Παραδοσιακές γεύσεις και ντόπιες συνταγές με φρέσκες πρώτες ύλες από τον τόπο τους, σε εννέα γραφικά ταβερνάκια
Γευστικό εξαιρετικό αφιέρωμα ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΟΚΚΑ και την ιστοσελίδα https://www.travel.gr/
Δύο ταξίδια είναι η Λέσβος. Ένα είναι να πας στο νησί. Το άλλο είναι το ταξίδι μέσα του. Διαδρομές, αποστάσεις, βιοποικιλότητα, δάση αλλά και ξέρες, χωριά ορεινά, χρωματιστά και πέτρινα, αρχιτεκτονικά κοσμήματα αλλά και παραθαλάσσιοι οικισμοί, παράδοση και σύγχρονη ζωή, όλα ταιριάζουν και ενώνονται σε αυτήν την υπέροχη γη που βρέχεται από τα νερά του βορειοανατολικού Αιγαίου, του «άλλου Αιγαίου» όπως λένε οι κάτοικοί του. Είναι σχεδόν αδύνατο να φάει κάποιος άσχημα οπουδήποτε στο νησί.
Η αυτάρκεια σε προϊόντα, η προσοχή στην καλλιέργειά τους, ο θαλάσσιος πλούτος και το κλίμα, όλα παίζουν βασικό ρόλο στο γευστικό αποτέλεσμα. Άλλοτε με θέα τη γείτονα Τουρκία και άλλοτε με τη χρυσή αντανάκλαση του ήλιου στα νερά του Αιγαίου στο Νότο, οι μυρωδιές και οι γεύσεις φτιάχνουν το δικό τους χάρτη.
Μα, το κυριότερο που συνάντησα σε αυτό το ταξίδι στη Λέσβο, καταμεσής του Αυγούστου 2023, είναι η αγάπη και ο σεβασμός των ανθρώπων απέναντι στην προσπάθεια και το μόχθο τους. Με γνώμονα την απλότητα και την αυθεντικότητα λοιπόν.
Photo: Νίκος Κόκκας
Μπαρμπούνια με τη χαβίτσα/Photo: Νίκος Κόκκας
«δρώτα»
Ταξίδι ανακάλυψης και επιλεκτικής απομόνωσης μοιάζει να είναι η παραλία της Δρώτας, μερικά χιλιόμετρα κατηφόρας από το Ακράσι, νοτιοδυτικά της Αγιάσου. Ανάμεσα στις θαλασσινές κατασκευές με τα χαμηλά σπιτάκια μπροστά στη βοτσαλωτή παραλία, ένα κτίσμα καινούριο με μπαλκόνια πάνω από τις σκεπές και θέα την ατέλειωτη θαλασσινή απόσταση μέχρι απέναντι, στη Χίο, φιλοξενεί τις μαγειρικές της Μαρίας Ξενιτέλη. Ξεκινώντας την επιχείρηση το 2017, η Μαρία ουσιαστικά συνέχισε μια οικογενειακή παράδοση. Με τις μνήμες και τις μυρωδιές από τις συνταγές της γιαγιάς Μαρίκας η οποία είχε τον καφενέ στο χωριό και έχοντας μια έμφυτη αγάπη στη μαγειρική, υιοθέτησε κάποιες συνταγές κλασικές και πρόσθεσε ιδέες δικές της συνδυάζοντας υλικά και αρώματα με φαντασία, χωρίς προσπάθεια εντυπωσιασμού.
Η Μαρία Ξενιτέλη/Photo: Νίκος Κόκκας
«Ψιρούτσ’»/Photo: Νίκος Κόκκας
Εντυπωσιακό είναι όμως το γευστικό αποτέλεσμα. Στην κακαβιά με τραχανά, συνοδεία χάχλας και, δικής τους παραγωγής, αυγοτάραχου, του κους κους με σκορπιομάνα, της μελιτζάνας με τραχανά με ένα αυγό μάτι να τη βρέχει με τον κρόκο του, τα μπαρμπούνια με τη χαβίτσα χωριστά, αλλά και του παραδοσιακού γλυκού «ψιρούτσ’» από χοντρό αλεύρι, ζάχαρη και γάλα. Μένοντας και ενισχύοντας τη φιλοσοφία του οικογενειακού, σπιτικού φαγητού, κάποιες ειδικές ημέρες μαγειρεύονται και ειδικά φαγητά στον ξυλόφουρνο. Η Δρώτα είναι χωρίς άλλο ένας γευστικός προορισμός.
Διεύθυνση: Παραλία Δρώτας, Τηλ. 22520 91390, 6974826121
Η Ελένη Χιώτη και οι λαχανοντολμάδες/Photo: Νίκος Κόκκας
Κοκκινιστό μοσχάρι με μελιτζάνες και πατάτες/Photo: Νίκος Κόκκας
Τυροπιτάκια (Γκιουζλεμέδες)/Photo: Νίκος Κόκκας
Παπουτσάκι/Photo: Νίκος Κόκκας
«Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός Γυναικών Πέτρας Λέσβου»
Η είσοδος σχεδόν δε φαίνεται καθώς προσπερνά κανείς τα πολύβουα καφέ και την κίνηση του παραθαλάσσιου πλακόστρωτου στην Πέτρα, στο βορειοδυτικό κομμάτι της Λέσβου, λίγα χιλιόμετρα κοντά στη Μήθυμνα. Μια χειροποίητη, ζωγραφιστή πινακίδα στα δεξιά και μια ολόλευκη μαρμάρινη σκάλα, οδηγούν στον πρώτο όροφο του κτιρίου όπου στεγάζεται το εστιατόριο του Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού Γυναικών Πέτρας. Ξεκίνησαν το 1983 με ενοικιαζόμενα δωμάτια, μα στην πορεία εξελίχθηκαν σε έμπνευση και βοήθεια ανάπτυξης και άλλων συνεταιρισμών σε χωριά της ευρύτερης περιοχής και σε ένα εστιατόριο ξακουστό για τις σπιτικά μαγειρεμένες γεύσεις του.
Από νωρίς το μεσημέρι καταλαμβάνονται τα πρώτα τραπέζια στο αίθριο και στα μπαλκονάκια, η έντονη κινητικότητα στην κουζίνα βγάζει μια θετική ενέργεια αλλά και πεντανόστιμες γεύσεις. Περί τα 12 ταψιά και τις 12 κατσαρόλες ετοιμάζονται καθημερινά, μου λέει η κυρία Ελένη Χιώτη, πρόεδρος του συνεταιρισμού αλλά και της γενικής επίβλεψης της κουζίνας, καθώς πλάθει τους λαχανοντολμάδες. Αλλά και ψητά, κρέας, ψάρια καθώς και μεζεδάκια απαρτίζουν το πολύ πλούσιο μενού καθημερινά χωρίς να περισσεύει τίποτα στο τέλος της ημέρας. Μεγάλα σουξέ είναι οι λαχανοντολμάδες, οι κεφτέδες, τα σουτζουκάκια αλλά και τα παπουτσάκια χωρίς να προσπερνούν γευστικά τα υπόλοιπα φαγητά τους. Ένα τηλέφωνο πριν πάτε για μια κράτηση, δεν είναι ποτέ κακή ιδέα.
Διεύθυνση: Πέτρα, Λέσβος, Τηλ. 22530 41238, 6942785056, facebook.com
Κόκκορας με χυλοπίτες/Photo: Νίκος Κόκκας
Ο Νίκος Μόλβαλης μαζεύει ανθούς/Photo: Νίκος Κόκκας
Σαλάτα πλιγούρι και Αγειορίτικη μελιτζανοσαλάτα/Photo: Νίκος Κόκκας
«Βαφειός»
Στους πρόποδες του Λεπέτυμνου, στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού, πολύ κοντά και με θέα στη Μήθυμνα, βρίσκεται η ομώνυμη ταβέρνα του χωριού Βαφειός. Από το ξεκίνημά της το 1987 από τα αδέλφια Νίκο και Χαράλαμπο Μόλβαλη, συνεχίζει την παράδοση των παραδοσιακών συνταγών με δικά τους κηπευτικά προϊόντα αλλά και με αυθεντικές τοπικές γεύσεις με τον Νίκο και το γιο του, Γιώργο Μόλβαλη, ο οποίος μετά από εμπειρία τριών ετών σε κουζίνες του εξωτερικού, επέστρεψε για να συνεχίσει αλλά και να ανανεώσει, όπου χρειάζεται. Μικρές λεπτομέρειες στις κλασικές συνταγές, δίνουν ήσυχα μια τσαχπινιά στα πιάτα.
Τα σουγάνια παραπέμπουν σε κουζίνα της Πόλης με το άρωμα του κύμινου, το αρνάκι γάλακτος, μετά από 3-4 ώρες ψησίματος σερβίρεται με ρύζι με σταφίδες, πορτοκάλι και ψιλοκομμένο λευκό συκωτάκι, η Αγειορίτικη μελιτζανοσαλάτα έχει λίγο ταχίνι, η σάλτσα του κρασάτου κόκκορα είναι δεμένη γερά. Κρέατα ωρίμανσης βρίσκονται στα άμεσα σχέδια καθώς και μια μεγάλη λίστα κρασιών. Μη φύγετε χωρίς να δοκιμάσετε την πλατσέντα, το παραδοσιακό γλυκό της Λέσβου με καρύδι φανταστικά νόστιμο και σιρόπι.
Διεύθυνση: Βαφειός, Μόλυβος, Λέσβος, Τηλ. 22530 71752
«Λυγαριά-Παράδεισος»/Photo: Νίκος Κόκκας
Χορτόπιτα/Photo: Νίκος Κόκκας
Ο Μιχάλης Κλαρνέτατζης/Photo: Νίκος Κόκκας
Χταπόδι ξυδάτο με ελιές/Photo: Νίκος Κόκκας
«Λυγαριά – Παράδεισος»
Αν δεν το δει κάποιος με τα μάτια του, δεν πιστεύει την ύπαρξή του. Ο παραθαλάσσιος, βατός, χωματόδρομος που συνδέει τη Σκάλα Συκαμινέας με την Εφθαλού, φανερώνει κάποια στιγμή στη διαδρομή μια κατάσταση αναπάντεχα όμορφη. Ένα ταβερνάκι σεμνό, ήσυχο, κάτω από τα δέντρα που δροσίζουν και σκιάζουν από το δυνατό ήλιο, τραπεζάκια λιτά, στολισμένα μόνο με ένα κοχύλι με λουλούδια, δύο αιώρες μπροστά στο μαύρο βότσαλο και τα πεντακάθαρα νερά που ενώνουν την Ελλάδα με τη γείτονα Τουρκία και μια διάθεση φιλόξενη και αυθεντική. Όλα αυτά δεν θα έφταναν βέβαια αν η οικογένεια Κλαρνέτατζη δεν μαγείρευαν καλά. Ξεκίνησε το 1987, όταν ο χωματόδρομος ήταν πολύ χειρότερος, ως καφενές, όπου ο παππούς και η γιαγιά προσέφεραν ό,τι είχαν.
Τώρα προσφέρουν πολύ περισσότερα, με ψάρια που βγάζουν οι ίδιοι με το καΐκι τους, με ζαρζαβατικά από τον μεγάλο κήπο τους πολύ κοντά στο ταβερνάκι και με ελαιόλαδο και ελιές από δικά τους δέντρα. Χορτόπιτες σπιτικά πλασμένες με μυζήθρα και χόρτα μαζεμένα από την ευρύτερη περιοχή το χειμώνα, λακέρδα – λουκούμι παστωμένη από το Μιχάλη Κλαρνέτατζη, μπιζελόφαβα, ψητά ψάρια συνοδεία πλούσιου λαδολέμονου, χταπόδι ξυδάτο με ελιές από ποικιλία αδραμυτιανή, διάφορα παστά, σε συνδυασμό με λίγη ποίηση, συνθέτουν τον γευστικό παράδεισο.
Διεύθυνση: Παραλιακός δρόμος Εφθαλούς – Σκάλας Συκαμινέας, Τηλ. 22530 55440, 6957506718
Κοτόπουλο λεμονάτο με αγκινάρες/Photo: Νίκος Κόκκας
«Tropicana Πλάτανος»/Photo: Νίκος Κόκκας
Χοιρινό με μανιτάρια και σάλτσα πιπέρι/Photo: Νίκος Κόκκας
«Tropicana Πλάτανος»
Το όνομα οφείλεται στα φρέσκα παγωτά, τις εξωτικές σαλάτες και την πίτσα που προσφέρονταν εδώ από το 1985. Από το 2000 όμως, η Ταξία Κοσκινά και ο Γιάννης Πιτσούλης προτείνουν πιάτα από συνταγές παραδοσιακές, συνδυασμό της εμπειρίας από τη μαμά και τη γιαγιά και των συνταγών που γνώρισε ο Γιάννης στα ταξίδια του. Τα αρώματα και οι γεύσεις παραμένουν αυθεντικά, οι μικρές παραλλαγές μόνο ευχάριστη αίσθηση δημιουργούν. Ο Γιάννης μαγειρεύει κυρίως πιάτα με κρέας, αρνί με δαμάσκηνα, μοσχάρι με μανιτάρια και κάσιους, κοτόπουλο λεμονάτο με αγκινάρες, φιλέτα, στιφάδο, παστουρμαδόπιτα, μουσακά. Το μενού είναι πλούσιο επιλογών και η επίγευση που αφήνει το φαγητό εδώ είναι πλούσια και πλήρης. Ο επιβλητικός πλάτανος σε αυτήν την πανέμορφη πλατεία του Μολύβου, ξυπνά μνήμες παιδικές στους απανταχού Μολυβιάτες και δημιουργεί αναμνήσεις στους νέους επισκέπτες.
Διεύθυνση: Πλατεία Ανδρέα Κυριακού, Μόλυβος, Τηλ. 22530 71869, 6988102730
Σουπιά με ρύζι και μελάνι/Photo: Νίκος Κόκκας
«Το Καμίνι»/Photo: Νίκος Κόκκας
Η Άννα Ματζουράνη/Photo: Νίκος Κόκκας
«Το Καμίνι»
Στην Πεδή, στην ανατολική πλευρά της Λέσβου, πολύ κοντά στο Μανταμάδο με το διάσημο μοναστήρι Ταξιαρχών, βρίσκεται η ψαροταβέρνα «Το Καμίνι», στη δεξιά άκρη της παραλίας Ασπροποτάμου. Παλαιότερα, ήταν αγγειοπλαστείο, εξού και το όνομα, από το 2002 όμως είναι μια οικογενειακή επιχείρηση που μαγειρεύει υπέροχα όλο το χρόνο. Φανταστικά φιλόξενοι, ατέλειωτα μερακλήδες, βάζουν ολοφάνερα όλη τους την αγάπη στα πιάτα και τους μεζέδες που προσφέρουν. Κολοκυθοανθοί, μελιτζάνες, πιπεριές και λοιπά ζαρζαβατικά παράγονται όλα στον κήπο τους, τα ψάρια αλιεύονται όλα επίσης από τους ίδιους. Ο Δημήτρης Ματζουράνης ετοιμάζει ψάρια λιόκαφτα, παστώνει σαρδέλες, μαρινάρει γαύρο, η μητέρα Άννα περηφανεύεται για τους ανθούς, τη σκορδάτη μελιτζάνα φούρνου και τη σουπιά με ρύζι και μελάνι. Και καλά κάνει. Η επίσκεψη στην Ιερά Μονή Ταξιαρχών σε συνδυασμό με φαγητό στο «Καμίνι» είναι ένα πολύ καλό σενάριο ταξιδιού.
Διεύθυνση: Πεδή Μανταμάδου, Τηλ. 22530 61643, 6937568180
Ντολμαδάκια/Photo: Νίκος Κόκκας
«Αυλώνας»/Photo: Νίκος Κόκκας
Photo: Νίκος Κόκκας
Χταπόδι ψητό/Photo: Νίκος Κόκκας
«Αυλώνας»
Κάτω χαμηλά στο χάρτη της Λέσβου, στην αριστερή πλευρά της εισόδου του κόλπου της Γέρας, μέσα σε ένα καταπράσινο, περιποιημένο περιβάλλον, βρίσκεται η ομώνυμη ταβέρνα. Κρεμμυδοντολμάδες, μανιτάρια γεμιστά με λαχανικά, καρότο, κρεμμύδι και σκόρδο, σαρδέλες παντρεμένες με σκόρδο, μαϊντανό και λαδολέμονο, κολοκυθοανθοί γεμιστοί με φέτα, διάφορα μαγειρευτά και γεύσεις εποχικές στολίζουν το τραπέζι του ταξιδιώτη – επισκέπτη. Ποικιλία ετικετών ούζου αλλά και μπίρες τοπικές ανταμείβουν αυτόν που θα διανύσει την πανέμορφη διαδρομή περιμετρικά του κόλπου της Γέρας μέχρι να φτάσει εδώ. Αξίζει κάθε χιλιόμετρο.
Διεύθυνση: Χωριό Αυλώνας, Τηλ. 2251051950
Καλαμαράκι τηγανητό και αμπελοφάσουλα/Photo: Νίκος Κόκκας
Σαρδέλα ψητή/Photo: Νίκος Κόκκας
Κολοκυθοανθοί/Photo: Νίκος Κόκκας
«Το Πυργί»
Μπροστά στο αλιευτικό λιμανάκι στο Πυργί, μετά από μια αγροτική διαδρομή ανάμεσα σε ελαιώνες, πολύ κοντά στην πόλη της Μυτιλήνης, βρίσκεται αυτή η ψαροταβέρνα. Μόλις λίγα λεπτά της ώρας μετά το άνοιγμά της, γεμίζουν τα τραπέζια βάζοντας την κουζίνα σε πρόκληση κάτι όμως που δεν υποβιβάζει την ποιότητα ούτε στο ελάχιστο. Παπαλίνα για «άνοιγμα» πριν το σχίσιμο στα δύο για το ουζάκι, υπέροχοι κολοκυθοανθοί, βουτυρένιο καλαμαράκι τηγανητό, ψάρια διάφορα. Η περιεκτικότητα σε πλαγκτόν στην κλειστή θάλασσα της Γέρας σε συνδυασμό με τα εκατοντάδες ελαιόδεντρα, δημιουργούν μια καινούρια γευστική εμπειρία στα αλιεύματα. Ένα τηλεφώνημα για τραπέζι, ειδικά αν έχετε σκοπό να το επισκεφθείτε στην φαντασμαγορική ώρα της δύσης του ήλιου που αντικατοπτρίζεται στα νερά του κόλπου, επιβάλλεται.
Διεύθυνση: Πυργί Μυτιλήνης, Τηλ. 22510 42875
Και ένας καφενές
«Καφενείο της Ελένης»
Στην πλατεία ενός από τα ομορφότερα χωριά της Ελλάδας (προσωπική άποψη), της ορεινής Συκαμινιάς, η Ελένη Κανέλλη και ο Γιώργος Τούντας φιλοξενούν και ταΐζουν. Από τις 7 το πρωί μέχρι όσο πάει, με καφέδες νωρίς και μεζέδες πιο αργά, επισκέπτες από όλο το νησί αλλά και ντόπιοι γεμίζουν τα τραπεζάκια στην υπέροχη βεράντα με θέα το Βόρειο Αιγαίο και τη γείτονα Τουρκία και απολαμβάνουν επιλογές ούζων, τσίπουρα και πιάτα για τα οποία η Ελένη και ο Γιώργος δεν μπορούν να επιλέξουν την προτίμησή τους. Κεφτεδάκια, ιμάμ, τυροπιτάκια (γκιουζλεμέδες), αλλά και μοσχάρι λεμονάτο με τζίντζερ και ξυνόμηλα και τηγανιά κομμένη στο χέρι με λαχανικά, είναι κάποια από τα ευχάριστα νέα που μαθαίνει κανείς σε αυτόν τον καφενέ.
Διεύθυνση: Συκαμινέα, Τηλ. 22530 55233, 6972607717
