«Οι ενταύθα Γερμανικές αρχές παραδίδουν την πόλη της Μυτιλήνης εις τον νομάρχην…»: οι πρώτες μέρες της απελευθέρωσης μέσα από το ημερολόγιο ενός νεαρού Μυτιληνιού.
Το απόσπασμα του ημερολογίου που ακολουθεί αποτελεί μέρος μια σειράς από προσωπικές ημερολογιακές εγγραφές που καλύπτουν χρονικά την περίοδο 1941 - 1945. Δυστυχώς δεν έχει διασωθεί πλήρως η σειρά των ημερολογίων, ωστόσο αυτά που έχουμε εντοπίσει -μέρος των οποίων θα παρουσιαστούν στο παρόν κείμενο- αναφέρονται στην περίοδο της γερμανικής εισβολής στη Λέσβο και κυρίως στην περίοδο της απελευθέρωσης. Το πρώτο μέρος του ημερολογίου που έχει διασωθεί, είναι καταγεγραμμένο σε φύλλα επιτραπέζιου μικρού μεγέθους ημερολογίου και περιέχει σύντομες σημειώσεις και αποσπασματικές καταγραφές και αφορά στην περίοδο της Γερμανικής εισβολής στο νησί. Το διασωθέν ημερολόγιο συνεχίζεται με μεταγενέστερα σώματα λυτών φύλλων με πρόχειρη αυτοσχέδια βιβλιοδεσία. Τα σώματα φέρουν αρίθμηση, γεγονός που μας οδηγεί στο συλλογισμό ότι ο γράφων κρατούσε συστηματικά ημερολόγιο σε όλη την διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Το μεγαλύτερο μέρος του είναι γραμμένο στις πίσω σελίδες δακτυλόγραφων δικηγορικών εγγράφων (λόγω της έλλειψης χαρτιού), ενώ το υπόλοιπο σε μπλοκ αλληλογραφίας, σε ημεροδείκτες και τετράδια. Όλο το ημερολόγιο είναι γραμμένο με μολύβι και σε πολλά του σημεία είναι αρκετά δυσανάγνωστο.
Η ταυτότητα του γράφοντος δυστυχώς δεν μπόρεσε να εξακριβωθεί. Ωστόσο από τις έγγραφές και τις αναφορές που βρίσκουμε στο ημερολόγιό του, προκύπτουν κάποια λίγα στοιχεία για τον ίδιο. Πρόκειται για έναν νεαρό που κατοικεί στο Καγιάνι και εργάζεται σε δικηγορικό γραφείο στη Μυτιλήνη. Συχνές είναι οι αναφορές που υπάρχουν στο ημερολόγιο για τον αδελφό του καθώς και για άλλα συγγενικά του πρόσωπα.
Στις σελίδες του ημερολογίου περιγράφεται η καθημερινότητα και οι συνήθειες του, οι συνθήκες διαβίωσης οι δικές του, καθώς και ολόκληρου του Λεσβιακού λαού στις δύσκολες μέρες της Κατοχής, ενώ παράλληλα δίνει πολλές πληροφορίες για αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες τις οποίες παρακολουθεί. Τον τελευταίο κυρίως χρόνο της Γερμανικής κατοχής, το ημερολόγιο αποκτά μια συγκεκριμένη μορφή. Η κάθε μέρα χωρίζεται ουσιαστικά σε τρία μέρη, στο πρώτο αναφέρει στοιχεία για την προσωπική του ζωή, στο δεύτερο περιγράφει τα γεγονότα που αφορούν στην παρουσία των Γερμανών στο νησί ενώ στο τέλος παρουσιάζει διάφορα πολεμικά γεγονότα από το σύνολο του Μετώπου για τα οποία προφανώς ενημερώνεται από τον τύπο της εποχής.
Ιδιαίτερα σημαντικό και γλαφυρό ως προς την περιγραφή είναι το μέρος του ημερολογίου που αφορά στην απελευθέρωση του νησιού από τους Γερμανούς. Αυτός είναι και ο λόγος που το συγκεκριμένο μέρος επιλέχθηκε και μεταγράφηκε για να παρουσιαστεί στο παρόν κείμενο. Η αποχώρηση των Γερμανών, οι πανηγυρισμοί και οι επίσημοι εορτασμοί, η παρουσία του ΕΑΜ, η διανομή και οι τιμές των τροφίμων, η οργάνωση της καθημερινότητας είναι μερικές από τις εικόνες που αποτυπώνει στις εγγραφές του ο νεαρός Μυτιληνιός.
Το ημερολόγιο είναι ιδιαίτερα σημαντική πρωτογενής πηγή για την κατανόηση της ιστορικής περιόδου στην οποία αναφέρεται. Η σημαντικότητα του έγκειται στο γεγονός ότι προσφέρει αυτούσιες πληροφορίες και μεταφέρει το κλίμα της εποχής σε αντίθεση με μία μεταγενέστερη διαμεσολαβημένη από το χρόνο και τα γεγονότα μαρτυρία. Είναι επίσης γεγονός, ότι επειδή ακριβώς δεν απευθύνεται σε ευρύ κοινό (όπως μία εκδομένη μαρτυρία) βρίθει πληροφοριών και αναφορών σε πρόσωπα καθώς στο ημερολόγιο δεν φιλτράρεται η πληροφορία αφού προορίζεται για προσωπική χρήση.
Το απόσπασμα του ημερολογίου που ακολουθεί αφορά στο διάστημα των ημερών που προηγήθηκαν αλλά και αυτών που ακολούθησαν την αποχώρηση των Γερμανών.
8/9/1944
Έγινε διανομή 100 δρχ κατ άτομον άρτου. Το πρωί πέρασε πάλι το καθημερινό Αγγλικό αεροπλάνο, άλλοι πάλι λένε ότι είναι Τούρκικο. Οι Γερμανικές προμήθειες, τρόφιμα, όπλα, πολεμικό υλικό, μεταφέρονται στον Καρα Τεπέ από τις αποθήκες της Σαπφώ στο Γερμανικό λιμεναρχείο. Το φορτηγόν πλοίον ανεχώρησε δια την Γέραν από όπου θα φορτώσει Γερμανικές προμήθειες. Ακόμα μεταφέρονται Γερμανικές αποσκευές εις την Επάνω Σκάλα από κει φορτώνονται καΐκια και πλοιάρια. Εξεδόθησαν και ήρθαν στην Μυτιλήνη χαρτονομίσματα των 10εκ.
9/9/1944
Όλη σχεδόν την μέρα γυρίζαμε στους δρόμους βλέποντας την εκκένωση της νήσου Λέσβου υπό του Γερμανικού στρατού. Όλα τα πράγματα των, αποσκευές, πυρομαχικά και τρόφιμα μεταφέρονται με κάρα και φορτηγά αυτοκίνητα σε βενζινόπλοια που βρίσκονται μπροστά στο Γερμανικό λιμεναρχείο. Από κει φεύγουν και τα ξεφορτώνουν σε μεγάλα πλοία που βρίσκονται στον μεγάλο κυματοθραύστη.
Κατά το μεσημέρι πιά όλος ο κόσμος ήταν ενήμερος της εκκένωσης της Μυτιλήνης υπό του Γερμανικού στρατού. Από σήμερα άρχισαν τα «Χριστός Ανέστη». Όλοι ετοιμάζουν τις Ελληνικές σημαίες των. Καθώς λίγων η γαλανόλευκη σηκώθηκε στο ορφανοτροφείο.
Οι ενταύθα Γερμανικές αρχές παραδίδουν την πόλη της Μυτιλήνης εις τον νομάρχην ο οποίος εν συνεργασία μετά του ΕΑΜ θα διοικήσει την πόλιν. Ο κόσμος προσπαθεί συγκεντρωμένος στην προκυμαία να διακρίνει τα πολεμικά πλοία που έρχονται προς κατοχήν της νήσου. Τίποτα όμως δεν φαίνεται Το βράδι έφυγα νωρίς γιατί έλεγαν ότι οι Γερμανοί όταν φύγουν θα σημάνουν συναγερμό για να κρυφτεί ο κόσμος. Τίποτα όμως δεν έγινε.
Ακολουθώντας έναν Γερμανό στρατιώτη, ίσως τον τελευταίο πιά που θα έβλεπα, έφυγα προς το Καγιάνι περνώντας από τον Μακρύ Γιαλό. Αναγκάστηκα να πάγω από τον δρόμο της Βαρειάς για να ιδώ που θα πήγαινε. Μου φάνηκε παράξενο ενώ όλοι οι στρατιώτες έφυγαν εκείνος κρατώντας ένα στρατιωτικό σακίδιο, γύριζε προς τα χωριά. Μήπως ήταν λιποτάκτης; Τον ακολουθώ πάντοτε με το βλέμμα μου βαδίζοντας σχεδόν κοντά του όλη την ώρα. Στον δρόμο του «Σιφνιού» μόλις αρχίζει η θάλασσα της Βαρειάς μπήκε σε ένα σπίτι - φρούριο όπως έμοιαζε, περιτριγυρισμένο με συρματοπλέγματα. Εκεί ήταν με άλλους Γερμανούς. Φαίνεται θα τους πήγε τις διαταγές της εκκένωσης της νήσου.
Καθώς έμαθα αργότερα, αργά το βράδι το ΕΑΜ ήταν κύριον των δρόμων, παντού σε όλα τα σταυροδρόμια, Έλληνες αστυνόμοι και οπλίται με ένα περιβραχιόνιο με την λέξη ΕΑΜ τηρούσαν την τάξη. Απαγορεύτηκαν οι πωλήσεις ποτών και οι ταβέρνες διατάχθηκαν να κλείσουν. Οι Γερμανοί συνεχώς μεταφέρουν στα πλοία ότι μπορούν για να μην αφήσουν τίποτα πίσω στο νησί. Τα φορτωθέντα όλο το βράδι φεύγουν προς άγνωστον διεύθυνσιν. Καθώς είπαν ο στρατός της νήσου συνθηκολόγησε με την κυβέρνηση του Καϊρου και διετάχθη να αποσυρθεί προς την Ελλάδα. Σήμερον έγινε διανομή και 50 δρχ οσπρίων.
10/9/1944
Το πρωί κατά της 6 -7 ακούσθηκε μια ριπή αντιαεροπορικού. Μετά ένα μεγάλο επιβατικό πλοίο φάνηκε να έρχεται από κάτω. Μόλις έφτασε κοντά στην Βαρειά […]. Καθώς βλέπαμε με τα κιάλια από το Καγιάνι ήταν γεμάτο στρατιώτες, το πλησίασαν δύο μικρά καΐκια φορτώνοντας κάτι πάνω στο πλοίο. Μετά τα μικρά καΐκια έφυγαν προς την Βαρειά. Πολυβόλα από την πόλη έριχναν πάνω των άγνωστο γιατί. Το μεγάλο επιβατικό ξεκίνησε προς τα νότια διεθυνόμενο προς Αθήνας.
Ένα μικρό βενζινόπλοιο βρίσκονταν ακίνητο στο στόμιο του λιμανιού και έξαφνα μια πελώρια φλόγα ξεπετάχθηκε από κει. Ύστερα από λίγο ήρθε και ο κρότος της ανατινάξεως. Καθώς μάθαμε αργότερα οι Γερμανοί είχαν εκεί μέσα λάδια και άλλα τρόφιμα, για να μην τα κουβαλούν μαζί τους τα έριξαν στο βυθό της θάλασσας καταστρέφοντας το βενζινόπλοιο του οποίου το υψηλότερο κατάρτι βρέθηκε στη μέση του λιμανιού καρφωμένο στο βυθό της θάλασσας. Σε λίγο μία νάρκη ανατινάχθηκε πέρα βαθιά στην θάλασσα.
Η Μυτιλήνη ήταν πλέον ελεύθερη από τους βαρβάρους κατακτητές. Μέχρι τις 10 π.μ. το ΕΑΜ απηγόρευσε την κυκλοφορία δια τον φόβον των ναρκών γιατί οι Γερμανοί είχαν σπείρει παντού νάρκες.
Μετά μόλις οι καμπάνες όλων των εκκλησιών της πόλης και των χωριών άρχισαν να χτυπούν χαρμόσυνα αφέθη ελευθέρα η κυκλοφορία. Πρώτα διακρίναμε από μακριά την σημαία της Μητροπόλεως. Σιγά σιγά όλα τα κτίρια και τα σπίτια σημαιοστολίσθηκαν. Μέχρι το βράδι οι καμπάνες συνέχιζαν το τραγούδι της απελευθέρωσης κρούοντας χαρούμενα.
Τώρα άρχισαν να κατεβαίνουν από τα χωριά αυτοκίνητα, φορτηγά γεμάτα στρατό. Άλλοι ήσαν ντυμένοι με στρατιωτικές στολές, άλλο φορούσαν «σαρίκια» και στην μέση τους φυσιγγιοθήκες γεμάτες βόλια. Άλλοι είχαν στην μέση τους σπαθιά, άλλοι περίστροφα, όλοι είχαν την κονκάρδα ΕΛΑΣ. Ήρθαν από τα χωριά φαίνεται και δύο Άγγλοι στρατιώτες. Αμέσως εκρατήθη η τάξις. Διένημον ραδιόφωνα, σημαίαι αγγλικές, αμερικάνικες, ελληνικές και ρωσικές υψώθηκαν παντού. Εις το πρώην Γερμανικό φρουραρχίον, στην παλιά Ελληνική μεραρχία ξανακρεμάστηκε η ελληνική σημαία.
Οι Γερμανοί δεν μπόρεσαν να πάρουν μαζί τους και περιήλθαν στα χέρια του ΕΛΑΣ, λίγες μοτοσυκλέτες, φορτηγά αυτοκίνητα μεταξύ των οποίων και το μεγάλο Ιταλικό, λίγα μικρά αυτοκίνητα, τα δύο μεγάλα Ουγγρικά άλογα με το μεγάλο κάρο και λίγα τρόφιμα. Ακόμα άφησαν και τα μεγάλα μόνιμα τηλεβόλα του Καρά Τεπέ αφού τα αχρήστευσαν. Επήραν μαζί τους όλα τα μικρά κανονάκια, τα αντιαεροπορικά, όλα τα πολυβόλα και όλο το πολεμικό υλικό. Καθώς λένε ερρίφθη στην θάλασσα μέρος των όπλων και του υλικού τα οποία εμάζεψε το ΕΑΜ και συγκέντρωσε. Ελευθερώθηκαν οι κρατούμενοι Έλληνες υπό των Γερμανών εκ των στρατοπέδων συγκεντρώσεως.
Το απόγευμα κατά τις 6 φτάσαμε στη Μυτιλήνη, περνώντας από τον Μακρύ Γιαλό είδαμε το πρώτο ραδιόφωνο στο καφενείο «Βουνάζου». Εκεί καθίσαμε λίγο ακούγοντας τις διάφορες ειδήσεις από το Λονδίνο. Όλα τα ραδιόφωνα τα είχαν χαλασμένα οι Γερμανοί. Παντού οι σημαίες κυμάτιζαν, πιο κάτω είδαμε τους πρώτους αντάρτες. Ήταν ντυμένοι πρόχειρα με σαρίκια και ζώνες και οπλισμένοι. Στην προκυμαία άναψαν το ηλεκτρικό και ο κόσμος πλημμύρισε τον δρόμο για να δεί με τα μάτια του την απελευθέρωση μας από τους Γερμανούς. Το τελωνείο ήταν κι αυτό ηλεκτροφωτισμένο και συρρέει πολύς κόσμος. Μετά τις 8 το βράδι έγινε νυχτερινή παρέλαση όλων των οργανώσεων. Την σημαία κρατούσαν δύο ιερείς ο εφημέριος παπά Λευτέρης ντυμένος στα στρατιωτικά είχε στην μέση του την φυσιγγιοθήκη και το περίστροφο του. Το μόνο που τον πρόδιδε ως ιερέα ήταν η γενειάδα του και το καλιμαχι του. Παρέλασαν το ΕΑΜ, η ΕΠΟΝ, ο ΕΛΑΣ και άλλες οργανώσεις. Το Λονδίνο είπε ότι η κυβέρνηση μεταφέρθηκε από το Κάιρο στην Νεάπολη της Ιταλίας.
11/9/1944 Δευτέρα
Το ΕΑΜ αμέσως επεβλήθη από το πρωί επί της αγοράς. Τα σύκα επί παραδείγματι τα πουλούσαν 60εκ., αμέσως διατάχθηκε να κατέλθουν στα 30εκ., ένας ΕΑΜίτης […] τους μικροπωλητές επιτηρώντας την πώληση και την τάξιν στις γραμμές και τα σύκα κατέβηκαν και τα όσπρια, το ψωμί, το κρέας. Εγινε η σημερινή διανομή 150δρμ αλευρου, 150δρμ σίτου.
Έχουν ιδρυθεί οι εξής οργανώσεις ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ – ΕΗ – ΕΤΑ. Συνελήφθησαν υπό του ΕΑΜ οι διάφοροι προδότες των Γερμανών οι λεγόμενοι «Έλληνες γκεσταπίτες» και φυλακίσθησαν εις το στρατόπεδο συγκέντρωσης (πρώην σύλλογος παροχής εργασίας). Τα ραδιόφωνα από το πρωί μέχρι το βράδι παίζουν τον Ελληνικό εθνικό ύμνο, λέγονται στα ελληνικά διάφορες ειδήσεις. Τα φωνόγραφα άρχισαν πάλι να παίζουν τα γνωστά μας τραγούδια «κορόιδο Μουσολίνι», «Αχ Τσιάνο», «Στον πόλεμο βγαίνει ο Ιταλός» και στην αγορά και παντού επικρατεί η χαρά.
Κατά τις 10 ήρθε ένα Αγγλικό πλοιάριο φέροντας 2-3 Άγγλους στρατιώτες, ο κόσμος πλημμύρισε την προκυμαία, οι Αγγλοελληνικές σημαίες κυμάτιζαν πάνω από τα κεφάλια μας. Το χειροκρότημα και τα «ζήτω» δεν έπαψαν καθ’ όλην την διάρκεια της αποβίβασης των Άγγλων και της διαδρομής τους εις το ξενοδοχείον «Αιγαίον». Όπου είχαν σχηματισθεί πρόχειρα μία αψίς με λουλούδια και με διάφορες σημαίες. Τόσος ήταν ο ενθουσιασμός του κόσμου ώστε πήραν στους ώμους τους τους Άγγλους φέροντας τους σηκωτούς μέχρι το ξενοδοχείο. Έχουν έρθει μαζί με τους Άγγλους και λίγοι Έλληνες του τακτικού Ελληνικού στρατού του Καϊρου μεταξύ των οποίων ο γνωστός Πρίμος Γεώργιος, Δημητρόπουλος, Οπρόπουλος κ.α. η στολή τους είναι όμοια του Αγγλικού στρατού ξηράς, τον αγγλικό σκούφο επί του οποίου είναι το Ελληνικό βασιλικό στέμμα.
Έγινε απόπειρα φόνου υπό του Ζωγράφου, πατέρα του φονευθέντος υπό των Γερμανών Ζωγράφου κατά του διδασκάλου και Γερμανού διερμηνέος Κώστα Ζωγράφου την Κυριακή μετά την εκκένωσιν των Γερμανών. Το θύμα εσώθη αλλά συνελήφθη υπό του ΕΑΜ επειδή είχε προδώσει αρκετούς μεταξύ των οποίων και τον υιόν Ζωγράφο οι οποίοι αποπειράθηκαν να φύγουν εις Τουρκίαν.
12/9/1944
Συνελήφθη σήμερα ένας Γερμανός στρατιώτης καθώς βρισκόταν πάνω στον εξάντα του κτιρίου «Φλόκα» αλλά δεν είναι βέβαιον. Ο εξάδελφος μου Στρατής έχοντας ένα περίστροφο γύριζε στην αγορά αλλά σε λίγο το κατέσχεσαν οι ΕΑΜίτες. Έχουν μείνει εδώ και όλοι οι Ιταλοί, είναι βέβαια αιχμάλωτοι αλλά γυρίζουν ελεύθεροι στους δρόμους επειδή είναι ακίνδυνοι. Το πρωί στις 10 έγινε πάνδημη δοξολογία στον Άγιο Θεράποντα, οι γειτονικοί δρόμοι πλημμύρισαν από κόσμο που αγκαλιάζονταν και φιλιούνταν.
Τις αρχές του νησιού, το Νομαρχιακό συμβούλιο, τις οργανώσεις του νησιού που πήγαν στην εκκλησία τους χειροκρότησε όλος ο κόσμος. Ο πρωτοσύγκελος της Μητρόπολης της Μυτιλήνης χοροστάτησε στην τελετή, ενώ ο Μητροπολίτης Καλλονής στεκόταν δίπλα στον θρόνο. Μόλις τελείωσε η δοξολογία ο πρωτοσύγκελος χαιρέτησε με λόγια γεμάτα από εθνικό ενθουσιασμό την λευτεριά μας. Μετά ο λαός και όλοι οι επίσημοι ξεκίνησαν για το Δημαρχείο, όλη η προκυμαία ήταν γεμάτη ασφυκτικά κόσμο. Πρώτη φορά σημειώνονταν στην Μυτιλήνη τέτοια κοσμοσυρροή. Το μικρόφωνο που ήταν εγκατεστημένο σε ένα παράθυρο του Δημαρχείου επέτρεπε στον κόσμο να παρακολουθεί όλους τους ομιλητές.
Πρώτος μίλησε ο μητροπολίτης Καλλονής, πρόεδρος της νομαρχιακής επιτροπής του ΕΑΜ και συνέδεσε τον κομμουνισμό με την θρησκεία, μετά μίλησε ο Απόστολος Αποστόλου γραμματέας της νομαρχιακής επιτροπής του ΕΑΜ ο οποίος είναι ένας από τους πρωτεργάτες του ΕΑΜικού κινήματος γνωστός σε όλους και αγαπητός δάσκαλος, μίλησε και ο Νομάρχης Λέσβου Φριλίγγος, λεπτομέρειες των ομιλιών υπάρχουν στην εφημερίδα Ελεύθερη Λέσβος στις 24/9/1944. Μετά μίλησε ο αντιπρόσωπος του κομμουνιστικού κόμματος Βαγγέλης Γιουσμάς.
13/9/1944
Έγινε διανομή ½ οκάς κατ’ άτομον άρτου, οι τιμές των τροφίμων χαλαρώνουν μέρα με την μέρα. Τώρα υπάρχει μεγάλη ζήτησις χρημάτων. Ενδεικτικές τιμές μακαρόνια 30εκ, ζάχαρη 60 εκ, τυρί 320εκ, φασούλες (ξερές) 10 εκ.
Εν όλω έχουν συλληφθή υπό το ΕΑΜ εις όλην την νήσον 8 Γερμανοί στρατιώτες […]. Καθώς φαίνεται οι προκηρύξεις με την υπογραφήν «Αγών» είχαν εκδοθή υπό του ΕΑΜ και ακόμα οι 4 λίρες που μας ήλθαν από το Σουδάν ήρθαν μέσω του ΕΑΜ και μας εστάλησαν από τον Δημητρ. Αποστόλου μέσω του υπαλλήλου του Παναγιώτη. Φαίνεται ότι επί Γερμανικής κατοχής η επικοινωνία Καϊρου – Μυτιλήνης μέσω Τουρκίας υπήρχε δια την τροφοδοσίαν των ανταρτών που βρισκόντουσαν στα βουνά της Λέσβου.
Η δημοτική γλώσσα είναι η επίσημη γλώσσα της νέας Ελλάδας γράφη η εφημερίς «Ελεύθερη Λέσβος». Δήλωσις γραμμένη στην εν λόγω εφημερίδα λέγη να προσέλθουν οι ιδιοκτήτες ραδιοφώνων κομίζοντας και την απόδειξη που πήραν από την Γερμανική διοίκηση στην αποθήκη Πετρόπουλου για να πάρουν τα ραδιόφωνα των.
Καθώς γράφη η ίδια εφημερίς βγήκε σαν παράνομο φύλλο […] σε πολύγραφο και κυκλοφόρησε ο πρώτος αριθμός στις αρχές του Ιούνη, βγήκαν 5 φύλλα. Τώρα που η οργάνωση γίνεται νόμιμη παίρνει τον αριθμό της σειράς το κάθε φύλλο. Οι ιδιοκτήται των κυνηγετικών όπλων να προσέλθουν στην αποθήκη Πετρόπουλου να τα παραλάβουν. Όσοι κατέχουν πολεμικό υλικό, όπλα, φορτηγά αυτοκίνητα, μοτοσυκλέτες ποδήλατα ή γενικά παν πράγμα των Γερμανών οφείλουν να το παραδώσουν στην αρμόδια αρχή.
Η εφημερίς «Ελεύθερη Λέσβος» δημοσιεύει χαιρετισμό του Ιερολοχίτου Έλληνος ανθυπολοχαγού του τακτικού στρατού Μέσης Ανατολής Δημ. Οπρόπουλου, έχει έρθει στην Μυτιλήνη με τον ανθυπασπιστή Δημητρόπουλο Γ. και Πρίμο Γ.
14/9/1944
Σήμερα είναι η ύψωσις του Τίμιου Σταυρού. Έγινε δοξολογία στην εκκλησία της Βαρειάς επι την εορτήν της απελευθερώσεως μας. Εξεδόθη νέα εφημερίδα υπό της ΕΠΟΝ ο «Αντιφασίστας»
15/9/1944
Το πρωί στις 4-6 ξέσπασε πυρκαιά εις την οδόν Ευριπίδου. Το ΕΑΜ προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες προς κατάσβεσιν της φωτιάς. Οι καμπάνες χτυπούσαν και η αντλία πηγαινοερχόταν κουβαλώντας νερό. Το πρώτο σπίτι που ήταν ξύλινο …….είχε πυρήνα. Αυτή ήταν η αιτία της φωτιάς. Εκάει ακόμα και το παραπλεύρως κείμενο σπίτι του Παυλάκου.
Έγινε διανομή 100 δραμ άρτου χ 2 και 100 δραμ. Σαπούνες χ 6 εκατομ., αι τιμαί σήμερα έχουν ως εξής Ζάχαρι 52-56 εκ, ψωμί 12-16 εκ, καπνός 80 εκ η οκά, μακαρόνια 30εκ φασούλες 20εκ.
16/9/1944
Το πρωί έγινε η καθημερινή διανομή ½ άρτου δια 2 ημέρες χ 2 εκ της οκάς. Διενεμήθηκαν ακόμη 100 δρμ ζαχάρεως χ 8 εκ και 100 δρμ φασόλες επι 6 εκ.
Το μεσημέρι σήμερα ήρθε ένα ελληνικό βενζινόπλοιο από την Χίο φέροντας Έλληνες του τακτικού στρατού μεταξύ των οποίων τον Π. Βαμβακίτη και 2 Άγγλους. Καθώς μάθαμε και στην Χίο έχει ιδρυθεί το ΕΑΜ μετά την απελευθέρωση της νήσου.
17/9/1944
Εξεδόθη νέα εφημερίς όργανον του ΚΚΕ «Εμπρός» με θρυλικό σφυροδρέπανο. Κατά το μεσημέρι έφθασε εις το Καγιάνι ένα αυτοκίνητο με Έλληνες της οργάνωσης, 2 Άγγλους αφού ομίλησαν στους χωρικούς αναχώρησαν το απόγευμα.
18/9/1944
Διενεμήθη ο καθημερινός άρτος 100 δρ το άτομον χ 2 εκ και μετά έγινε διανομή ½ οκάς ελαίου χ 6 εκ. Κατά τις 10 ήρθε μία Αγγλική τορπιλάκατος φέροντας τον πρόξενο της Αγγλίας Γονατά. Ο κόσμος βγήκε προς προυπάντησιν των Αγγλοελλήνων που ήταν πάνω στο πλοιάριο χειροκροτώντας τους. Η τορπιλάκατος ήρθε για να πάρει νερό σε λίγο θα φύγει. Οι Άγγλοι είναι του τάγματος «κομάντο». Έχει και πολύ νέους. Ο οπλισμός της είναι ένα βαρύ αντιαεροπορικό πυροβόλο, 2 ελαφρά αντιαεροπορικά, 2 βαριά πολυβόλα, 2 ελαφρά δίδυμα πολυβόλα, βόμβες βυθού και καπνογόνα συσκευή. Το μεσημέρι έφυγε.
Καθώς μας είπαν Έλληνες ναύτες της τορπιλακάτου, ο Ελληνικός στόλος βρίσκεται στην Χίο, σε λίγο φθάνη και στην Μυτιλήνη.
Τιμαί, ψωμί (ελεύθερη) 10 – 16 εκ, σύκα 16 εκ, φασόλια 10 εκ.
19/9/1944
Το πρωί έγινε η ταχτική διανομή 100 δρ άρτου χ 2 εκ, κρέας 80 εκ, ψωμί 10-16 εκ, ελιές 12 εκ, λάδι 30-32 εκ, σύκα 15-16 εκ.
Καθώς λίγου τα σχολεία θα αρχίσουν τα ταχτικά μαθήματα στις 15 Οκτωβρίου. Από τις 1 Οκτωβρίου αρχίζουν οι εγγραφές. Το βράδυ έμεινα στην Μυτιλήνη να ξεκουρασθώ.
Περί τους 75- 90 έχουν συλληφθή υπό του ΕΑΜ μεταξύ των οποίων και οι γνωστοί μας…...(ακολουθούν ονόματα).
20/9/1944
Διενεμήθη ο καθημερινός άρτος 100 δρ το άτομο χ 2 εκ.
Αφίχθη η τορπιλάκατος Νο 349 η οποία αγκυροβόλησε μπροστά στο ταχυδρομείο και έβαλε σε ενέργεια τον ασύρματο, θα μείνη εδώ για να βολιδοσκοπήση […] στέλνοντας οδηγίες στο κέντρο του. Ο εξοπλισμός του και γενικότερα η κατασκευή του είναι όμοια με την προηγούμενη τορπιλάκατο με την διαφορά ότι έχει χρώμα μελί. Την φωτογράφησα με την μηχανή μας.
Μάκης Μπεκιάρης / Lesvosoldies.gr
Αρχική δημοσίευση "Λεσβιακό Ημερολόγιο 2017" εκδόσεις Μύθος
