Ο Αντώνης, παράκτιος ψαράς από τη Λέσβο, βγαίνει για ψάρεμα από παιδί όμως τα τελευταία χρόνια όλο και πιο συχνά γυρίζει στο λιμάνι με άδεια τη βάρκα του. Οι καταστροφικές πρακτικές αλιείας οδηγούν τις θάλασσές μας σε μαρασμό. Οι ψαράδες χαμηλής έντασης βλέπουν στη θάλασσα το μέλλον τους, για αυτό την προστατεύουν όσο κανείς, ψαρεύοντας με τρόπους που έχουν ελάχιστες επιπτώσεις στον βυθό και τη θαλάσσια ζωή. Ωστόσο, η αγορά δεν λειτουργεί με ευνοϊκούς όρους για αυτούς, αναγκάζοντας πολλούς να αφήσουν τα καΐκια τους και να αναζητήσουν αλλού την τύχη τους. Αν δεν γίνει κάτι πολύ σύντομα θα βλέπουμε τους “θησαυρούς” τους μόνο σε φωτογραφίες.
Μπορείς όμως να αλλάξεις το μέλλον υποστηρίζοντας το πιλοτικό πρόγραμμα της Greenpeace “Ένα κουτί θάλασσα”, που θα κρατήσει τρεις μήνες. Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργήσεις έναν πρωτοποριακό τρόπο διάθεσης ψαριών από το δίχτυ του παράκτιου ψαρά χαμηλής έντασης απευθείας στο πιάτο σου, θα επιβραβεύσεις όσους ψαρεύουν με ήπιο τρόπο και θα στηρίξεις ενεργά τις παράκτιες κοινότητες και την ιδέα της βιώσιμης αλιείας. Το πρόγραμμα “Ένα κουτί θάλασσα” είναι το πρώτο βήμα για να χτίσουμε μαζί μία πιο δίκαιη αγορά όπου καταναλωτές και ψαράδες προστατεύουν μαζί τη θάλασσα. Ξεκινάμε με τους ψαράδες από την Λέσβο και την Λέρο, καθημερινούς ήρωες που για μήνες άφησαν στην άκρη τα δίχτυα τους και ανέλαβαν να σηκώσουν στους ώμους τους το φορτίο της προσφυγικής κρίσης, χωρίς δεύτερη σκέψη. Στόχος μας αναφέρει η Greenpeace είναι το πρόγραμμα αυτό να περάσει στα χέρια των ψαράδων και να εξαπλωθεί σε όλη την Ελλάδα για να έχουμε πάντα στο πιάτο μας ψάρια που έχουν αλιευθεί με βιώσιμο τρόπο.
Ταυτόχρονα, όμως, η Greenpeace θέλει να «εκπαιδεύσει» και το καταναλωτικό κοινό. «Ο κόσμος έχει μάθει να πηγαίνει στο σούπερ μάρκετ, με την απαίτηση να αγοράσει γλώσσα, τσιπούρα ή λαβράκι», περιγράφει ο ίδιος, «αδιαφορώντας, όμως, για την πραγματική διαθεσιμότητα αυτών των ειδών στις θάλασσές μας». Πρόκειται για τα είδη που έχουμε μάθει να αγαπάμε, να τρώμε και να πληρώνουμε αδρά γι’ αυτά. «Στο κουτί θα περιλαμβάνονται τυχαία τα είδη που έπιασε το προηγούμενο πρωί ο ψαράς, μαζί με τις απαιτούμενες πληροφορίες: ώρα, μέρος, όνομα του αλιέα και του αλιεύματος». Ετσι, ο συμμετέχων μυείται στη διαθέσιμη ποικιλία των θαλασσών, τρώει ψάρι αλιευμένο το τελευταίο 24ωρο και αποκτά άμεση επικοινωνία με τον ψαρά – προς το παρόν συμμετέχουν 4 από τη Λέρο και 7 από τη Σκάλα Συκαμιάς στη Λέσβο. Στόχος, άλλωστε, είναι να περιοριστούν όσο το δυνατόν οι «μεσάζοντες».
Οι 7 ψαράδες της Λέσβου:
Νίκος Κατακουζηνός Ο Νίκος είναι 43 χρονών, ψαράς από παιδί, που συνεχίζει το επάγγελμα της οικογένειάς του. Αλιεύει με παραγάδι και δίχτυα, που δεν καταστρέφουν το βυθό και έχει δίχτυα με αρκετά μεγάλα ανοίγματα ώστε να μην αλιεύει γόνο. Βλέπει την κρίση στον κλάδο του και ανησυχεί γιατί, όπως λέει, “με μαθηματική ακρίβεια, σε οκτώ χρόνια το πολύ δεν θα υπάρχει παράκτιος ψαράς, τουλάχιστον στο νησί μου. Τα ψάρια λιγοστεύουν και θα αναγκαστούμε να αλλάξουμε επάγγελμα.” Περιοχή: Σκάλα Συκαμιάς, Λέσβος Ψαρεύει με: παραγάδι, δίχτυα
Τούλα Καπηλάρη Η Τούλα είναι η μόνη γυναίκα ψαράς στην περιοχή. Εδώ και δέκα χρόνια βγαίνει για ψάρεμα, με μόνο ένα διάλειμμα για να μεγαλώσει τα παιδιά της. Χρησιμοποιεί παραγάδια στο καΐκι της και μπορεί να ψαρεύει και για 2-3 ημέρες συνεχόμενες, με τον άντρα της το Νίκο, για αυτό και αναγκαστικά αφήνει τα παιδιά της μόνα τους ή με τη γιαγιά. Ξέρει από πρώτο χέρι τις δυσκολίες του επαγγέλματος, όμως για εκείνη “το ψάρεμα είναι μαγεία. Σαν γυναίκα ψαράς, στην αρχή ήταν δύσκολα. Μετά όμως από το επάγγελμα μαγεύτηκα. Το ψάρεμα σε τραβάει.” Περιοχή: Σκάλα Συκαμιάς, Λέσβος Ψαρεύει με: παραγάδια
Κώστας Πιντέρης Ο Κώστας είναι 42 χρονών και αλιέας χαμηλής έντασης όλη του τη ζωή. Είναι “παραδοσιακός ψαράς”, χρησιμοποιεί μόνο δίχτυα και παραγάδια. Ψαρεύει επιλεκτικά, αφού διαλέγει δίχτυα με κατάλληλα ανοίγματα για να πιάσει το ψάρι που θέλει, πιάνει τα είδη στην εποχή τους και δεν αλιεύει γόνο. Θεωρεί ότι πρέπει να υπάρχουν προστατευόμενες περιοχές και απαγόρευση αλιείας την περίοδο αναπαραγωγής των ψαριών, γιατί ανησυχεί για το μέλλον του ψαρά, για το επάγγελμά του. Όπως λέει “αν δεν υπάρξουν απαγορεύσεις, δεν θα υπάρξουν ξανά εργαλεία. Ούτε παραδοσιακά, ούτε παράκτια, ούτε τίποτα. Θα τα βλέπουμε στις φωτογραφίες και στα καρτ-ποστάλ.” Περιοχή: Σκάλα Συκαμιάς, Λέσβος Ψαρεύει με: παραγάδι, δίχτυα τέλιος
Αντώνης Καμβίσης Ο Αντώνης είναι 53 χρονών και αγάπησε τη θάλασσα από μικρό παιδί, αφού οι παππούδες του ήταν ψαράδες. Ψαρεύει πάνω από 40 χρόνια κοντά στην ακτή με παραγάδι, και πιάνει καλαμάρια, γόπες και μπακαλιάρο. Θυμάται τη θάλασσα στις καλές της στιγμές και μας λέει ότι πλέον υπάρχουν πολλές δυσκολίες, αφού τα είδη που ψαρεύει “έχουν λιγοστέψει επικίνδυνα. Έχουμε ένα πολύ καλό μέρος εδώ, που είναι μέρος αναπαραγωγής ψαριών και το έχουν καταστρέψει. Οι μηχανότρατες, αντί να πηγαίνουν στο πέλαγος, συνεχίζουν να ψαρεύουν εδω πέρα.” Περιοχή: Σκάλα Συκαμιάς, Λέσβος Ψαρεύει με: παραγάδια
Θανάσης Μαρμαρινός Ο Θανάσης είναι 62 χρονών και είναι στη θάλασσα από τότε που τελείωσε το δημοτικό. Θεωρεί ότι αν η βιομηχανική αλιεία άφηνε τα ψάρια να μεγαλώσουν, σε 4 χρόνια η θάλασσα θα γέμιζε ξανά με ψάρια. Προβληματίζεται πολύ για το μέλλον, αφού δε βλέπει κανέναν νέο ψαρά να μπαίνει στο επάγγελμα και πιστεύει ότι μόλις οι μεγαλύτεροι βγουν στη σύνταξη δε θα υπάρχει παράκτιος ψαράς στο χωριό του. Λέει χαρακτηριστικά ότι “οικονομική κρίση έχουμε και στη θάλασσα. Kάθε πέρσι και καλύτερα, κάθε φέτος και χειρότερα, κάθε χρόνο χειροτερεύει η κατάσταση, ψάρια δεν έχουμε και σε λίγο θα λέμε το ψάρι ψαράκι.” Περιοχή: Σκάλα Συκαμιάς, Λέσβος Ψαρεύει με: παραγάδια και δίχτυα.
Παναγιώτης Καλλιπολίτης Ο Παναγιώτης δουλεύει στο καΐκι του 30 χρόνια τώρα. Γέννημα θρέμα της Σκάλας Συκαμιάς, έμαθε να ψαρεύει από τον πατέρα του. Βλέπει τους παράκτιους ψαράδες σταδιακά να εξαφανίζονται, καθώς η παραγωγή τους έχει πέσει κάτω απ’ το μισό σε σχέση με όσα έπιαναν παλιότερα. Ζητάει όμως από τους καταναλωτές να τους βοηθήσουν δείχνοντας προτίμηση στα ψάρια τους γιατί “πολύ απλά τα ψάρια τα παράκτια είναι πιο νόστιμα από τα πελαγίσια. Έχουν μεγάλη διαφορά.” Περιοχή: Σκάλα Συκαμιάς, Λέσβος Ψαρεύει με: παραγάδια και δίχτυα
Παναγιώτης Καλλογιάννης
“Έβλεπα που έπεφταν άνθρωποι στη θάλασσα, που βούλιαζαν βάρκες. Δεν μπορώ να βλέπω ανθρώπους να πνίγονται ή να κολυμπάνε χωρίς να ξέρουν και να μην τους βοηθήσω. Δεν γίνεται… Αναγκαστικά θα αφήσω τη δουλειά μου για να βοηθήσω ανθρώπους.” Στην Λέσβο οι παράκτιοι ψαράδες αγωνίζονται να επιβιώσουν. Παρά τις καθημερινές δυσκολίες όμως, πολλές φορές αφήνουν στην άκρη τη δουλειά τους και βοηθούν τους πρόσφυγες που διακινδυνεύουν τη ζωή τους προσπαθώντας να φτάσουν σε ασφαλές έδαφος.
“Εσύ διαλέγεις τι ψάρια θα βγάλεις στην πλώρη σου. Πας για ένα είδος, πας για παλαμίδες, θα πιάσεις παλαμίδες. Δεν μπορείς να πιάσεις με τα δίχτυα σου γόνο και όλη την ποικιλία ψαριών.” Στα παραθαλάσσια χωριουδάκια της Λέρου, οι κάτοικοι βασίζονται στη θάλασσα για το μεροκάματό τους και πολλοί γίνονται ψαράδες από παιδιά. Καθημερινά, αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες, αφού οι θάλασσες αδειάζουν και εκείνοι πολλές φορές επιστρέφουν με άδεια δίχτυα.
