«Ας είμαστε όλοι φεμινιστές» της Τσιμαμάντα Νγκόζι Αντίτσι, από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο (Προλογικό σημείωμα – Μετάφραση – Σημειώσεις: Μαρία Ξυλούρη, Πρώτη έκδοση: Φεβρουάριος 2017)
Γράφει η Ράνια Μπουμπουρή
Η βραβευμένη συγγραφέας Τσιμαμάντα Νγκόζι Αντίτσι γεννήθηκε το 1977 στη Νιγηρία, όπου και μεγάλωσε. Σπούδασε δύο χρόνια στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Νιγηρίας και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ. Το μυθιστόρημά της Μενεξεδένιος ιβίσκος (μτφρ. Μπελίκα Κουμπαρέλη, Εκδόσεις Ψυχογιός, 2005) τιμήθηκε με το Commonwealth Writers’ Prize for Best First Book και ήταν υποψήφιο για το Orange Prize. Το μυθιστόρημά της Δακρυσμένος ήλιος (μτφρ. Κυριάκος Μαργαρίτης, Εκδόσεις Ψυχογιός, 2008) τιμήθηκε με το Orange Prize 2007. Το 2010, το περιοδικό New Yorker την κατέταξε στη λίστα με τους 20 καλύτερους συγγραφείς κάτω των 40 ετών. Το 2015, το περιοδικό Time τη συμπεριέλαβε στους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή παγκοσμίως.
Ήταν ήδη, λοιπόν, καταξιωμένη ως συγγραφέας το 2013, όταν αποσπάσματα της διάλεξής της με θέμα «Ας είμαστε όλοι φεμινιστές» χρησιμοποιήθηκαν αυτούσια από την Μπιγιονσέ στο τραγούδι «***Flawless», προσελκύοντας το ενδιαφέρον ευρύτερου κοινού στο πρόσωπό της. Ακούμε, λόγου χάρη, στο τραγούδι την Αντίτσι να λέει: «Μαθαίνουμε στα κορίτσια να συρρικνώνονται, να γίνονται μικρότερα. Λέμε στα κορίτσια: “Μπορείτε να είστε φιλόδοξες, αλλά όχι πάρα πολύ. Να έχετε μεν στόχο να πετύχετε, αλλά όχι πάρα πολύ, ειδάλλως θα απειλείτε τον άντρα”» (σελ.41-42). Το βιβλίο Ας είμαστε όλοι φεμινιστές βασίζεται στη διάλεξή της αυτή στο TEDxEuston – διάλεξη η οποία, μόνο στο κανάλι του TED στο youtube έχει ξεπεράσει τα 4 εκατομμύρια προβολές.
Στην έντυπη μορφή της, η ομιλία ήδη κυκλοφορεί σε πολλές γλώσσες, όπως διαβάζουμε στο προλογικό σημείωμα της Μαρίας Ξυλούρη: «Ίσως η πιο συζητημένη ξένη έκδοση να είναι η σουηδική, καθώς ο Σουηδός εκδότης, σε συνεργασία με το Σουηδικό Λόμπι Γυναικών, ανακοίνωσε στα τέλη του 2015 τη διανομή του βιβλίου στα λύκεια της χώρας, με σκοπό να ανοίξει μια συζήτηση περί φεμινισμού και ισότητας των φύλων, και με την ελπίδα οι καθηγητές να εντάξουν το βιβλίο στη διδασκαλία τους. “Είμαι φεμινίστρια επειδή θέλω να ζω σε έναν κόσμο πιο δίκαιο. Είμαι φεμινίστρια επειδή θέλω να ζω σε έναν κόσμο όπου ποτέ δεν θα λένε στις γυναίκες ότι μπορούν ή δεν μπορούν, ότι πρέπει ή δεν πρέπει να κάνουν κάτι επειδή είναι γυναίκες. Θέλω να ζω σε έναν κόσμο όπου άνδρες και γυναίκες είναι πιο ευτυχισμένοι. Όπου δεν περιορίζονται από έμφυλους ρόλους. Θέλω να ζω σε έναν κόσμο όπου άντρες και γυναίκες είναι πραγματικά ίσοι. Και γι’ αυτό είμαι φεμινίστρια”, είπε η συγγραφέας σε μαγνητοσκοπημένο χαιρετισμό της προς τους μαθητές της χώρας κατά τη συνέντευξη τύπου για την πρωτοβουλία» (σελ.8-9).
Η Αντίτσι ήταν δεκατεσσάρων ετών, όταν ένας φίλος της την αποκάλεσε φεμινίστρια στη διάρκεια ενός καβγά. Το πρώτο πράγμα που έκανε εκείνη γυρίζοντας σπίτι ήταν να αναζητήσει στο λεξικό την άγνωστη αυτή λέξη. Αργότερα, διαπίστωσε ότι η συγκεκριμένη λέξη έχει πολύ βαρύ και αρνητικό φορτίο. Σε μια πόλη όπου, όταν μια γυναίκα δίνει φιλοδώρημα, εισπράττει το ευχαριστώ ο άνδρας που τη συνοδεύει, όταν μπαίνει μόνη στο λόμπι ενός ξενοδοχείου, θεωρείται οπωσδήποτε επαγγελματίας του σεξ, όπου δεν μπορεί να μπει χωρίς συνοδό στα κλαμπ και, όταν πηγαίνει για φαγητό, οι σερβιτόροι στο εστιατόριο απευθύνουν χαιρετισμό μόνο στους άνδρες, η συζήτηση περί φεμινισμού προκαλεί πάντα αμηχανία, έως και εκνευρισμό: «Τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες αποφεύγουν να μιλήσουν για το φύλο ή σπεύδουν να απορρίψουν τα προβλήματα του φύλου. Επειδή το να σκέφτεσαι για την αλλαγή του status quo είναι πάντα άβολο» (σελ.56).
Αλλά τα παραδείγματα που χρησιμοποιεί η Αντίτσι και τα στοιχεία που αντλεί δεν αφορούν μόνο τη Νιγηρία – αφορούν και τον εργασιακό τομέα στις ΗΠΑ, όπου η κατάσταση δεν είναι διόλου ευοίωνη. Βασισμένη στις προσωπικές της αυτές εμπειρίες, εξηγεί γιατί το χάσμα των φύλων βλάπτει σοβαρά άντρες και γυναίκες εξίσου, προσφέροντας στους αναγνώστες έναν μοναδικό ορισμό του φεμινισμού στον 21ο αιώνα. «Το πρόβλημα με το φύλο είναι ότι ορίζει πώς θα έπρεπε να είμαστε αντί να αναγνωρίζει πώς είμαστε. Φανταστείτε πόσο πιο ευτυχισμένοι θα ήμασταν, πόσο πιο ελεύθερα θα εκφράζαμε τον πραγματικό, μοναδικό μας εαυτό, αν δεν μας βάραιναν οι έμφυλες προσδοκίες» (σελ.48). Και παρακάτω: «Μερικοί ρωτούν: “Γιατί φεμινίστρια; Γιατί δεν λες απλώς ότι πιστεύεις στα ανθρώπινα δικαιώματα ή κάτι ανάλογο;”. Επειδή θα ήταν ανέντιμο. Ο φεμινισμός είναι, βεβαίως, μέρος των ανθρώπινων δικαιωμάτων γενικώς – επιλέγοντας όμως να χρησιμοποιήσεις την αόριστη έκφραση ανθρώπινα δικαιώματα αρνείσαι το συγκεκριμένο και ιδιαίτερο πρόβλημα του φύλου. Έτσι προσποιείσαι ότι δεν είναι οι γυναίκες εκείνες που, επί αιώνες, αποκλείονταν. Έτσι αρνείσαι ότι το πρόβλημα του φύλου στοχεύει τις γυναίκες• ότι το πρόβλημα δεν ήταν το να είσαι άνθρωπος, μα συγκεκριμένα το να είσαι θηλυκός άνθρωπος. Επί αιώνες, ο κόσμος διαιρούσε τα ανθρώπινα όντα σε δύο ομάδες και στη συνέχεια απέκλειε και καταπίεζε τη μία ομάδα. Το σωστό είναι, η λύση του προβλήματος αυτό τουλάχιστον να το αναγνωρίζει» (σελ.56-57).
Αξίζει να διαβαστεί και να συζητηθεί, τόσο το εν λόγω βιβλίο, όσο και συνολικά το έργο της Τσιμαμάντα Νγκόζι Αντίτσι.
Βρείτε το εδώ
