Γράφει ο Αθανάσιος Φραγκούλης
Κυκλοφόρησε και φέτος από τις εκδόσεις Doukas Books της Μυτιλήνης το Λεσβιακό Ημερολόγιο ( σσ. 462). που έχει πια γίνει θεσμός και το περιμένουν με λαχτάρα πολλοί λάτρεις του νησιού μας, Λέσβιοι και μη. Όπως συμβαίνει και με τα προηγούμενα Ημερολόγια, αυτό αρχίζει με τις ευχές του Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιακώβου, του Περιφερειάρχη Βορείου Αιγαίου κ. Μουτζούρη και των Δημάρχων Μυτιλήνης Παν. Χριστόφα και Δυτ. Λέσβου Ταξ. Βέρρου. Όλοι συγχαίρουν, όπως αξίζει, τον φιλόλογο κ. Παναγιώτη Σκορδά, δρ. της Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέα, που είχε τον συντονισμό της όλης προσπάθειας, ήταν υπεύθυνος της πλούσιας ύλης του και είχε αναλάβει τις διορθώσεις και την επιμέλεια των κειμένων. Μόνο όποιος ασχολήθηκε με την έκδοση κάποιου βιβλίου μπορεί να αξιολογήσει και να εκτιμήσει σωστά την προσφορά του κ. Σκορδά που συμμετέχει στην όλη προσπάθεια και με ένα σύντομο, αλλά ενδιαφέρον κείμενο με τίτλο «Μοντέρνοι καιροί» και κάποιες σχετικές φωτογραφίες (σσ. 444-445), αλλά και με τη συμμετοχή του στο Βιοεργογραφικό σημείωμα για τον αείμνηστο Αρ. Κυριαζή (σσ. 115-125). Πέρα από αυτό, όλοι τονίζουν τον σημαντικό ρόλο που παίζει η έκδοση του Λεσβιακού Ημερολογίου στην ανάδειξη και διατήρηση του πολιτιστικού πλούτου του νησιού μας, αυτού του «αδαπάνητου», αλλά αναξιοποίητου θησαυρού.
Η ύλη του Ημερολογίου χωρίζεται σε γνωστές και από τα προηγούμενα Ημερολόγια θεματικές ενότητες, όπως Πρώτη Γραφή-Πρώτη ανάγνωση (7 κείμενα), Γραμματολογία (2 κείμενα), Τέχνες-Φωτογραφία (1 κείμενο), Τέχνες-Ζωγραφική (1 κείμενο) και Τέχνες Μουσική (2 κείμενα), Η Ιστορία αλλιώς (2 κείμενα), Η Αρχαία Λέσβος (1 κείμενο), Ανθρώπων Έργα (4 κείμενα), Αρχαιολογία (1 κείμενο), Γλωσσικά (3 κείμενα), Η Λέσβος, οι άνθρωποι, ο χρόνος , οι ιστορίες τους (7 κείμενα). Αξιοσημείωτες είναι δυο ανένταχτες ενότητες που αναφέρονται στον αξιόλογο ζωγράφο Άγγελο Ραζή η μια (σσ. 43-84) και στον αείμνηστο Αριστείδη (Άρη) Κυριαζή, ακούραστο ερευνητή, πολυγραφότατο συγγραφέα και εξαιρετικό άνθρωπο η άλλη. Και οι δύο αγάπησαν τη Λέσβο όσο τίποτε άλλο και έδειξαν τη λατρεία τους γι’ αυτή με το συνολικό τους έργο. Τριάντα (30) πολύχρωμοι εκφραστικοί πίνακες του πρώτου φιλοξενούνται στο Ημερολόγιο, συνοδευόμενοι από μαρτυρίες του Τύπου και γνωστών του, και έξι (6) κείμενα γραμμένα από εκλεκτούς Λέσβιους πνευματικούς ανθρώπους αναφέρονται στη ζωή και το έργο του δεύτερου, δίνοντας έμφαση κυρίως στην αγάπη του για τη Λέσβο και ιδιαίτερα την Καλλονή.
Όλα τα κείμενα που περιέχονται στο Ημερολόγιο είναι αξιόλογα, αλλά δεν μπορεί κανείς να προσπεράσει τα κείμενα της Ενότητας Ανθρώπων Έργα που αναφέρονται στον αρχαιολογικό και αρχιτεκτονικό πλούτο του νησιού μας, αυτό του Αλ. Κιουρέλλη που αναφέρεται στους Πύργους της Λέσβου (σσ. 285-319), των Μ. και Στρ. Αξιώτη που αναφέρεται Στους μιναρέδες της Λέσβου (σσ. 320-338), του Ν. Παπαδέλλη που αναφέρεται στον Άγιο Αλέξανδρο της Λαφιώνας (σσ. 339- 345) και του Πρ. Παπάλα που αναφέρεται σε μια βρύση του19ου αι. που βρίσκεται στον Ασώματο (σσ. 346-356). Το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που συνοδεύει όλα αυτά τα κείμενα βοηθούν τον αναγνώστη να αξιοποιήσει τη λεγόμενη «γλώσσα των αρχιτεκτονικών μορφών», να επικοινωνήσει με αυτά τα μνημεία και να ανακαλύψει τον τρόπο που το λεσβιακό φυσικό περιβάλλον συνδέεται με αυτά.
Φυλλομετρώντας κανείς το Λεσβιακό Ημερολόγιο του 2024 δεν μπορεί παρά να παρατηρήσει πως αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στις Τέχνες που εκφράζονται με την Φωτογραφία, τη Ζωγραφική και τη Μουσική. Και είναι σημαντικό ότι αυτά τα έργα τέχνης είναι δεμένα τόσο με την προσωπικότητα του καλλιτέχνη όσο και με την εποχή και τον χώρο που τα δημιούργησαν και δίνουν τη δυνατότητα στον δέκτη- τον αναγνώστη, τον θεατή ή τον ακροατή- να τα καταλάβει και να τα χαρεί. Από αυτή την άποψη είναι πολύ χρήσιμα κείμενα, όπως αυτό της Μάγδας Αναγνωστή που αναφέρεται στη ζωή και το έργο του φωτογράφου Γεωργίου Μπούκα που έφυγε από την Αγία Παρασκευή και βρέθηκε στην κορυφή του φωτογραφικού κόσμου (σσ. 177-204), το κείμενο της Αναστασίας Αβούρη για τη ζωγράφο Ευαγγελία Πρωτούλη που συνοδεύεται από δεκαοκτώ (18) πίνακες που σχετίζονται με τη Λέσβο (σσ. 207- 224) και τα κείμενα των Ιγν. Μαρμαρέλλη για την Φιλιανή Κομπανία (σσ. 227- 235) και Στ. Φευγαλά για τη Μουσική Σχολή του Συνεργατικού Σωματείου Λέσβου το 1912 -1913 (σσ. 236-249).
Και είναι αξιοθαύμαστο το Λεσβιακό Ημερολόγιο του 2024 για την ποικιλία της ύλης που περιέχει. Άνθρωποι που έχουν μέσα τους μια σπίθα αληθινής δημιουργικής διάθεσης, πνευματικοί άνδρες που νιώθουν βαθιά στην καρδιά τους τη δύναμη και την ανάγκη να γράψουν και να εκφραστούν, άνθρωποι «εσθλοί» που αξίζει να σεβαστεί κανείς τη γνώμη τους καταθέτουν σε αυτό την ποίησή τους, τη ζωγραφική τους, τη φαντασία τους που είναι τα πιο πολύτιμα πράγματα που μπορεί σήμερα ένας άνθρωπος να χαρίσει στον συνάνθρωπό του. Έτσι, μεταδίδουν τις γνώσεις και τα συναισθήματά τους και με τη μετάδοση αυτή τα καταξιώνουν, γιατί γνώση που δε μεταδίδεται είναι γνώση άχρηστη και νεκρή.
Τα κείμενα που περιέχονται στο Λεσβιακό Ημερολόγιο του 2024 μιλούν για το παρελθόν, αλλά αγγίζουν και το παρόν και εκτείνονται και στο μέλλον. Καθώς αναφέρονται στην Τέχνη και την Επιστήμη μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες του Νου και της Ψυχής και να ικανοποιήσουν ακόμη και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη. Μπορούν να τον φωτίσουν, να τον εξανθρωπίσουν, να τον τέρψουν, αλλά και να τον διαπαιδαγωγήσουν. Είπαν πως ένα βιβλίο είναι ένα παράθυρο στο δωμάτιο της ψυχής μας που αφήνει το φως και τη ζεστασιά να μπει σε αυτό και να το πλημμυρίσει. Το Ημερολόγιο, όμως, αυτό ανοίγει τόσα παράθυρα στην ψυχή, όσα είναι και τα κείμενα ή οι Ενότητες που περιέχει, κείμενα που αξίζει να διαβαστούν, κείμενα ευχάριστα που μπορούν να καταπολεμήσουν την πλήξη, αλλά και κείμενα ωφέλιμα που μπορούν να καταπολεμήσουν την άγνοια και την αμάθεια. Είναι βέβαιο πως όποιος ανοίξει αυτό και το διαβάσει, θα το κλείσει με μεγάλο κέρδος.
Τελειώνοντας θα ήθελα να συγχαρώ κι εγώ πρώτα πρώτα τον κ. Παν. Σκορδά, την «ψυχή» αυτής της προσπάθειας, και τους εκλεκτούς συνεργάτες του, όπως και τους συγγραφείς που με τα «εσθλά» έργα τους δείχνουν πως η Λέσβος διαθέτει πλούσιο πνευματικό κεφάλαιο και πως η λεγόμενη Λεσβιακή Πνευματική Άνοιξη συνεχίζεται. Να συγχαρώ, τέλος, τον εκδοτικό οίκο Doukas Books για την αρτιότητα και την εντυπωσιακή αισθητική ποιότητα της έκδοσης.
ΣΗΜ: ο συμπατριώτης μας Αθανάσιος Φραγκούλης είναι Διδάκτωρ Κλασικής Φιλολογίας, Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος
