Λέσβος: Εκπλήξεις που δεν ζήσαμε ποτέ ξανά

γράφει η ΜΑΡΙΑ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ

Περπατήσαμε σε οικισμούς με κάστρα, γνωρίσαμε το μυστήριο του απολιθωμένου δάσους, απολαύσαμε γευσιγνωσία στην πρωτεύουσα του ούζου, βιώσαμε τον ελαιοτουρισμό, μέχρι και σε ελαιοτριβείο κοιμηθήκαμε…

Η πρώτη εικόνα που αντικρύσαμε, προμήνυε πως το ταξίδι αυτό, στο οποίο βρεθήκαμε τέσσερις συνάδελφοι από ΜΜΕ της Κύπρου, μας επεφύλασσε εκπλήξεις που δεν είχαμε βιώσει ποτέ ξανά. Μέχρι που να βολευτούμε στο μικρό τουριστικό λεωφορείο και προτού καλά - καλά περάσουμε στις πρώτες γνωριμίες, μετά το καλωσόρισμα στο αεροδρόμιο Οδυσσέας Ελύτης από τα στελέχη της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου που θα μας φιλοξενούσε, ο οδηγός μας είχε ήδη πάρει τον παραλιακό δρόμο και ήταν τότε που άρχισαν να ζωντανεύουν, δίχως να τις προκαλέσουμε, αφηγήσεις ανθρώπων, μαθήματα ιστορίας, ήρωες από τη ζωή και τα μυθιστορήματα.

Η Μικρασιάτισσα Μάνα Μυτιλήνη, η πρωτεύουσα της Λέσβου. Δεξιά στον δρόμο από το αεροδρόμιο προς την πόλη και σε απόσταση ενενήντα λεπτών με καράβι το Αϊβαλί. Στις 19 Σεπτεμβρίου 1922 ο Ελεύθερος Λόγος της Μυτιλήνης έγραψε: Έρχονται τα καράβια ένα - ένα, σιγαρμενίζοντας, σαν νεκροφόρες θαλασσινές, διασχίζοντας το Πέλαο. Στις 14 Οκτωβρίου 1984, απέναντι από τον προσφυγομαχαλά στην Επάνω Σκάλα, τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος της Μικρασιάτισσας Μάνας. Δανειζόμαστε από τον Τύπο: Τα τρία παιδιά τρομαγμένα φωλιάζουν την αρχόντισσα κοιτώντας και τα τρία μπροστά. Κι αυτή με τα δεμένα πίσω μαλλιά και την μακριά φούστα έναν αιώνα τώρα σε αυτό το ατέλειωτο βήμα προς τη νέα πατρίδα με το κεφάλι να μη ξέρει που να γυρίσει, με το βλέμμα να μη μπορεί να σταθεί κάπου. Ανάμεσα στο πίσω που άφησε και στο μπροστά που βρήκε. Αυτή είναι η Μάνα της Μικρασίας, η αρχόντισσα.

Όλα γίνονται ένα

Όλα είναι ένα στην πόλη της Μυτιλήνης και στη Λέσβο κατ’ επέκταση - τόποι και άνθρωποι, σήμερα και χθες-, άρρηκτα δεμένα, σε σημείο, μάλιστα, που να προκαλούν δέος μέσα από μια εκπληκτική εναλλαγή συναισθημάτων. Τι να πρωτογράψεις, τι να χωρέσει και τι να μείνει σ’ ένα ρεπορτάζ που καλείται να συστήσει στον αναγνώστη ένα ολόκληρο νησί, μετά από πρωτοβουλία του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, τον οποίο και ευχαριστούμε που μας έδωσε την ευκαιρία να δούμε, να μάθουμε και να προκαλέσουμε τον εαυτό μας να μεταφέρει, εν τέλει, ό,τι περισσότερο μας άγγιξε σε προσωπικό επίπεδο. Όπως για παράδειγμα, το πόσο εντυπωσιαστήκαμε από μια προκυμαία ολόκληρη γεμάτη με αρχοντικά.

Ένα νησί γεμάτο αρχοντικά

Περνάμε από το ένα στο άλλο. Πού βρισκόμαστε; Κάπου σε κάποιο από τα μυθιστορήματα με τις αρχόντισσες της Αρχόντισσας Μυτιλήνης, ας το τοποθετήσουμε τέλη του 19ου αιώνα, όταν το νησί ευημερεί από το εμπόριο και τη ναυτιλία. Μεταφερόμαστε στη Μυτιλήνη της βιομηχανικής επανάστασης, όταν το ευλογημένο με την ελιά νησί γίνεται πασίγνωστο στις αγορές της Ευρώπης και όχι μόνο για το εξαιρετικό λάδι του αλλά και για τα καλλυντικά από αυτό. Και μαζί το ούζο. Η άλλη πηγή πλούτου για το νησί, που αξιοποιούμενη στα χέρια οραματιστών επιχειρηματιών της εποχής, γίνεται προϊόν που αγαπιέται σε κάθε γωνιά της γης.

Όλη αυτή η δραστηριότητα παραγωγών κι εμπόρων αποτυπώνεται στην ευμάρεια που ο επισκέπτης γνωρίζει στα αρχοντικά που συνδυάζουν την κλασική ελληνική αρχιτεκτονική με ευρωπαϊκά στοιχεία και τα συναντάμε όχι μόνο στην πρωτεύουσα του νησιού αλλά και σε άλλες περιοχές, όπως στην Πέτρα, όπου μπορεί κανείς να επισκεφτεί το αρχοντικό της Βαρελτζήδαινας, κτίσμα του 18ου αιώνα, το οποίο λειτουργεί ως μουσείο.

Το αρχοντικό του Ελύτη

Το αρχοντικό του Οδυσσέα Ελύτη, του παππού του για την ακρίβεια - οικία Αλεπουδέλη -, δεν είναι ανοικτό για το κοινό, καθώς σήμερα κατοικείται, όμως χάρη στην ξεναγό μας πήραμε άδεια για να περιηγηθούμε, έστω στην αυλή, και να περάσουν από μπροστά μας σαν ταινία σκηνές από το Σμύρνη μου Αγαπημένη, καθώς μεγάλο μέρος του γυρίστηκε εκεί, όπως και σε άλλες περιοχές του νησιού. Μια από αυτές το ορεινό χωριό Αγιάσος και η εκκλησία της Παναγίας με εικόνες διασωθείσες από τη Μικρά Ασία. Το έχουμε πει. Όλα στη Λέσβο δένουν και γίνονται ένα. Ιστορία, άνθρωποι, τόποι, χθες και σήμερα.

Τοπία κατάφυτα μα και ηφαιστειογενή

Στο σήμερα, ζήσαμε το χθες από την πρώτη μας στάση στη Λέσβο. Αναπόφευκτα συμβαίνει αυτό στο νησί με τα… χίλια πρόσωπα, πολλά εξ αυτών διαμορφούμενα από το κύριο προϊόν, την ελιά, εξού και φιλοξενηθήκαμε κατά τη διάρκεια της παραμονής μας στο Zaira Boutique Hotel, παλαιότερα ελαιοτριβείο και για κάποια περίοδο καταφύγιο που στέγασε Μικρασιάτες πρόσφυγες, στις μέρες μας εναλλακτικού τύπου ξενοδοχείο για επιλεκτικούς, τοποθετημένο στην ήρεμη παραλία των Λουτρών. Κι από εκεί η περιήγηση θα μπορούσε να μην σταματήσει ποτέ και πουθενά.

Ξεκινάμε και πάμε με κατεύθυνση και προορισμό την ελιά, πάλι, και πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει, καθώς μιλάμε για ένα νησί με 11 εκατομμύρια ελαιόδεντρα, 100 χιλιάδες τόνους ελιές και 20 χιλιάδες τόνους ελαιόλαδο τον χρόνο.

Δέος στη διαδρομή προς το Σιγρί. Το τοπίο εναλλάσσεται με τρόπο εκπληκτικό. Πράσινο και κατάφυτο και ύστερα ηφαιστειογενές, μένουμε άφωνη στη θέα του απολιθωμένου δάσους.

Το μυστήριο του απολιθωμένου δάσους

Δύο είναι τα μεγαλύτερα απολιθωμένα δάση στον κόσμο. Ένα στην Αριζόνα κι ένα στη Λέσβο. Αποτελεί εμπειρία μοναδική. Καταλαμβάνει έκταση 150 τετραγωνικών χιλιομέτρων και η δημιουργία του συνδέεται στενά με την εκδήλωση έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας στην περιοχή πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια!

Η δραστηριότητα αυτή με όλες τις φυσικές διεργασίες που ακολούθησαν, οδήγησαν στο φαινόμενο που σήμερα αποκαλούμε ως απολιθωμένο δάσος. Χάρη στη φυσική διάβρωση των ηφαιστειογενών πετρωμάτων και στις ανασκαφές που γίνονται, αποκαλύπτονται συνεχώς εντυπωσιακοί κορμοί δέντρων - ιστάμενοι με ύψος έως και επτά μέτρα και τρία διάμετρο και κατακείμενοι έως και 22 μέτρα μήκος. Μεταξύ των ευρημάτων περιλαμβάνεται, επίσης, μεγάλος αριθμός καρπών και φύλλων. Στις σημαντικότερες συγκεντρώσεις των απολιθωμένων κορμών έχουν δημιουργηθεί επισκέψιμα πάρκα, ενώ έχει κανείς την ευχέρεια να ζήσει την εμπειρία στο πρότυπο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, που βρίσκεται στην περιοχή, ώστε να ζήσει και να μπορέσει να διαλευκάνει ένα… μυστήριο 20 εκατομμυρίων χρόνων, που αποτελεί διατηρητέο μνημείο της φύσης.

Ελαιοτουρισμός στο Σιγρί

Επιλέγουμε στο αφιέρωμα αυτό να δώσουμε κάποιες από τις δυνατότερες διαφορετικές εμπειρίες που μας χάρισε η Λέσβος. Το ταξίδι συνεχίζεται. Ανηφορίζουμε με προορισμό το Sigri Olive Mill. Μια πράσινη επένδυση με 2500 στρέμματα έκταση, 40000 ελαιόδεντρα και 2000 άλλα δέντρα, που όλα μαζί μεταμόρφωσαν την άγονη γη σε περιοχή βιοποικιλότητας. Παραγωγή του, 20 τόνοι τον τελευταίο χρόνο, και επίτευγμα το ότι, συν τοις άλλοις, αποτελεί πρότυπο ελαιοτριβείο από τα πιο σύγχρονα στην Ευρώπη, όπου οι καινοτομίες διαδέχονται η μια την άλλη με σεβασμό πάντοτε στο περιβάλλον.

Μας υποδέχεται η πρόεδρος του συλλόγου Ελαίας Νήσος Λέσβος και αντιπρόεδρος της Falcon AE, Φωτεινή Τιρπιντίρη. Αθηναία η ίδια, παντρεμένη με τον γνωστό Μυτιληνιό επιχειρηματία, Αντώνη Τιρπιντίρη, αγάπησε τον τόπο σαν δικό της. Ενώνοντας αγάπη και όραμα πέτυχαν το επιχειρηματικό… θαύμα με όλους τους ανωτέρω αριθμούς και δράσεις, όπως το διεθνές συνέδριο Elia Lesvos Confest αλλά και η προώθηση του ελαιοτουρισμού.

Μετά από διευθέτηση ραντεβού, ο επισκέπτης μπορεί να περπατήσει στον ελαιώνα και να επισκεφτεί το ελαιοτριβείο κι ακολούθως να λάβει μέρος σε μια άκρως απολαυστική εμπειρία γευσιγνωσίας, η οποία περιλαμβάνει μια σειρά από ποικιλίες ελαιολάδου, τυρί και άλλα ντόπια προϊόντα, μια πανδαισία μεσογειακής διατροφής. Και όχι μόνο.

Από αυτό το καλοκαίρι, αρχίζει πειραματικά ένα ακόμα πρόγραμμα, στο πλαίσιο του οποίου οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να ζήσουν όλες τις πιο πάνω εμπειρίες σε συνδυασμό με δράσεις ευεξίας, όπως γιόγκα κι άλλες, στους χώρους που ενδείκνυνται ιδανικά για την ανάπτυξη του ελαιοτουρισμού. Το όραμα δεν σταματά ποτέ και πουθενά.

Πλωμάρι, η πρωτεύουσα του ούζου

Τι θα απαντούσατε, αν σας ζητούσαν να συνδέσετε τη Λέσβο με… κάτι, με ένα προϊόν ας πούμε; Ασφαλέστατα θα απαντούσατε «ελιά» ή «ούζο» ή και «τυρί» ακόμα ή και τα τρία μαζί ως ένα σε μια ολοκληρωμένη πρόταση που αποτελεί κουλτούρα για την πρωτεύουσα του ούζου, το πασίγνωστο Πλωμάρι, αλλά και για το νησί ευρύτερα, στην οποία έχουν μυηθεί η απανταχού Έλληνες. Και όχι μόνο. Οι εξαγωγές εκτείνονται σε όλο και περισσότερες αγορές ανά τον κόσμο.

Στο Πλωμάρι, προτού αφεθείς στην… ιεροτελεστία του ούζου σε μια από τις πολλές ταβέρνες που έχεις να επιλέξεις, θα πρέπει να γνωρίσεις το ποτό και να το εκτιμήσεις, να μυηθείς στα μυστικά του. Η πρωτεύουσά του έχει φροντίσει γι’ αυτό, καθώς εκεί λειτουργούν μουσεία και αποστακτήρια, τα οποία μπορεί κανείς να επισκεφθεί.

Ξεναγηθήκαμε στο μουσείο, Ο Κόσμος του Ούζου, και στο αποστακτήριο του Ούζου Πλωμαρίου Ισιδώρου Αρβανίτου. Εκεί δημιουργήθηκε το 1894 το ομώνυμο ούζο κι εκεί παράγεται μέχρι σήμερα. Μάθαμε, λοιπόν, για την ιστορία του. Μυρίσαμε βότανα και καρπούς της λεσβιακής γης, συστατικά του ούζου της. Επισκεφτήκαμε στον χώρο της εμφιάλωσης. Μας εξήγησαν την όλη ιεροτελεστία της απόσταξης, που γίνεται παραδοσιακά σε 18 μικρούς χειροποίητους άμβυκες.

Και ύστερα δοκιμάσαμε. Ούζο με μεζέ. Και μάθαμε και το μυστικό για ουζέλι και μεζεδέλι. Μαζί με το ούζο πάντα κάτι ουδέτερο ας πούμε ψωμί, κάτι ξινό όπως τουρσί, κάτι μικρό κι έντονο όπως το λαδοτύρι ή λίγο ιμάμ, ψαράκι και κάτι που να γλυκίζει. Και το καλοκαίρι, καλά κρατεί, ευτυχώς!

Είδαμε, θαυμάσαμε, γνωρίσαμε, γευτήκαμε

Ζήσαμε πολλά σε μια γεμάτη περιήγηση τριών ημερών στη Λέσβο. Όλες οι αισθήσεις σε εγρήγορση μέσα από συναπαντήματα, γνωριμίες και κουβέντες με ανθρώπους αξιόλογους και φιλόξενους. Μεταφέρουμε κάποιες από τις ωραιότερες στιγμές.

Επισκεφτήκαμε… μέρη που θα θέλαμε τόμους να περιγράψουμε, όπως:

Το πολύχρωμο ορεινό χωρίο Αγιάσος με έντονα χρώματα σε πόρτες και παράθυρα και μαγαζάκια με είδη κεραμικής και χειροποίητα σκαλιστά ξύλινα αντικείμενα.

Τις αλυκές της Καλλονής - γνωστή για τις σαρδέλες της -, όπου γίνεται ορνιθοπαρατήρηση σπάνιων πτηνών, από χιλιάδες κάθε χρόνο λάτρεις του είδους.

Τον γραφικό οικισμό Μόλυβος, πάνω από τον οποίο δεσπόζει το παλιό φρούριο. Περπατήσαμε σε πλακόστροτους πεζόδρομους, εκ των οποίων ένας αναφέρεται στους ομορφότερους του κόσμου.

Την ωραιότατη παραλιακή Ερεσό, όπου γεννήθηκε η ποιήτρια Σαπφώ, η οποία χαρακτηρίστηκε ως η δέκατη μούσα. Το θέρετρο είναι γνωστό για το φρέσκο ψάρι, τα πολλά και προσιτά καταλύματά του καθώς και για το Ιnternational Eressos Women’s Festival που πραγματοποιείται κάθε Σεπτέμβριο.

Την πλούσια αγορά της Μυτιλήνης, όπου επώνυμα και δημοφιλή brands συνυπάρχουν αρμονικά με καταστήματα τουριστικών ειδών, μπακάλικα εποχές, ψιλικατζίδικα, παραδοσιακούς φούρνους και ζαχαροπλαστεία, χειροτεχνήματα και ό,τι άλλο μπορεί να βάλει ο νους.

Παραλίες πολυσύχναστες και ερημικές. Οργανωμένες και παρθένες. Άλλες να σφύζουν από ζωή κι αλλού να μην κινείται κάτι πέρα από τα κύματα.

Καφετέριες που αργά το απόγευμα μετατρέπονται σε μπαράκια στην πόλη, στο χωριό και στην παραλία βέβαια!

Ανάψαμε κεράκι…

σε ναούς και μονές που αποτελούν ορόσημα για το νησί, όπως:

Στη μονή του Αγίου Ραφαήλ στη Θέρμη όπου φυλάγονται τα λείψανα του Αγίου, εξού και είναι πνιγμένη στα τάματα. Μια 20ετία πίσω οι Κύπριοι συνέρρεαν κατά εκατοντάδες για προσκύνημα. Μας δέχθηκε η Κύπρια ηγουμένη Ταβιθά με καταγωγή από το Βουνί Λεμεσού και μεγαλωμένη στην Αυστραλία.

Στον ιερό ναό Παμμεγίστων Ταξιαρχών στον Μανταμάδο, όπου βρίσκεται η εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που είναι φτιαγμένη από πηλό και αίμα.

Στην εκκλησία του Αγίου Θεράποντος που είναι η μεγαλύτερη στη Μυτιλήνη.

Στην καθολική εκκλησία Μεταστάσεως της Θεοτόκου, όπου βρίσκονται τα λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου.

Φάγαμε…

πολλά και παντού καλά. Τι να θυμηθείς και τι να αφήσεις. Στην Αγιασό και συγκεκριμένα στο Σταυρί του Παπέλη ξεχωρίσαμε τουλουμοτύρι που ωριμάζει σε δέρμα ζώου, λουλούδια (οι γνωστοί μας ανθοί γεμιστοί με τυρί), γεμιστές χάχλες (καλαθάκια καμωμένα από τραχανά με φέτα ντόπια και μυρωδικά, παστουρμαδόπιτα και γίδα βραστή.

Στην παραλία της Ερεσού στο Σουλάτσο ήταν φρεσκότατο το ψάρι και πεντανόστιμα τα θαλασσινά, όπως και στο Μαϊστράλι στην παραλία του Μολύβου, όπου η κυρία Ρούλα μας κέρδισε και με τα συνοδευτικά, από φάβα και ιμάμ μέχρι κολοκυθοκεφτέδες. Στα Λαδάδικα της πρωτεύουσας - περιοχή με αποθήκες λαδιού παλαιότερα και σήμερα αρμονικά διαμορφωμένη και ολοζώντανη με μαγαζιά εστίασης - είχαμε δείπνο γκουρμέ στο Home αλλά με υλικά κυρίως της Λέσβου.

Στο Πλωμάρι το γεύμα ήταν κερασμένο από το πεντάστερο ξενοδοχείο Porto Plomari με την απέραντη θέα στη θάλασσα και επιλογές στο μενού που περιλαμβάνουν ελληνική και ευρωπαϊκή κουζίνα.

Από καφέ και γλυκά…

άλλο τίποτα.

Στην παραλία της Πέτρας μας υποδέχθηκαν και μας κέρασαν φραπέ, δροσερές γρανίτες, σπιτικές λεμονάδες και απολαυστικά smoothie στο Calma.

Σε κάθε ταβέρνα ή εστιατόριο μετά το φαγητό σερβίρεται γλυκό.

Ξεχωρίσαμε τους λουκουμάδες με μέλι, την πορτοκαλόπιτα, τα αμυγδαλωτά, την πλατσέντα (γλυκόπιτα με καρύδια, κανέλα, ελαιόλαδο και ούζο στη ζύμη) και το τοπικό παγωτό.