της Ανθής Παζιάνου / Εφημερίδα των Συντακτών
Αν και το Εργαστήριο Βιογεωγραφίας και Οικολογίας του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου ασχολείται τα τελευταία 10 χρόνια με τις μέλισσες, έχοντας δημιουργήσει και την πρώτη «Μελισσοθήκη» στο είδος της στην Ελλάδα, η εκστρατεία των «Οικολόγων Πράσινων» στο Ευρωκοινοβούλιο για την προστασία των μελισσών, έκανε πιο γνωστή τη δράση της.
«Ασχολούμαστε με τις μέλισσες. Όχι μόνον αυτές που παράγουν το γλυκό μέλι, κι από την αρχαιότητα είναι συναφείς με την εργατικότητα, κι εκτιμημένες για την παραγωγικότητά τους. Κυρίως εκείνες τις αφανείς, των οποίων η παρουσία, αν και απανταχού, πολλώ δε μάλλον ο ρόλος, διέλαθαν της προσοχής των περισσοτέρων μας», αναφέρει στην "Εφημερίδα των Συντακτών" η υπεύθυνη του εργαστηρίου, Βιολόγος και Καθηγήτρια, Θεοδώρα Πετανίδου. Κι όμως, στις αφανείς μέλισσες οφείλεται η συνεχής προαγωγή της εξέλιξης της ζωής πάνω στον πλανήτη, «σε αυτές το πολύχρωμο του Μεσογειακού Κήπου, σε αυτές το πολύπλοκο των οικολογικών πυραμίδων, σε αυτές το γλυκόχυμο των καρπών και η θρεπτική αξία των λαχανικών! Και η αλήθεια αυτή αναφαίνεται μέσα από τους μύθους, αποτελώντας, εν κατακλείδι, την ίδια την ουσία τους».
Η ομάδα του εργαστηρίου με επικεφαλής τη Θεοδώρα Πετανίδου, συνεργάζεται με 40 φορείς του εξωτερικού, μεταξύ των οποίων Πανεπιστήμια και μουσεία φυσικής Ιστορίας. Οι σταθεροί «θαμώνες» του εργαστηρίου: ο Λέκτορας βιολογίας Thomas Tscheulin και οι υποψήφιοι διδάκτορες, Αντωνία Χρόνη (Βιοχημικό- Βιοτεχνολόγο), Αφροδίτη Καντσά (Βιολόγο) και Jelle Devalez (Περιβαλλοντολόγο) – κι αυτοί αφανείς ήρωες- μάς ξενάγησαν στη «Μελισσοθήκη του Αιγαίου». Το περιεχόμενό της αριθμεί τουλάχιστον 40.000 έντομα, πλήρως καταχωρημένα σε βάση δεδομένων με όλα τα στοιχεία συλλογής, με ταξινομημένα περισσότερα από 520 είδη άγριων μελισσών, 110 είδη συρφίδων, καθώς και 65 είδη μελισσομυγών ή βομβυλιίδων, όλα από τη Λέσβο. Μ’ άλλα λόγια, όπως τονίζουν οι ερευνητές μόνη η Λέσβος φιλοξενεί στη φύση της τόσες άγριες μέλισσες (550) όσες και ολόκληρη η Γερμανία, και υπερδιπλάσιες από το Ηνωμένο Βασίλειο. Ο αριθμός των νέων ειδών για την επιστήμη είναι εντυπωσιακός και συνεχώς αυξανόμενος, ιδιαίτερα για τις συρφίδες και τις άγριες μέλισσες.
Give beez a chance!
Όλες οι μέλισσες, άγριες και εξημερωμένες, τρέφονται αποκλειστικά με «ανθικές παροχές», δηλαδή νέκταρ και γύρη. Και αυτό ισχύει τόσο για τα ενήλικα άτομα, όσο και για τον γόνο τους. Συνεπώς, οι μέλισσες αποτελούν μια ομάδα που έχει συνεξελιχθεί με τα άνθη και συνυπάρχει με αυτά, με όρους… «ζωής και θανάτου» (Πετανίδου 2012)!
Η μείωση των επικονιαστών, κάτι που γίνεται ολοένα γνωστότερο τα τελευταία χρόνια, αποδίδεται στην υπερβολική μελισσοκομία και βόσκηση, στη τσιμεντοποίηση και φυσικά στη χρήση φυτοφαρμάκων. Η έλλειψη επικονιαστών, ωστόσο, συνεπάγεται και φτωχότερο μεσογειακό κήπο, αφού αναπαράγονται λιγότερα είδη ανθέων, καρπών και φρούτων. Παράλληλα, η καθηγήτρια, κ. Πετανίδου επισημαίνει και τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή. «Οι συνθήκες καρποφορίας τείνουν να παρουσιάζονται νωρίτερα, δηλαδή τον χειμώνα, αντί για τον Μάρτιο. Κι αυτό γιατί τα φυτά απαιτούν υψηλές θερμοκρασίες για φωτοσύνθεση, όχι όμως σε βαθμό εξάτμισης του νερού τους. Έτσι το καλοκαίρι «πιέζει» τα φυτά προς τον χειμώνα, ενώ από την άλλη τα έντομα χρειάζονται υψηλές θερμοκρασίες για να δραστηριοποιηθούν και αυτό συνεπάγεται μείωση των ειδών».
Διαβάστε
Ακτσελή Δ. (2000). Η μέλισσα και τα προϊόντα της στην αρχαιότητα. Στο: Η μέλισσα και τα προϊόντα της – ΣΤ΄Τριήμερο Εργασίας, Νικήτη, 12-15 Σεπτεμβρίου 1996, σελ. 32–40. Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ, Αθήνα.
Πετανίδου Θ. (2011). Άγριες μέλισσες και άλλα έντομα-επικονιαστές: ένα ανεκτίμητο και ανεξερεύνητο κεφάλαιο για την Ελλάδα. Στο: Πρακτικά 14ου Πανελληνίου Εντομολογικού Συνεδρίου, Ναύπλιο 10–14 Οκτωβρίου 2011 (Καπαξίδη Ε., Ανδρεάδης Σ., Καραμαούνα Φ., εκδ.), σελ. 163-172. Εντομολογική Εταιρεία Ελλάδος, Αθήνα.
Πετανίδου Θ. (2012). «Περι μελισσών, ανθέων και άλλων καλών». Στο: (Σκορδάς, Παναγιώτης, επιμέλεια), Λεσβιακό ημερολόγιο 2013- Γράμματα, Τέχνες, Πολιτισμός. Αιολίδα. Μυτιλήνη
