Της Κλεονίκης Β. Μαρμάρου, Φιλολόγου
Το φως- χρυσαφένιο με κατακόκκινες δύσεις και βαθιές μωβ αποχρώσεις- πλημμυρίζει το εσωτερικό των σπιτιών στους πίνακες του εξώφυλλου και του οπισθόφυλλου στο «Λεσβιακό Ημερολόγιο 2024. Γράμματα – Τέχνες – Πολιτισμός ». Μια ακόμη έκδοση με την αγάπη και την επιμέλεια του διδάκτορος της Νεοελληνικής Φιλολογίας, συγγραφέα και κριτικού Παναγιώτη Σκορδά.
Με τον χαιρετισμό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μυτιλήνης και των νεοεκλεγέντων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, του επανεκλεγέντος Περιφερειάρχη , του Δημάρχου Μυτιλήνης και του επανεκλεγέντος Δημάρχου Δυτικής Λέσβου ξεκινά ένα ταξίδι στη γνώση με κείμενα, παρουσιάσεις, μελέτες, αποτυπώνοντας την πολιτιστική ταυτότητα του νησιού μας.
Με ένα αφιέρωμα στο ζωγράφο Άγγελο Ραζή, που απέκτησε την πατρίδα της καρδιάς του, το Μόλυβο, ανοίγει το « Λεσβιακό Ημερολόγιο» για 14η χρονιά. Πέρα από το «εικονιστικό» τους περιεχόμενο, τα έργα θίγουν τα βαθύτερα προβλήματα: τον χρόνο, το χώρο και την ανθρώπινη απουσία ή παρουσία.
Στην ενότητα Πρώτη Γραφή-Πρώτη Ανάγνωση παραθέτουν ποιητές και πεζογράφοι τις δημιουργίες τους: Μια παιδική ανάμνηση από τα κάλαντα. Λίγο περισσότερο τα όνειρα και οι αισθήσεις που λυγίζουν και αλλάζουν σχήμα μπρος στις αναμνήσεις. Ένας Ύμνος στη Λεσβιακή φάλαγγα. Τα τέσσερα καλοκαίρια. Η κοπάνα με πηλίκιο.
Η αγάπη στεριώνει στη μνήμη του Άρη Κυριαζή. Μέσα από μονογραφίες για τη ζωή και τα έργα ενός υπέροχου λόγιου και ιστοριοδίφη, που ασχολήθηκε με πολλά θέματα αρχαιολογικού και ιστορικού περιεχομένου, με ομιλίες και βιβλία, που πάντα έχουν σχέση με τη Λέσβο.
Στην ενότητα «Γραμματολογία» δίνεται ιδιαίτερη και ξεχωριστή αναφορά σε τρία βιβλία της Πέπης Δαράκη, στα οποία οι κεντρικοί ήρωες αναπτύσσουν ηρωική δράση για το κοινό καλό. Στην επόμενη εργασία της ίδιας ενότητας, αφού γίνει μια συνοπτική αναφορά σε γενικές ομοιότητες μεταξύ δύο μυθιστορημάτων-« το Γυμνό κορίτσι» του Νίκου Αθανασιάδη και «η Παναγιά Γοργόνα» του Στράτη Μυριβήλη- επισημαίνεται, ότι και τα δύο πραγματεύονται βαθιά υπαρξιακά ζητήματα, όπως ο έρωτας και ο θάνατος, η διαφορετικότητα και η αντιμετώπισή της.
Στην επόμενη θεματική ενότητα «Τέχνες- Φωτογραφία» μέσα από εμπεριστατωμένη μελέτη παρουσιάζεται ο φωτογράφος Γεώργιος Μπούκας, που ξεκίνησε από την Αγία Παρασκευή και έφθασε στην κορυφή του φωτογραφικού κόσμου.
Στην ενότητα «Τέχνες- Ζωγραφική» οι πίνακες της αυτοδίδακτης εικαστικού Ευαγγελίας Πρωτούλη δεν επαινούν μόνο τον τόπο καταγωγής της, αλλά τον ίδιο τον Άνθρωπο, ως πρωταγωνιστή και συν-δημιουργό του χώρου και των συνθηκών της ζωής του.
Δύο μονογραφίες στην ενότητα «Τέχνες- Μουσική»: Η μία από το γιο του επαγγελματία σαξοφωνίστα της Φιλιανής Κομπανίας δίνει τη δράση των μουσικών σε γάμους, γλέντια και πανηγύρια στις δεκαετίες 1950-1970. Μαζί με τους μουσικούς έχουν σωπάσει και τα έγχορδα και κρουστά όργανα- πολύτιμα κειμήλια των απογόνων τους. Η άλλη του μουσικολόγου, συνθέτη και εκπαιδευτικού είναι αφιέρωμα στη Μουσική Σχολή του Συνεργατικού Σωματείου Λέσβου το 1912-1913.Πρόκειται για μια Σχολή που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διάχυση γνώσεων μουσικής θεωρίας και τεχνικής εκτέλεσης μουσικών οργάνων.
Στην ενότητα «Η Ιστορία αλλιώς» αποτυπώνονται στιγμιότυπα από τη ζωή μιας οικογένειας στην επαρχία στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Ή ιστορείται ο Εμφύλιος Πόλεμος στο νησί με την τραυματική εμπειρία του αφηγητή, όντας μαθητή, για τον τελευταίο νεκρό του Λεσβιακού Αντάρτικου.
Μια μελέτη στην ενότητα «Αρχαία Λέσβος» για τη Σαπφώ, ποιήτρια με λάμψη παγκόσμια. Δεν τραγούδησε μόνο τις χάρες των μαθητριών της, αλλά διατείνεται ότι δεν θα άλλαζε την κόρη της με όλα τα πλούτη της Λυδίας. Κίνημα γυναικών με αρχαιολάτρισσες, που πορεύονταν στο μονοπάτι που χάραξε η Σαπφώ. Σε άλλες ενέπνευσε ένα μέλλον σ’ έναν κόσμο ειρηνικό. Η επίδραση του κινήματος στον λογοτεχνικό μοντερνισμό υπήρξε καταλυτική. Αρνητική είναι η απάντηση στο ερώτημα, αν υπήρξε πρότυπο στον τόπο της. Στους επιγόνους της διαχρονικής Ποιήτριας εντάχθηκε η «Νέα Σαπφώ», η Μυρτιώτισσα.
«Ανθρώπων Έργα»: οι Πύργοι και οι Μιναρέδες της Λέσβου, ο Άγιος Αλέξανδρος της Λαφιώνας και μια Βρύση του 19ου αιώνα στον Ασώματο. Αφήνουν το αποτύπωμά τους για εποχές αλλοτινές μέσα από κείμενα, φωτογραφίες, σχέδια, επιγραφές, βαθυστόχαστων μελετητών της λεσβιακής αρχιτεκτονικής και γλυπτικής.
«Αρχαιολογία», η ενότητα με την παρουσίαση, από ανασκαφές στην ακρόπολη της Μυτιλήνης, οθωμανικών πήλινων λουλάδων από το 17ο μέχρι το 19ο αιώνα.
Κατά το πλείστον τα «Γλωσσικά» αφιερωμένα στη γλωσσική ποικιλία της Αγιάσου. Με τα αινίγματα ή νιώσματα: μαύρου γαϊτάν’(κλωστή πλεγμένη)/ στουν ουρανό φτάν’(=ο καπνός της φωτιάς). Με το ταξίδι του Paul Kretschmer στη Λέσβο το 1901 και το πέρασμά του από την Αγιάσο.
Η ενότητα « Η Λέσβος, οι άνθρωποι, ο χρόνος, οι ιστορίες τους…» : μια περιπλάνηση στο Χαλινάδο ή στο παλιό το μαγαζάκι στα Παράκοιλα ή στο τάμα της Μάνας με αφορμή ένα παραπεταμένο βιβλίο ασθενών γνωστού γιατρού. Απότιση σεβασμού στη μνήμη του Τότη Στεφανίδη, ενεργού μέλους της Λυρικής Σκηνής και συνθέτη ελαφρών τραγουδιών. Κι ένα μικρό αφιέρωμα με πολλές φωτογραφίες για τον Παναγιώτη Ψαριανό, ένα σημαντικό μουσικό και σπουδαίο άνθρωπο. Ή ένα πέταγμα από το αεροδρόμιο της Καλλονής το 1918 με τον Αρχηγό των Ελλήνων Αεροπόρων. Κι ακόμη η διαδρομή μέσα στο χωροχρόνο, με το λεωφορείο- τραπεζικό κατάστημα να οδεύει πια για ανακύκλωση.
Το «Λεσβιακό Ημερολόγιο 2024. Γράμματα-Τέχνες-Πολιτισμός» κλείνει με το πολιτιστικό γεγονός του καλοκαιριού, την εκδήλωση για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου Λέσβιου, Μηθυμναίου συγγραφέα, λογοτέχνη και πρωτοπόρου του δημοτικισμού Αργύρη Εφταλιώτη. Με την παραχώρηση από το μαέστρο Νίκο Τσιριγώτη στους αναγνώστες του «Ημερολογίου» του μουσικού CD με 12 μελοποιημένα ποιήματα του Αργύρη Εφταλιώτη.
Το «Λεσβιακό Ημερολόγιο» έδωσε για άλλη μια χρονιά με επιτυχία τη χαρά και την ευχαρίστηση να χαρεί ο αναγνώστης μέσα από τα κείμενα, τις φωτογραφίες, τους πίνακες περισσότερο φως από το Λεσβιακό Πολιτισμό και τα Λεσβιακά Γράμματα.
Πολλά και θερμά συγχαρητήρια στον Παναγιώτη Σκορδά, στους εκλεκτούς συνεργάτες του και σε όλους τους συντελεστές αυτής της προσπάθειας.. Καλοτάξιδη και η φετινή έκδοση και γρήγορα να βρει θέση στις βιβλιοθήκες όλων των Λεσβίων.
