Φατίχ Ζαλέ, 30 χρόνια μας ενώνει με την Τουρκία

Φατίχ Ζαλέ, ένα πρόσωπο  γνωστό μα  τόσο  άγνωστο στην κοινωνία της Μυτιλήνης. Σχεδόν 30 χρονιά μας ενώνει με την Τουρκία. Ξεκίνησε σε εποχές δύσκολες. Ζόρικες εποχές. Κι όμως αν αυτό που κάνεις το αγαπάς και το πιστεύεις, τότε όχι μόνο μένεις ζωντανός , αλλά μένεις και στην ιστορία ως πρωτοπορία. Βέβαια ο Φατίχ δε βρέθηκε τυχαία στη γραμμή Μυτιλήνη-Αϊβαλί. Τέσσερις γενιές καπεταναίοι. Ο παππούς του, στο πόλεμο του ’40, μετέφερε παράνομα σε συνεργασία με τους Άγγλους  τρόφιμα στη Λέσβο ώσπου τον τορπίλισαν οι Γερμανοί..

“Με μυαλό και μολύβι γίνεται η δουλειά”  , “Μην βλέπεις μόνο το τώρα αλλά να βλέπεις και το αύριο” είναι  τα πρώτα λόγια του Φατίχ καθώς ξεκινά η κουβέντα μας.

 Χριστιανούς και Μουσουλμάνους έβλεπαν οι γονείς του Φατίχ τότε που ζούσαν στην Κρήτη.  Τότε δεν έβλεπαν ούτε Τούρκο ούτε Έλληνα. Ο καθένας πίστευε και πήγαινε όπου ήθελε.  Είτε στο τζαμί είτε στην εκκλησία. Αρμονική συμβίωση στη Κρήτη.  Από τα Χανιά και τη Σούδα ήταν οι γονείς του  Φατίχ.  Το 1923  με την υποχρεωτική  ανταλλαγή πληθυσμών που συνομολογήθηκε μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ήρθε ο ξεριζωμός… ξεριζωμός γιατί οι γονείς του ήταν μουσουλμάνοι.  "Αναγκάστηκαν" να νιώσουν Τούρκοι ενώ εκείνοι μόνο Μουσουλμάνοι ήταν ... Τουρκοκρήτες τους ονόμασαν!  (άντε τώρα να τα διαβάσουν αυτά οι "εθνικά καθαροί Έλληνες" ). Από τη Κρήτη στο Αϊβαλί. Βλέπεις η ιστορία του  ελληνικού μας σχολείου  ξεχνά να μας πει για τον ξεριζωμό των Τούρκων….μόνο τους Έλληνες αναφέρει… ας είναι..

Και στο Αϊβαλί μας λέει ο Φατίχ ξεκινάει το δράμα της επιβίωσης. "Αποφάσισαν  να μεταφέρουν  τους γονείς μου μαζί με τους υπόλοιπους Μουσουλμάνους της Κρήτης στα παράλια και όχι στα βάθη της Τουρκίας …ώστε να είναι οι πρώτοι που θα σκοτωθούνε … αν συμβεί κάτι… για κρέας μας είχε το κράτος… "  .  "Προίκα"  έδωσαν στο κάθε άτομο 25 ρίζες ελιές. Σαν να μας έλεγαν αυτό είναι όλο… βρέστε τρόπο και επιβιώστε… Και ναι αγωνιστήκαμε … και επιβιώσαμε γιατί βλέπαμε απέναντί μας  και τη Μυτιλήνη.

 “ Ελληνικά μιλούσαμε στο σπίτι μας”  αναφέρει ο Φατίχ.

 Γενικά όλοι οι Τουρκοκρήτες , ήταν ελληνόφωνοι και ελάχιστοι εξ αυτών ομιλούσαν την τουρκική, που την μάθαιναν ως ξένη γλώσσα. (Μετά την προσάρτηση της Κρήτης στην Ελλάδα, οι Τουρκοκρήτες υπήρξαν εξαιρετικά νομοταγείς υπήκοοι του κράτους. Μάλιστα κατά τον Μακεδονικό Αγώνα και τον Ελληνο-βουλγαρικό πόλεμο, το 1913, ζήτησαν αθρόα να καταταγούν ως εθελοντές στον ελληνικό στρατό. Η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 υπήρξε το μεγαλύτερο πλήγμα στην ιστορία των Τουρκοκρητών, όπου αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν το πατρικό τους έδαφος επιβιβαζόμενοι και ολοφυρόμενοι σε ατμόπλοια που θα τους μετέφεραν μακριά, άλλους στη Συρία, τον Λίβανο και άλλους στη Τουρκία.)

Ξεκίνησε το 1977 με δρομολόγιο προς το Δικέλλι. Τότε είχε μια ανεμότρατα... αυτό ήταν το μεταφορικό μέσο... Μέχρι που το 1980 απαγορεύτηκε η μεταφορά προσώπων με ανεμότρατες.  Με την άνοδο του Οζάλ στην εξουσία δόθηκε ώθησε  στις εξαγωγές από την Τουρκία,. Μετέφερε στη Μυτιλήνη ψάρια και έπαιρνε ακατέργαστα δέρματα και μαλλί απευθείας από τους κτηνοτρόφους.  Από το 1982 ξεκινά το δρομολόγιο από Αϊβαλί προς Μυτιλήνη με το πρώτο του πλοίο. Πάντα στο πλοίο του υπάρχουν δύο εικόνες: του Ταξιάρχη και του Αη-Νικόλα.  Ναι, ο Φατίχ είναι Μουσουλμάνος!

Τότε που ξεκινούσε η θάλασσα από Μυτιλήνη για  το Αϊβαλί ήταν  σαν ωκεανός. Δεν ήταν εύκολο να ταξιδέψουν οι Μυτιληνιοί στο Αϊβαλί. Μέχρι Τούρκικο Προξενείο είχε η Μυτιλήνη.... κάθε Μυτιληνιός έπρεπε να βγάλει βίζα για να πάει Τουρκία.  40.000 δραχμές είχε το εισιτήριο… τα μισά τα έπαιρναν οι πράκτορες… Αρκετοί πλούτισαν…  ο Φατίχ όμως επέμενε… “Τότε έβλεπα το  αύριο όχι τις δυσκολίες ”  μας λέει ο Φατίχ. Το 1985 μετέφερε Γάλλους προς τη Μυτιλήνη για μονοήμερες εκδρομές μια και  τότε δεν ήταν εύκολο να ταξιδέψουν οι Τούρκοι. “Το πίστευα αυτό που έκανα, το πιστεύω αυτό που κάνω” μας απαντάει όταν ρωτάμε πως και επιβίωσε τόσα χρόνια σε μια δύσκολη γραμμή.

Κάπως έτσι ο Φατίχ έμεινε στη γραμμή 30 χρόνια…

«θα σε δώσω στο Τούρκο να σε πάρει» ήταν η απειλή μιας κυρίας προς το μικρό της παιδί. Αρχές δεκαετίας του 1980 και ο Φατίχ με προσωπικό του καραβιού του ψωνίζουν σε σούπερ μάρκετ της Μυτιλήνης. Η κύρια τους άκουσε να μιλάνε τούρκικα και με αυτή την απειλή θεώρησε σωστό να συνετίσει το άτακτο παιδί της. “Ένιωσα άσχημα όχι για την κυρία αλλά για όσα μας μαθαίνουν στο σχολείο” ήταν η σκέψη του Φατίχ.

---------

«Χρόνια τώρα μας βοηθήσατε εσείς , τώρα θα σας βοηθήσουμε εμείς» αυτό λένε σήμερα οι Τούρκοι επιβάτες στο Φατίχ κατά τη διάρκεια του ταξιδιού από Αϊβαλί προς Μυτιλήνη.

Το βλέμμα του Φατίχ αστράφτει …όταν  ακούει το ερώτημα-παγίδα για το αν νιώθει Έλληνας ή Τούρκος.   “260 βράδια είμαι στη Μυτιλήνη” , “οι γονείς ήταν Κρητικοί” , “είμαι Έλληνας” είναι οι απαντήσεις του Φατίχ. Κι αν ξαφνιάζουν οι απαντήσεις του Φατίχ, οι λογικές του εξηγήσεις είναι τόσο ανθρώπινες που δεν έχουν ανάγκη από το ξάφνιασμα. “Ξέρεις εδώ έχω περισσότερους φίλους , μπορώ να πιω τα ούζα μου κάθε βράδυ. Στην Τουρκία είναι κάπως αλλιώς”.

Θλίψη στο βλέμμα του Φατίχ όταν  μιλάει  για όσους σκοτώνουν τις ομορφιές της Λέσβου.  “Παράδεισος”  είναι η μόνιμη λέξη που χρησιμοποιεί για τη Λέσβο. Ένας παράδεισος που καθημερινά τον γεμίζουμε με τις βρωμιές. Βρωμιές πολλών ειδών. Γνωρίζει πρόσωπα και καταστάσεις. Γνωρίζει και όσους είδαν κάποτε τη γραμμή Μυτιλήνη-Αϊβαλί ως μια ευκαιρία για άλλες μεταφορές εκτός από επιβάτες. Όχι ο Φατίχ δεν λέει ονόματα… είναι γνωστά , “περασμένα, άφησε τα”   και τελειώνει τη συζήτηση.

“Ναι, κάθε χειμώνα ζημιώνω”  αλλά μένω στη γραμμή Μυτιλήνη-Αϊβαλί. Τα πλοία του  κάνουν και εσωτερικές γραμμές στο Αϊβαλί και έτσι συντηρούν τη χειμερινή ζημιογόνα γραμμή. “Το κάνω όχι γιατί κάποιος με υποχρεώνει αλλά γιατί  έχω μάθει να είμαι παρόν και στα δύσκολα , να λειτουργώ μακροπρόθεσμα”

Σηκώνει το ποτήρι του με το ούζο, ανάβει ένα πούρο, κοιτά τη θάλασσα … τα φώτα απέναντι … στα φωτεινά του μάτια, όλο το Αιγαίο γίνεται ένα.  Η θάλασσα που ενώνει. Δεν χρειάζονται ούτε θεωρίες , ούτε ομάδες, ούτε πολιτικές. Η ταύτιση των λαών , τα βάσανα των λαών , τα κοινά συμφέροντα των λαών που πάντα τρόμαζαν τους ξένους… όλα αυτά κλείνονται στη ματιά του Φατίχ και αγιάζονται με το ούζο καθώς η γεύση ταξιδεύει από τη Μυτιλήνη στο Αϊβαλί . Ο κόσμος δεν χρειάζεται να ξαναγεννηθεί για να μάθουμε από τα λάθη του χθες. Θέλει λίγο εκπαίδευση μυαλού και ψυχής για να βλέπεις ανθρώπους και όχι πιόνια πολιτικών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν μερικούς μήνες ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος τίμησε το Φατίχ για την προσφορά του στο αντάμωμα των δύο λαών. Επίσης  ο Φατίχ ήταν χορηγός τις αθλητικές του συναντήσεις του Παλλεσβιακού  με ομάδες της Τουρκίας.

Ενγκίν και Εσρέφ είναι τα αδέλφια του Φατίχ.  Όλοι τους καπεταναίοι. Δύο καράβια της Efeler Lines που κάθε μέρα είναι η γέφυρα της Λέσβου με τα παράλια της Τουρκίας.

info

Το κεντρικό πρακτορείο της «Efeler Lines», βρίσκεται στο 1 της Τζαίημς Αριστάρχου, στο ισόγειο, απέναντι από το Τελωνείο.