Αφιερωμένη στη μνήμη των προσφύγων της Μικρασιατική Καταστροφής ήταν η βραδιά της Κυριακής 8ης Ιουλίου. Στον αύλειο χώρο του Μουσείου Προσφυγικής Μνήμης του Συλλόγου Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών Μυτιλήνης «Το Δελφίνι», μαθητές και μαθήτριες του Πειραματικού ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, αφηγήθηκαν τις ιστορίες των προπαππούδων και των προγιαγιάδων τους, οι οποίοι ήταν Μικρασιάτες πρόσφυγες. Παράλληλα προβλήθηκαν σπάνια κειμήλια και φωτογραφίες που εκείνοι έφεραν, όταν το 1922 άφησαν τις πατρογονικές τους εστίες, καταφτάνοντας στη νέα πατρίδα τους, τη Λέσβο. Η εκδήλωση έγινε στο πλαίσιο του Πολιτιστικού Προγράμματος Σχολικών Δραστηριοτήτων, που εδώ και μια πενταετία υλοποιεί ομάδα Καθηγητών του Πειραματικού ΓΕΛ. Μυτιλήνης, με τίτλο: «Σαν παραμύθι… Η μετάδοση της προσφυγικής εμπειρίας στην τρίτη και τέταρτη γενιά. Μαθητές του Πειραματικού ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης απόγονοι Μικρασιατών προσφύγων». Στην ομιλία που προηγήθηκε η κα. Μαρία Ζερβού, Φιλόλογος Καθηγήτριας, με γλαφυρότητα ανέλυσε την αξία που έχει η μετάδοση της προσφυγικής εμπειρίας στις επόμενες γενιές. Αξίζει να σημειωθεί πως η εκδήλωση πλαισιώθηκε με την έκθεση φωτογραφιών του Felix Sartiaux από τον πρώτο διωγμό του 1914 στη Φώκαια της Μικράς Ασίας, καθώς και με τραγούδια από την Παραδοσιακή Ορχήστρα Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως Μυτιλήνης «Άγιος Θεόδωρος ο Βυζάντιος». Στον χαιρετισμό του ο Πρόεδρος του πάντα δραστήριου Συλλόγου Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών Μυτιλήνης «Το Δελφίνι» κ. Δημήτριος Παπαχρυσός, πέραν της ανακοίνωσης του προγράμματος των εκδηλώσεων που για το εφετινό καλοκαίρι θα γίνουν στον αύλειο χώρο του Μουσείου Προσφυγικής Μνήμης, τόνισε τη σημασία που για τη νέα γενιά έχουν εκδηλώσεις όπως αυτή του Πειραματικού ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης.
Στην εκδήλωση παρέστησαν και χαιρέτησαν: ο εκπρόσωπος του Σεβασμιοτάτου Μυτιλήνης κ. Ιακώβου Γ΄ αιδεσιμότατος Παν. Χατζηβασιλείου, η Αντιπεριφερειάρχης Βορείου Αιγαίου κα. Καλλιόπη Πρωτογεράκη – Γόμου, η Πρόεδρος του ΕΠ.Ε.Σ. του Πειραματικού ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου κα. Αικατερίνη Κλωνάρη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, η Διευθύντρια του Πειραματικού ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης κα. Γεωργία Σκαλοχωρίτου και η Υπεύθυνη του Τμήματος Σχολικών Δραστηριοτήτων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Λέσβου κ. Λάουρα Λοϊζίδου. Παράλληλα αναγνώσθηκε χαιρετισμός του Δημάρχου Μυτιλήνης κ. Σπύρου Γαληνού, ο οποίος λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων δεν μπόρεσε να παραστεί.
Σημαντικές ήταν οι αφηγήσεις των ιστοριών των Μικρασιατών προγόνων τους από τους επτά συμμετέχοντες μαθητές: Στρατή Κιτζού, Ελένης Καλδέλη, Δημήτρη Κουρούτσαλτη, Ταξιαρχούλας Καλαμάτα, Γιάννη Πασπάτη, Καλλιόπης Χαδούλη και Κατερίνας Χατζηλία, οι οποίοι με τον τρόπο που ανέγνωσαν τα κείμενά τους συγκίνησαν τους παραβρισκόμενους.
Το συντονισμό της όλης εκδήλωσης είχαν οι δύο Καθηγητές του Πειραματικού ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης: κ. Αθανάσιος Ι. Καλαμάτας, Θεολόγος και κ. Αναστάσιος Τρούλος, Κοινωνιολόγος. Χαρακτηριστικά είναι όσα είπαν στο προλόγισμά τους: «”Εκοιμήθησαν εις την έξοδον παιδάριον και πρεσβύτης• / Παρθένοι μου και νεανίσκοι μου επορεύθησαν εν αιχμαλωσία”, (Ιερ. Θρ. 2,21), γράφει στους Θρήνους του ο προφήτης Ιερεμίας. Αν και έχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας από την Μικρασιατική Καταστροφή – το 2022 θα μνημονεύσουμε τα εκατοντάχρονά της – οι Μικρασιάτες πρόγονοί μας, σαν τα παιδάρια και τους πρεσβύτες που λέγει κι ο προφήτης Ιερεμίας, εξακολουθούν να είναι μαζί μας. Εμείς οι επίγονοί τους συνεχώς τους μνημονεύουμε. Κι αυτό γιατί οι πανέμορφες πόλεις και τα πανέμορφα χωριά ολάκερου του Μικρασιατικού Ελληνισμού, έστω κι αν από πολλούς σήμερα χαρακτηρίζονται ως “αλησμόνητες πατρίδες” ή και “αλύτρωτες πατρίδες” ακόμη, στη μακραίωνη ιστορία τους ήταν γιομάτες από σχολειά και εκκλησιές, γεγονός που μαρτυρά την ακμή του ελληνορθόδοξου πολιτισμού, όπως άλλωστε τον νοηματοδοτεί ο πολύς Γιώργος Σεφέρης στις Δοκιμές του, όταν καταγράφει τις αναμνήσεις του από την επίσκεψή του στα μοναστήρια της Καππαδοκίας: “Κι αν τύχει και είναι Έλληνας” – εννοεί τον επισκέπτη – “πρέπει να έχει τον πόθο να κοιτάξει από πιο κοντά τι χρωστάμε και τι δε χρωστάμε – αλλά νομίζω ότι χρωστάμε πολλά – στο σταυροδρόμι αυτό της Άκρης, που είναι συνάμα ένα ανυποψίαστο, για τους περισσότερους, χωνευτήρι ρευμάτων Ανατολής, Βοριά, Νοτιά και Δύσης”.
Συγκεντρωθήκαμε απόψε εδώ για να μνημονεύσουμε τους Μικρασιάτες προγόνους μαθητών της Α΄ Λυκείου του σχολείου μας, του Πειραματικού ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, του μοναδικού πειραματικού σχολείου στο Βορειοανατολικό Αιγαίο. Τα παιδιά και τα εγγόνια σας, που σε λίγο θα αφηγηθούν τις ιστορίες των Μικρασιατών προγόνων τους, για εφέτος συμμετείχαν σε ένα πολιτιστικό πρόγραμμα σχολικών δραστηριοτήτων, το οποίο έχει τίτλο: Σαν παραμύθι… Η μετάδοση της προσφυγικής εμπειρίας στην τρίτη και τέταρτη γενιά». Όμως, αυτό το πρόγραμμα δεν έγινε μόνο το εφετινό σχολικό έτος. Έχει διάρκεια πέντε σχολικών ετών. Τρεις καθηγητές του σχολείου μας, η κα. Μαρία Ζερβού, Φιλόλογος, ο κ. Τάσος Τρούλος, Κοινωνιολόγος και ο Α. Ι. Καλαμάτας, με μαθητές που κάθε χρόνο εγγράφονται στην Α΄ τάξη Λυκείου, και οι οποίοι έχουν Μικρασιατικές ρίζες, φροντίζουμε μέσω συνεντεύξεων να καταγράφουν την ιστορία των προγόνων τους και να συλλέγουν κειμήλια που αυτοί έφεραν μαζί τους εδώ στη Λέσβο, αμέσως μετά την Μικρασιατική Καταστροφή. Το εφετινό σχολικό έτος, το πρόγραμμά μας είχε και μια πρωτοτυπία: το συνδέσαμε με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Οι μαθητές μας είχαν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε ένα σεμιναριακό μάθημα, στο οποίο η κα. Ποθητή Χατζαρούλα, Καθηγήτρια του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, και η κα. Ευρυκόμη Σάββα, μέλος της Ομάδας Προφορικής Ιστορίας Λέσβου, ανέπτυξαν την προσφορά της επιστήμης της Προφορικής Ιστορίας στην ανασυγκρότηση των οικογενειακών πλεγμάτων που ανάγονται στους πρόγονους, συνδέοντας αυτούς άμεσα με τους επιγόνους, εδώ των Μικρασιατών προγόνων μας και των επιγόνων που είναι οι μαθητές μας, τα παιδιά μας.
Σαν παραμύθι… πράγματι είναι οι αφηγήσεις που θα ακούσετε. Έχουμε τη γνώμη πως αν δώσαμε αυτόν τον τίτλο στο πρόγραμμά μας, το κάναμε γιατί η Ιστορία, η επίσημη Ιστορία, πολλές φορές είναι αδιάφορη για τους ανώνυμους ανθρώπους, οι οποίοι αναπόφευκτα μένουν πάντα στη σκιά της. Γι’ αυτό και οι χαρές και οι λύπες των Μικρασιατών προπαππούδων και προγιαγιάδων μας φτάνουν σε εμάς σήμερα μόνον σαν παραμύθι… Μια φορά, λοιπόν, κι έναν καιρό…».
