει να πιεστούν οι κάτοικοι του νησιού για να ακολουθήσουν τα ξενοφοβικά και ρατσιστικά παραδείγματα άλλων περιοχών σε όλη την Ευρώπη. Εκατοντάδες πρόσφυγες περνάνε πλέον καθημερινά στο νησί. Μέσα στο 2015, μέχρι το Μάιο, υπολογίζονται στις 20,000 οι αφίξεις στη Λέσβο και το σύστημα αδυνατεί να τις διαχειριστεί. Στο βόρειο τμήμα του νησιού «συνωστίζονται» εκατοντάδες μετανάστες, οι αρχές αδυνατούν να τους μεταφέρουν και αυτοί αναγκαστικά περπατάνε περισσότερα από 60χλμ για να φτάσουν στην πόλη. Και εκεί όμως το Λιμενικό δεν τους συλλαμβάνει καθώς το Κέντρο κράτησης στη Μόρια δεν μπορεί να διευθετήσει τους αυξημένους αριθμούς αφίξεων. Εκατοντάδες μετανάστες περιφέρονται στο λιμάνι, σε όλη την πόλη αναμένοντας τη σύλληψη τους. Η ανεκτική και αλληλέγγυα κοινωνία της Λέσβου αρχίζει να τρομάζει (και πάλι μετά από 100 χρόνια) από την εικόνα τους εξαθλιωμένων προσφύγων. Στην τουριστική πρωτεύουσα του νησιού, τον Μόλυβο, αναπτύσσεται ένα κύμα αλληλεγγύης από ντόπιους και ξένους που θέλουν να βοηθήσουν τους μετανάστες, αλλά παράλληλα επαγγελματίες του κλάδου δυσανασχετούν καθώς «χαλά η διάθεση των τουριστών όταν βλέπουν τους εξαθλιωμένους πρόσφυγες στις διακοπές τους». Η εικόνα της προκυμαίας της Μυτιλήνης με εκατοντάδες πρόσφυγες να περιφέρονται, θυμίζει την εικόνα της πόλης μετά από συναυλίες ή προεκλογικές ομιλίες του παρελθόντος. Πολλά τα σκουπίδια, οι πολίτες με το δίκιο τους γκρινιάζουν και αντιδρούν. Η κατάσταση είναι δύσκολο να διαχειριστεί από το Δήμο, ο οποίος προς τιμήν του αναλαμβάνει κάποιες πρωτοβουλίες, όπως η δημιουργία ενός πρόχειρου χώρου κατασκήνωσης για την προσωρινή διαβίωση των μεταναστών. Η Περιφέρεια παντελώς απούσα. Δήμος και πολίτες κάνουν ότι μπορούν, αλλά ο δυνατότητες τους είναι πεπερασμένες.

Η χαρά του ρατσιστή. Από στόμα σε στόμα κυκλοφορούν διάφορες ευφάνταστες ιστορίες για το κακό που φέρουν οι μετανάστες, τις ασθένειες που κουβαλάνε, τα αχόρταγα βλέμματα τους στα κορίτσια μας, μέχρι και ουρές μεταναστών σε οίκο ανοχής ανακάλυψαν για να εντείνουν το αίσθημα τους φόβου της κοινωνίας. Η αρμόδια υπουργός μετανάστευσης κ Χριστοδουλοπούλου και ο Υπουργός προστασίας του Πολίτη κ Πανούσης επισκέπτονται το νησί αλλά λύση δεν δίνουν.  Το πείραμα συνεχίζεται οι εθελοντές εξαντλούνται από την παροχή βοήθειας τους πρόσφυγες, η κοινωνία διχάζεται και φτάνει στα όρια της. Οι μεν κατηγορούν τους δε, και βλέπουμε ανθρώπους που υπό άλλες συνθήκες είχαν συνεργαστεί για να αντιμετωπίσουν το ζήτημα,  να είναι έτοιμοι να σκοτωθούν μεταξύ τους. Την ίδια ώρα οι μετανάστες εξακολουθούν να έρχονται στο νησί, να κοιμούνται στους δρόμους, μωρά και γέροντες, έγκυες γυναίκες, ανάπηροι άνθρωποι να περνούν τα πάνδεινα στην προσπάθεια τους να σωθούν από τις διώξεις στις πατρίδες τους.

Ας σοβαρευτούμε λοιπόν. Το «πείραμα» αυτό πρέπει να σταματήσει. Η κοινωνία βρίσκεται σε αναβρασμό και πριν σκοτωθούμε μεταξύ μας, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο οφείλει η κυβέρνηση να αναλάβει τις ευθύνες της, να καταλάβει ότι στη Λέσβο  η κατάσταση έχει ξεφύγει και πριν θρηνήσουμε τραγικές καταστάσεις να επέμβει. Να κηρύξει το νησί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να φέρει τον επίτροπο μετανάστευσης κ Αβραμόπουλο ώστε να δοθεί λύση με ευρωπαϊκή παρέμβαση. Να δημιουργήσουν υποδομές προσωρινής φιλοξενίας των μεταναστών στο βόρειο νησί, να αναλάβουν τη μεταφορά των μεταναστών στο κέντρο και να ενισχύσουν με ανθρώπινο δυναμικό και τεχνικό εξοπλισμό το κέντρο της Μόρια ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες απελευθέρωσης των μεταναστών. Να σκεφτούμε από τώρα πώς θα μεταφέρονται τον Αύγουστο οι μετανάστες στην Αθήνα όταν τα καράβια εκείνη την περίοδο δε θα έχουν εισιτήρια για να καλύψουν 200-300 άτομα που καθημερινά απελευθερώνονται από τη Μόρια. Εκατό και ένα χρόνια μετά το 1914 η κοινωνία του νησιού ζει ένα νέο προσφυγικό ρεύμα και πρέπει να προστατεύσουμε το δημοκρατικό και αντιρατσιστικό μας κεκτημένο πριν είναι πολύ αργά. Το «πείραμα» αυτό πρέπει επιτέλους να σταματήσει.

* Ο Μιχάλης Μπάκας είναι Περιβαλλοντολόγος, ΜΔΕ στην Περιβαλλοντική Πολιτική και Διαχείριση, Περιφερειακός σύμβουλος Βορείου Αιγαίου με τον Οικολογικό Άνεμο (2013-14), συντονιστής ΠΚ Λέσβου των Οικολόγων Πράσινων.

αναδημοσίευση από aplotaria.gr