25 Οκτωβρίου 1889
Ισχυρός σεισμός μεγέθους 6,7 Ρίχτερ χτυπά τη Λέσβο, που έπληξε το βορειοδυτικό κυρίως τμήμα του νησιού με απολογισμό 36-40 νεκρούς και περίπου 200 τραυματίες.
Του σεισμού είχαν προηγηθεί κάποιες σεισμικές δονήσεις αρκετά ισχυρές. Αναφέρεται ότι στο χωριό Μεσότοπος της Λέσβου οι κάτοικοι, λόγω των προσεισμικών δονήσεων, είχαν βγει στους δρόμους. Η διάρκεια του σεισμού ήταν 25 δευτερόλεπτα περίπου και η κατεύθυνσή του ήταν από τα νοτιοδυτικά προς τα βορειοανατολικά. Μάλλον συνοδευόταν από υπόκωφη βουή.
Οι καταστροφές ήταν μεγάλες στο δυτικό τμήμα του νησιού. Ο τηλέγραφος ήταν χαλασμένος και τα νέα έφτασαν στη Μυτιλήνη μετά από δυο μέρες. Τα αναφερόμενα όμως από τις εφημερίδες της εποχής ήταν υπερβολικά, σημειώνει ο Στεφανίδης. Οι καταστροφές απαριθμούνται, όπως τις αναφέρει ο Τζανής Καμπούρης, που φαίνεται να είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα, και δεν διαφέρουν από τα αναφερόμενα από το σύγχρονο του σεισμού Στεφανίδη.
• Ερεσός: 50 σπίτια γκρεμίστηκαν και 250 δεν είναι κατοικήσιμα.
• Μεσότοπος: Τα περισσότερα σπίτια έπαθαν μεγάλες ζημιές. Υπάρχουν 60 τραυματίες κυρίως γυναίκες και παιδιά.
• Σκάλα Ερεσού: Πολλά σπίτια γκρεμίστηκαν, κατέπεσαν και αυτά τα περιτοιχίσματα των κτημάτων. 1 νεκρός και 10 τραυματίες.
• Άγρα: Έπεσαν 60 σπίτια και πολλά είναι ετοιμόρροπα. Θύματα δεν υπάρχουν.
• Τελώνεια (Άντισα): Τα περισσότερα σπίτια γκρεμίστηκαν, 7 νεκροί, πολλοί τραυματίες.
• Ρέμα: Πολλά σπίτια γκρεμίστηκαν κι’ άλλα έπαθαν ζημιές.
• Τζίθρα: Μεγάλη καταστροφή, 1 νεκρός.
• Βατούσα: Πολλά σπίτια μισοερειπωμένα, αλλά δεν υπήρξαν θύματα.
• Χύδηρα: Το χωριό με τις μεγαλύτερες ζημιές. Νεκροί 25, αγνοούμενοι 7, πολλοί τραυματίες.
• Σίγρι: Πολλά σπίτια τελείως κατεστραμμένα. Έπεσε ο φάρος και τμήμα του φρουρίου. Νεκρός 1, τραυματίες 3.
• Μονή Υψηλού: «Ηλγήσαμεν δε μέσην καρδίαν, ιδόντες τα ίχνη της καταστροφής, την οποίαν επήνεγκεν αυτή ο τρομακτικός σεισμός της 13ης Οκτωβρίου του παρελθόντος έτους» γράφει στις 8 Μαίου ο Δεσπότης Μυτιλήνης Κωνσταντίνος Βαλιάδης.
«Για τις επισκευές των ζημιών ξοδεύτηκαν 20.370 γρόσια».
• Φτερούντα: «Και η ημετέρα κώμη ησθάνθη τον σεισμόν, αλλά τη θεία αρωγή ουδέν έπαθεν».
Εκτός όμως από τις καταστροφές στο δυτικό τμήμα και σ’ άλλα χωριά έγιναν σημαντικές ζημιές. Στη Στύψη πολλά σπίτια είχαν μεγάλες ή μικρές ζημιές. Στο Μόλυβο μερικά σπίτια έπαθαν ρωγμές και γκρεμίστηκαν τμήματα του Κάστρου.
Ζημιές σε οικοδομές είχε και η Καλλονή, τα Παράκοιλα, η Αποθήκα και το Σκαλοχώρι.
Στην Πλαγιά, έπαθε μεγάλες ζημιές η εκκλησία, στο Πλωμάρι γκρεμίστηκαν 2 σπίτια και στη Μυτιλήνη, 2 παλιά καφενεία.
Συνολικά, σ’ ολόκληρο το νησί γκρεμίστηκαν ή έγιναν ακατοίκητα 1.800 σπίτια και σκοτώθηκαν 36-40 άτομα. Ο αριθμός των τραυματιών δεν εξακριβώθηκε. Τους περιποιήθηκαν οι ντόπιοι γιατροί, καθώς και οι γιατροί που πήγαν από τη Μυτιλήνη, το
Μόλυβο και τη Σμύρνη, αλλά κανείς δεν τους μέτρησε. Λίγοι βαριά τραυματισμένοι μεταφέρθηκαν δια θαλάσσης στα νοσοκομεία της Μυτιλήνης και της Σμύρνης.
Σκοτώθηκαν και πολλά ζώα μέσα στους στάβλους τους.
Μεγάλα βράχια αποσπάστηκαν από τις πλαγιές του Όρδυμνου. Αλλά και από πλοίο, αγκυροβολημένο σε μικρή απόσταση από τον όρμο της Ερεσού, είδαν λίθους κυλιόμενους στη θάλασσα. Οι ευρισκόμενοι όμως επί του πλοίου, αισθάνθηκαν, λέγεται, και κύμα σε τέτοιο βαθμό, ώστε παρόλο που η μηχανή του πλοίου λειτουργούσε, ήταν αδύνατο προχωρήσει.
Η πιο μεγάλη καταστροφή
Ο καταστροφικότερος σεισμός που γνώρισε το νησί ήταν στις 23 Φεβρουαρίου 1867, με μέγεθος 6,8 Ρίχτερ με 550 έως 700 νεκρούς σύμφωνα με δύο πίνακες καταγραφής.
Γύρω στις 6 μ.μ. έγινε η πρώτη δόνηση που ακολουθήθηκε από δύο ισχυρότερες. Μέσα στη νύχτα, έγιναν περίπου 25 μετασεισμοί. Στη Μυτιλήνη, σκοτώθηκαν 216 Χριστιανοί και 22 Τούρκοι, ενώ τραυματίστηκαν 487 Χριστιανοί και 39 Τούρκοι. Στην ευρύτερη περιφέρεια, σκοτώθηκαν 312 άτομα και τραυματίστηκαν άλλα 290. Συνολικά κατέρρευσαν περίπου 4.750 κτίρια ενώ περισσότερα από 5.500 έπαθαν σοβαρές ζημιές.
επιμέλεια κειμένου Νεκτάριος Βακάλης
ΠΗΓΕΣ:
*Διδακτορική διατριβή του Κωνσταντίνου Ταξείδη 2003,
*Παναγιώτου Ι. Σπυρόπουλου, «ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα», εκδ. ΔΩΔΩΝΗ 1997,
*Βασίλης Παπαζάχος – Κατερίνα Παπαζάχου, «ΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ», εκδ. ΖΗΤΗ 1999.
