Στα πλαίσια της εκπομπής της χρονιάς «Ο αιώνας της Θεσσαλονίκης», που είναι αφιερωμένη στα 100 από την απελευθέρωση της πρωτεύουσας της Μακεδονίας, είναι ενταγμένη η προβολή του δεύτερου επεισοδίου του ντοκιμαντέρ «Η απελευθέρωση της Λέσβου», που αποτελεί συμπαραγωγή της ΕΡΤ3 και της «Λέσχης Πλωμαρίου Βενιαμίν ο Λέσβιος. Η εκπομπή θα προβληθεί από την ΕΡΤ3 το Σάββατο 29 Δεκεμβρίου από τις 10 το πρωί ως τις 12 το μεσημέρι.
«Ο Αιώνας της Θεσσαλονίκης» της ΕΡΤ3, η μεγάλη σειρά για τα εκατό χρόνια από την απελευθέρωση της πόλης, που συντονίζει και παρουσιάζει ο Κώστας Μπλιάτκας, είναι αφιερωμένος στις «Μεγάλες μεταμορφώσεις» της πόλης, καθώς και στον «Μελίκη της παράδοσης».
Το ντοκιμαντέρ «Οι μεγάλες μεταμορφώσεις- Όψεις της Θεσσαλονίκης στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα» του Χρίστου Ζαφείρη καταγράφει τις τεράστιες αλλαγές που σημειώθηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα στη Θεσσαλονίκη.
Το ντοκιμαντέρ, διάρκειας 20΄, καταγράφει παραστατικά τις θεμελιώδεις θετικές μεταμορφώσεις που σημειώθηκαν στην πόλη στο πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα, όπως η πληθυσμιακή, μετά τη φυγή των μουσουλμάνων και τον ερχομό των προσφύγων, η εθνολογική, μετά την απελευθέρωσή της από τον ελληνικό στρατό το 1912 και η πολεοδομική, μετά τη φοβερή πυρκαγιά του 1917 και την εφαρμογή του σχεδίου Εμπράρ.
Προβάλλει, επίσης, τις σπουδαίες αστικές υποδομές (τραμ, φωταέριο, ηλεκτρικό σιδηρόδρομος κλπ) των αρχών του αιώνα και την ειρηνική συμβίωση των τριών σύνοικων στοιχείων, Ελλήνων Τούρκων και Εβραίων, στη Θεσσαλονίκη.
Ιστορικά το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει τη θεματογραφικές ενότητες: Η επανάσταση των Νεοτούρκων, η είσοδος του Ελληνικού Στρατού το 1912, το Μακεδονικό Μέτωπο του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, η κυβέρνηση της Τριανδρίας του 1916, η πυρκαγιά του ’17 και το νέο ρυμοτομικό σχέδιο, η εγκατάσταση των προσφύγων, η κοινωνική αναταραχή της δεκαετίας του ’30 και ο «Μάης του ’36», το νέο πολεοδομικό και κοινωνικό τοπίο της Θεσσαλονίκης στον Μεσοπόλεμο.
Το ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ αξιοποιεί τα πλούσια αρχεία της ΕΡΤ, καθώς και τα αρχεία του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης, του Ιδρύματος του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, του σκηνοθέτη Τάσου Ψαρρά και ιδιωτικά αρχεία.
Η έρευνα, το σενάριο και τα κείμενα είναι του δημοσιογράφου -συγγραφέα Χρίστου Ζαφείρη, η σκηνοθεσία του Γιάννη Κουιτζόγλου την επιμέλεια και αφήγηση έχει η δημοσιογράφος Αλεξία Τζιώνα και το μοντάζ έκανε ο Δημήτρης Ζουγγαρέλης.
Στο πλαίσιο προβολής σπάνιων αρχείων ο «Αιώνας της Θεσσαλονίκης» παρουσιάζει ντοκουμέντα από τη Διεύθυνση Μουσείου - Αρχείου της ΕΡΤ σχετικά με τρεις διοργανώσεις της Δ.Ε.Θ. του 1952, του 1954 και του 1958, στις οποίες εμφανίζονται πολιτικές προσωπικότητες, όπως ο Σοφοκλής Βενιζέλος, ο Αλέξανδρος Παπάγος και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Επίσης, προβάλλει σπάνιο υλικό για την επέκταση της νέας παραλίας στη δεκαετία του 1950.
Στην ενότητα με τις προσωπογραφίες της θεματικής εκπομπής της σειράς της ΕΤ3 προβάλλεται το ντοκιμαντέρ «Ο Μελίκης της Παράδοσης», στο οποίο παρουσιάζεται η δουλειά και η 40χρονη πορεία του Γιώργη Μελίκη μέσα από τους δρόμους της Λαογραφίας και της Εθνομουσικολογικής παράδοσης.
Ο ίδιος παρουσιάζει το σπουδαίο έργο του, αλλά και παρουσιάζεται από γνωστές προσωπικότητες της Θεσσαλονίκης και όλης της Ελλάδας. Δημοσιογράφοι, Ιστορικοί, Αρχαιολόγοι, Ακαδημαϊκοί μιλούν για τον άνθρωπο που, μια ζωή, υπηρετεί την παράδοση με πολύ μεράκι, σε πείσμα των καιρών και των σύγχρονων αντιλήψεων, που συχνά όχι μόνο αγνοούν, αλλά ακόμα και απαξιώνουν την ενασχόληση – ουσιαστικά – με τις ίδιες τις ρίζες μας. Αυτό που ανέδειξε δηλαδή και συνεχίζει να αναδεικνύει ο «Μελίκης της Παράδοσης».
Η σκηνοθεσία είναι της Ρέινας Εσκενάζυ.
Δείτε : "Η Εκατονταετία Ελευθερίας της Λέσβου και της Λήμνου"
Το ντοκιμαντέρ, παραγωγής ΕΡΤ3 σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Σωματείο «Λέσχη Πλωμαρίου Βενιαμίν ο Λέσβιος» έχει ως θέμα την απελευθέρωση της Λέσβου και της Λήμνου. Το δεύτερο μέρος του έχει ως σημείο αναφοράς τη μάχη του Κλαπάδου, που έλαβε χώρα στις 8 Δεκεμβρίου 1912 και σήμανε την απελευθέρωση του βορειοδυτικού μέρους του νησιού. Το σενάριο που βασίζεται εν πολλοίς, στο επετειακό λεύκωμα της «Λέσχης Πλωμαρίου», «ΛΕΣΒΟΣ 1912-2012. Εκατό χρόνια ελευθερίας», που κυκλοφορεί από τον περασμένο Νοέμβριο, έγραψαν οι Ξενοφών Μαυραγάνης, Αριστείδης Φρυδάς και Νίκος Παπαδέλλης, με τη συμβολή του Νίκου Βολωνάκη, όσον αφορά το μέρος της Λήμνου, η σκηνοθεσία και η αφήγηση είναι του Ανδρέα Σεφτελή, η μουσική επιμέλεια είναι των Νίκου Ανδρίκου και Γιώτη Φρυδά, ενώ αξιοποιήθηκε το αρχείο φωτογραφιών και ντοκουμέντων του Σωματείου «Λέσχη Πλωμαρίου».
Επίσης, προβάλλονται αποσπάσματα από την προσωπογραφία του Διονύση Σαββόπουλου με τίτλο «Γεννήθηκα στη Σαλονίκη» που θα προβάλλει σύντομα η ΕΤ3 με άγνωστες πτυχές του αγαπημένου τροβαδούρου, ο οποίος γεννήθηκε και δημιούργησε στη Θεσσαλονίκη.
Η θεματική εκπομπή περιλαμβάνει και το 15λεπτο αφιέρωμα στο «Μαύρο Σάββατο» όπως αποκαλείται το Σάββατο της 11ης Ιουλίου του 1942. Αναφέρεται στη «μαύρη» εκείνη μέρα, όταν οι Γερμανοί κατακτητές συγκέντρωσαν Θεσσαλονικείς εβραϊκής καταγωγής για πρώτη φορά στην πλατεία Ελευθερίας, προκειμένου να τους καταγράψουν, όπως είχαν πει. Το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει ανέκδοτες φωτογραφίες από το αρχείο του συλλέκτη Ανδρέα Ασσαέλ, ο πατέρας του οποίου βίωσε τα γεγονότα. Η δημοσιογραφική επιμέλεια είναι της Μάρνης Χατζηεμμανουήλ και η σκηνοθεσία της Τάνιας Χατζηγεωργίου.
Τέλος, ο φωτορεπόρτερ- σύμβολο Γιάννης Κυριακίδης θυμάται ιστορικές στιγμές της Θεσσαλονίκης που κατέγραψε με το φακό του στην πολυετή καριέρα του.
Παραγωγή:ΕΤ-3
Σκηνοθέτης: Τηλέμαχος Κοεμτζόπουλος
Επιμέλεια-παρουσίαση: Κώστας Μπλιάτκας, Αρχισυνταξία: Δημήτρης Παπαγρηγορίου
Διεύθυνση παραγωγής: Δημήτρης Βέττας
Παρουσιαστής: Κώστας Μπλιάτκας
