Μόρια, ανάμεσα στο χτες και το σήμερα

Από τον χώρο του περιοδικού Τύπου, στον οποίο θήτευσα επαγγελματικά, και από τα δημοσιογραφικά κείμενα η γραφή με έφερε με έναν ελκυστικό τρόπο στην ποίηση και στη λογοτεχνία. Ευαισθητοποιημένη κοινωνικά παρακολουθούσα, μεταξύ άλλων, την εξέλιξη του προσφυγικού με την ίδρυση hotspots στα νησιά μας. Ένα από αυτά εδραιώνεται στη Μόρια της Λέσβου. Οι κάτοικοι, άνθρωποι με μνήμες από την προσφυγιά του 1922, έδωσαν βοήθεια στους ταλαιπωρημένους πρόσφυγες και μετανάστες με όλη τους την ανησυχία από αυτή την αναστάτωση στον τόπο τους.

Το 2015 η προσφυγική κρίση κορυφώνεται. Κύματα προσφύγων καταπλέουν ανεξέλεγκτα στα νησιά μας. Ένα μεγάλο μέρος της ειδησεογραφίας των Μέσων αφορά το «hotspot της Μόριας», το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης προσφύγων, δίπλα στον δοκιμαζόμενο οικισμό. Το ιστορικό χωριό με συνεχή κατοίκηση 2.500 χρόνων έγινε τότε γνωστό σε όλο τον κόσμο με το όνομα «ΚΥΤ της Μόριας».

Το 2019, μέσα στην κρίση, το πολιτιστικό σωματείο «Culture 4 All – Πολιτισμός για Όλους» είχε την ιδέα της αποκατάστασης της κακής εικόνας του χωριού και της ανάδειξής του μέσα από μία σειρά δράσεων πολιτισμού. Προκηρύσσει τότε λογοτεχνικό διαγωνισμό με θέμα «Μόρια, 2.500 χρόνια ιστορίας», σε συνεργασία με την Εθνική Εταιρεία των Ελλήνων Λογοτεχνών.

Το θέμα με άγγιζε βαθιά, με αφορούσε για τις ρίζες μου από τη Μυτιλήνη από την πλευρά της μητέρας μου, όσο και για τις επιρροές που κουβαλάω. Από μέρους μου ευχαριστώ θερμά τους φορείς του διαγωνισμού για την ευκαιρία της συνεισφοράς μου σε αυτή την προσπάθεια. Έτσι ξεκίνησαν όλα για μένα, με τον σκοπό να κάνω γνωστή την ιστορία των ανθρώπων και του τόπου. Τα διαβάσματα, το οδοιπορικό μου στο χωριό, οι γνωριμίες, οι συνομιλίες μου με τους ανθρώπους του, έναν ζωντανό κόσμο τον οποίο προσπάθησα να εκφράσω με επάρκεια.

Η συμμετοχή μου στον διαγωνισμό με το βιβλίο με τίτλο Μόρια, ανάμεσα στο χτες και το σήμερα, αφορά σε ένα κείμενο δοκιμιακής μορφής, με προσωπικές απόψεις περιορισμένης έκτασης. Ένα συστατικό κείμενο για τον βίο, την ιστορία, τον πολιτισμό, την παιδεία, τα ήθη, το πνεύμα και τα έργα των κατοίκων του.

Οδεύουμε προς τη Μόρια, λίγοι φίλοι, βγαίνοντας από τη βόρεια έξοδο της πόλης της Μυτιλήνης, όπου συναντάμε ποικιλόμορφες εικόνες διαφορετικών εποχών. Από την αρχαιότητα, στα μνημεία της βιομηχανικής εποχής, στις ναζιστικές οχυρώσεις, σε κατάλοιπα ρωμαϊκής εποχής, σε έργα λαϊκών μαστόρων, σε μία συνύπαρξη, μαζί με αυτή των μεταναστών, στις παραλίες. Στα έξι χιλιόμετρα της διαδρομής ως τη Μόρια οι αναφορές των εικόνων μάς προϊδεάζουν για τη συνάντηση.

Ο οικισμός λάμπει στο φως του βορείου Αιγαίου, σε μια μεριά της παραδεισένιας Λέσβου. Κοντά του, σε απόσταση ενός χιλιομέτρου, χιλιάδες μεταναστών συνωστίζονται στον βουρκότοπο του καταυλισμού. Με τις ΜΚΟ και τους συλλόγους να προσπαθούν να βοηθήσουν, μέσα σε αυτή τη συνθήκη του υπερπληθυσμού και της έλλειψης υποδομών. Κάποιοι από τον καταυλισμό εκτρέπονται σε παραβατικές συμπεριφορές που προκαλεί η απελπισία. Η Κοινότητα της Μόριας βρίσκεται πολιορκημένη, παραβιασμένη, ανασφαλής. Η ζωή της έχει ανατραπεί.

Μέσα από τα ηθελημένα μικρά κεφάλαια του βιβλίου αποκαλύπτεται το ιστορικό της παρελθόν, ορατό στα μνημεία, στην αρχιτεκτονική, στις γραπτές πηγές, στα τοπωνύμια, στα ήθη, στις παραδόσεις. Με πρώτο το αρχαίο όνομά της, που σε γυρίζει αιώνες πίσω. «Το όνομα της Μόριας οφείλεται στις ελιές που γεννήθηκαν από τα μοσχεύματα που αθηναϊκού ελαιώνα, που μετέφεραν οι Αθηναίοι κληρούχοι όταν εγκαταστάθηκαν στο νησί τον 5ο π.Χ. αιώνα» γράφει η γνωστή αρχαιολόγος Αγλαΐα Αρχοντίδου. Στην είσοδο της Μόριας σε καλωσορίζουν επώνυμοι πύργοι του 19ου αιώνα και η ενοριακή εκκλησία του Αγίου Βασιλείου, τρίκλιτη βασιλική του 1769.

Το χωριό, με σπίτια λεσβιακής αρχιτεκτονικής, διατηρεί το χρώμα του, τον χαρακτήρα του. Είδα τις παραδοσιακές και τις ιστορικές του βρύσες. Είδα την αγορά με μνήμες δόξας άλλων εποχών, με τα πολλά μαγαζιά, καφενεία και τις βιοτεχνίες να σφύζει από ζωή. Τον λόφο του Αγίου Δημητρίου με την ομώνυμη εκκλησία και το πρώτο Διδακτήριο του 1848. Ζεύγμα πίστης και γνώσης. Λίγο έξω από το χωριό θαύμασα το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο, έργο του 2ου μ.Χ. αιώνα. Τοπόσημο της περιοχής. Ανέβηκα στο εύφορο οροπέδιο της Ουτζάς, το περιβάλλον του Δάφνιδος και της Χλόης του Λόγγου, όπως περιγράφεται στο ποιμενικό μυθιστόρημά του. Αρχαία ευρήματα από ανασκαφές στην περιοχή συνδέονται με τις πληροφορίες του συγγραφέα του 2ου π.Χ. αιώνα.

Από την ιστορία στην παραδοσιακή και τη σύγχρονη ανήσυχη εποχή, ξεδιπλώνεται ο βίος μιας κοινότητας που αγαπά και τιμά τις ρίζες της. Τα πρότυπα στον μόχθο, στην επιμονή, στη δημιουργία.

Το βιβλίο Μόρια, ανάμεσα στο χτες και το σήμερα βραβεύτηκε το 2021, αργοπορημένα λόγω της πανδημίας, με Α’ Βραβείο στην κατηγορία του Δοκιμίου. Εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Αγγελάκη (Ιούνιος 2022, Αθήνα) εμπλουτισμένο με φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο κατοίκων της Μόριας.

Μόρια
Ανάμεσα στο χτες και το σήμερα
Όλγα Παπαδημητρίου
Εκδόσεις Αγγελάκη
106 σελ.
ISBN 978-960-616-276-3
Τιμή €13,00

πηγη: https://diastixo.gr/