Σαν σήμερα γεννήθηκε ο ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης - 16 χρόνια ύπαρξης του ψηφιακού μουσείου στα Χύδηρα

11 Ιανουαρίου 1853

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης

16 χρόνια ύπαρξης του ψηφιακού μουσείου στα Χύδηρα

Ο Γεώργιος Ιακωβίδης ήταν Έλληνας ζωγράφος κι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του καλλιτεχνικού κινήματος της Σχολής του Μονάχου, ο οποίος γεννήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 1853 στα Χύδηρα της Λέσβου. Σε ηλικία 13 ετών πήγε στην Σμύρνη, για να ζήσει με τον θείο του, πρακτικό αρχιτέκτονα, και να φοιτήσει στην Ευαγγελική Σχολή, ενώ παράλληλα εργαζόταν. Από νωρίς έδειξε ενδιαφέρον για την τέχνη και κυρίως για την ξυλογλυπτική. Το 1868, ακολούθησε το θείο του στη Μενεμένη για δύο έτη και το 1870 με την προτροπή και την οικονομική βοήθεια του Μιχαήλ Χατζηλουκά, ξυλέμπορου, συνεργάτη του θείου του, αποφάσισε να σπουδάσει γλυπτική στην Αθήνα.

Το 1870, εγγράφηκε στο Σχολείο των Τεχνών της Αθήνας (την μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών). Δάσκαλοί του στην Αθήνα ήταν ο ζωγράφος Νικηφόρος Λύτρας και ο γλύπτης Λεωνίδας Δρόσης. Από το Σχολείο των Τεχνών αποφοίτησε με άριστα τον Μάρτιο του 1877, ενώ είχε ήδη αρχίσει να διακρίνεται για το ζωγραφικό του ταλέντο.

Τον Νοέμβριο του 1877 έλαβε υποτροφία από το ελληνικό κράτος και αναχώρησε για το Μόναχο με σκοπό να συνεχίσει τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της πόλης. Δάσκαλοί του εκεί ήταν ο Λούντβιχ φον Λεφτς (Ludwig νοn Löfftz), ο Βίλχελμ φον Λίντενσμιτ (Wilhelm νοn Lindenschmidt) και ο Γκάμπριελ φον Μαξ (Gabriel νοn Max). Το 1883, αποφοίτησε από την Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου και για τα επόμενα δεκαεφτά χρόνια συνέχισε να εργάζεται στην ίδια πόλη.

Το 1878, δημιούργησε στο Μόναχο δικό του εργαστήριο και σχολή ζωγραφικής θηλέων που λειτούργησε μέχρι το 1898. Με το ταλέντο και την εργατικότητά του, έγινε ευρύτατα γνωστός και αγαπητός. Οι διακρίσεις άρχισαν να διαδέχονται η μία την άλλη: «Χρυσούν μετάλλιον» στην Αθήνα το 1888, ιδιαίτερο βραβείο των Παρισίων 1889, «Βραβείο τιμής» στην Βρέμη το 1890, «Χρυσούν μετάλλιον» του Βερολίνου το 1891, «Χρυσούν μετάλλιον» του Μονάχου το 1893, το «Οικονόμειον βραβείον» στην Τεργέστη το 1895, το βραβείο Βαρκελώνης το 1898 και το χρυσό μετάλλιο στο Παρίσι το 1900.

Το 1889 πέθανε η σύζυγός του, Άγλα. Το γεγονός αυτό σημάδεψε την ζωή του και λέγεται πως κατόπιν σταμάτησε να ζωγραφίζει χαρούμενα παιδικά θέματα.

Το 1900, ιδρύθηκε η Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας και ο Ιακωβίδης κλήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση να επιστρέψει στην Ελλάδα και διορίστηκε πρώτος της έφορος. Μετά τον θάνατο του δασκάλου του Νικηφόρου Λύτρα το 1904, διορίστηκε ως άμισθος καθηγητής ελαιογραφίας στην Σχολή Καλών Τεχνών. Για την προσφορά του αυτή, του απονεμήθηκε ο «Χρυσούς Σταυρός των Ιπποτών». Κατά την ίδια περίοδο, ο Ιακωβίδης, ως ο αγαπημένος προσωπογράφος της βασιλικής οικογένειας (υπήρξε προσωπικός φίλος του φιλότεχνου πρίγκιπα Nικολάου) και της υψηλής αθηναϊκής κοινωνίας, ήταν ήδη ένας από τους λίγους ευκατάστατους Έλληνες ζωγράφους.

Το 1910, με τον διαχωρισμό της Σχολής Καλών Τεχνών από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, με βασιλικό διάταγμα του ανατέθηκε η διεύθυνση του Σχολείου των Καλών Τεχνών. Το 1914, ο Ιακωβίδης τιμάται με το «Αριστείον των Γραμμάτων και Τεχνών» και το 1918, την θέση του στην διεύθυνση της Εθνικής Πινακοθήκης αναλαμβάνει ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου. Οκτώ χρόνια αργότερα, το 1926, ορίζεται ως ένα από τα τριάντα οκτώ αριστίνδην μέλη της νεοσυσταθείσας Ακαδημίας Αθηνών.

Το 1930, αποχωρεί από την διεύθυνση της Ανωτάτης, πλέον -μετά την αναδιοργάνωσή της- Σχολής Καλών Τεχνών, με τον τίτλο του «επιτίμου διευθυντού». Πέθανε το 1932, λίγο καιρό πριν κλείσει τα ογδόντα του.

Η Εθνική Πινακοθήκη τον τίμησε με μεγάλη αναδρομική έκθεση τον Νοέμβριο του 2005.

Το έργο του

Ο Ιακωβίδης υπηρέτησε πιστά τον γερμανικό ακαδημαϊκό νατουραλισμό της λεγόμενης «Σχολής του Μονάχου». Τα θέματά του, παρότι ζωντανά και γεμάτα ελληνικό φως, διακατέχονται από την θεατρικότητα και την αυστηρότητα που επέβαλε ο ακαδημαϊσμός.

Η στάση του απέναντι στον γαλλόφερτο ιμπρεσιονισμό ήταν ιδιαιτέρως επικριτική. Γι' αυτό κατηγορήθηκε ότι έβαλε τροχοπέδη στην εισαγωγή νεωτεριστικών καλλιτεχνικών ρευμάτων στην Ελλάδα. Εντούτοις, νεότεροι τεχνοκριτικοί βρίσκουν ότι ο συντηρητικός Iακωβίδης δεν στάθηκε εμπόδιο σε νεωτεριστές μαθητές του, έστω κι αν δεν συμμεριζόταν τους δρόμους που ακολουθούσαν.

Στα χρόνια της παραμονής του στη Γερμανία, τα θέματα του ήταν κυρίως σκηνές της καθημερινής ζωής, ιδίως συνθέσεις με παιδιά, εσωτερικά σπιτιών, νεκρές φύσεις, λουλούδια και άλλα. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα στράφηκε προς την δημιουργία πορτραίτων και υπήρξε ένας από τους πιο σπουδαίους Έλληνες προσωπογράφους.

Ο Γεώργιος Ιακωβίδης έχει αφήσει μεγάλο ζωγραφικό έργο, περί τους 200 ελαιογραφικούς πίνακες που σώζονται στα μεγαλύτερα μουσεία της Ευρώπης και Αμερικής, στη Πινακοθήκη Αθηνών και σε διάφορες ιδιωτικές συλλογές. Διακρίθηκε ως ζωγράφος παιδικών σκηνών, προσωπογραφίας και ανθογραφίας. Από τα έργα του τα πλέον γνωστά είναι: η «Παιδική συναυλία» (Πινακοθήκη Αθηνών), ο «Παιδικός καυγάς», ο «κακός εγγονός», το «Σκουλαρίκι», ο «Πάππος και εγγονός», τα «Πρώτα βήματα», η «Μητρική στοργή», το «Κτένισμα της εγγονής», η «Κρέουσα» κ.ά.

Οι παιδικές σκηνές των έργων του χαρακτηρίστηκαν δείγματα νατουραλιστικής ειλικρίνειας.

Το προσωπικό ημερολόγιο του καλλιτέχνη, όπου αναγράφονται τα έργα του χρονολογικά από το 1878 έως το 1919, δωρήθηκε στην Εθνική Πινακοθήκη από τον γιο του ζωγράφου τον γνωστό ηθοποιό Μιχάλη Ιακωβίδη το 1951.

Το πρώτο ψηφιακό μουσείο τέχνης στην Ελλάδα στα Χύδηρα

Στο ορεινό αυτό και άγνωστο για τους περισσότερους Έλληνες μέχρι τώρα χωριό, γενέτειρα του µεγάλου ζωγράφου Γεωργίου Ιακωβίδη, ένα νεόδµητο οίκηµα 200 τ.µ., χτισµένο µε την τοπική αρχιτεκτονική παράδοση σχεδιάστηκε, οργανώθηκε και διαµορφώθηκε – πάνω σε σύγχρονες µουσειολογικές µελέτες – σ’ ένα υπερσύγχρονο Μουσείο Τέχνης που αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες της πληροφορικής και της επικοινωνίας προβάλλει τώρα µε άµεσο και ζωντανό τρόπο την προσωπικότητα και το έργο του αναγνωρισµένου σε διεθνές επίπεδο Έλληνα Ζωγράφου Γεωργίου Ιακωβίδη (1853-1932).

Πολύχρονο όραµα του δηµιουργού του Νίκου Παπαδηµητρίου, ο οποίος απεβίωσε τον Οκτώβριο του 2020, το νέο Μουσείο είναι εξ’ ολοκλήρου πρωτοβουλία του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Ιδρύµατος «Νικόλαος Γ. Παπαδηµητρίου», που εδώ και 27 χρόνια αναπτύσσει πολύπλευρη δραστηριότητα στη Λέσβο, και αποτελεί προσφορά του Νίκου Παπαδηµητρίου στον τόπο καταγωγής του.

Το Ψηφιακό Μουσείο «Γεώργιος Ιακωβίδης», στα Χύδηρα της Λέσβου, γενέτειρα του ζωγράφου, εγκαινιάσθηκε στις 29 Αυγούστου 2008 και είναι το πρώτο εξ ολοκλήρου Ψηφιακό Μουσείο Τέχνης στην Ελλάδα. Διαμορφωμένο σύμφωνα με ειδική μουσειολογική μελέτη βασισμένη στις νέες τεχνολογίες, αναδεικνύει πιστά τη ζωή και το έργο του καταξιωμένου Έλληνα ζωγράφου μέσα από μια ποικιλία ηλεκτρονικών συστημάτων ψηφιακής προβολής και διάδρασης. Τα έργα που παρουσιάζονται στο μουσείο είναι όλα ψηφιακές αναπαραγωγές. Μέσα από θεματικές ενότητες και με τη χρήση διάφορων τεχνασμάτων, όπως ο μεγεθυντικός φακός, η απομόνωση στοιχείων του πίνακα κατά την ανάλυσή του, η σύγκριση με άλλα έργα είτε του ίδιου του Ιακωβίδη είτε των δασκάλων του, καθώς και με τον συνδυασμό αφήγησης και γραφικών το Ψηφιακό Μουσείο «ζωντανεύει» τα έργα κάνοντάς τα πιο οικεία στον επισκέπτη.

Στόχος του είναι να λειτουργεί ως τόπος συνάντησης της Τεχνολογίας με την Τέχνη προσφέροντας στον επισκέπτη κάθε ηλικίας μιαν εικαστική εμπειρία με σκοπό την απόλαυση και τη γνώση.

Περιήγηση στο μουσείο

Στο ισόγειο παρουσιάζεται η προσωπικότητα του ζωγράφου Ιακωβίδη (1853-1932) μέσα από τους κυριότερους σταθμούς της ζωής του, με ψηφιακές εφαρμογές που αξιοποιούν αρχειακό υλικό από οικογενειακές στιγμές, τα επαγγελματικά επιτεύγματα και τον κοινωνικό του περίγυρο. Στον ίδιο χώρο, το cd-rom "Γεώργιος Ιακωβίδης: η ζωή και το έργο του" προσφέρει στον επισκέπτη έναν εναλλακτικό τρόπο πλοήγησης στη ζωή και το έργο του διακεκριμένου καλλιτέχνη.

Ψηφιακό Μουσείο «Γεώργιος Ιακωβίδης»

Ο πρώτος όροφος είναι αφιερωμένος στην πολύπλευρη εργογραφία του Γεωργίου Ιακωβίδη. Από τα πρώτα χρόνια της μαθητείας του κοντά στον δάσκαλό του Νικηφόρο Λύτρα και τα έργα της ωριμότητάς του στο Μόναχο μέχρι τα πορτρέτα των εγγονών του που φιλοτέχνησε στο τέλος της ζωής του- μυθολογικά θέματα, σκηνές από την παιδική ηλικία, τοπία, προσωπογραφίες, νεκρές φύσεις, ανθογραφίες, αναλύονται και ζωντανεύουν μέσα από μία ποικιλία ηλεκτρονικών συστημάτων ψηφιακής προβολής και διάδρασης, όπως οθόνες TFT, οθόνες αφής, δίγλωσσα πάνελ, φωτιζόμενες διαφάνειες (duratrance) ολογραφικές παραστάσεις (holoscreen). Διάφορα τεχνάσματα όπως ο μεγεθυντικός φακός, η απομόνωση λεπτομερειών του πίνακα, η επισήμανση σημαντικών στοιχείων με ενδιαφέροντα γραφικά, η σύγκριση τους με άλλα έργα του ίδιου του Ιακωβίδη, του δασκάλου του Νικηφόρου Λύτρα και σπουδαίων γερμανών ζωγράφων, είναι μερικοί από τους τρόπους με τους οποίους το Ψηφιακό Μουσείο προάγει την «εκπαιδευτική» διάσταση της Τέχνης.

Στο υπόγειο προβάλλεται βίντεο σχετικό με την καλλιτεχνική πορεία του Ιακωβίδη, ενώ στον ίδιο χώρο διεξάγονται και οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες.

Στο Ψηφιακό Μουσείο «Γεώργιος Ιακωβίδης» διοργανώνονται εκπαιδευτικά προγράμματα για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης καθώς και ξεναγήσεις για ενήλικες. Ειδικά για τα παιδιά δημιουργήθηκε το cd-rom «Στο ατελιέ του Γεώργιου Ιακωβίδη» όπου παρουσιάζονται τα έργα του ζωγράφου με επεξηγηματική αφήγηση και παιχνίδια. Στόχος των προγραμμάτων είναι η βαθύτερη γνωριμία του επισκέπτη με την πολύπλευρη εργογραφία του καλλιτέχνη αλλά και η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας των παιδιών.

Στον χώρο του Μουσείου λειτουργεί επίσης πωλητήριο με cd, βιβλία, αφίσες, κάρτες και αντικείμενα, σχετικά με το έργο του Γεωργίου Ιακωβίδη.

Τα Χύδηρα

Το χωριό Χύδηρα βρίσκεται στη βορειοδυτική Λέσβο, 75 χλμ. από τη Μυτιλήνη. Είναι μια μικρή κοινότητα παραδοσιακά κτηνοτροφική και γεωργική. Κτισμένη στην πλαγιά του όρους Κοιράνια, περιβάλλεται από πλούσια βλάστηση και άφθονα νερά. Ερείπια παλαιολιθικής ακρόπολης που έχουν βρεθεί στην περιοχή μαρτυρούν ότι τα Χύδηρα υπήρξαν το κέντρο ενός προϊστορικού οικισμού.

Ομοσπονδία Λεσβιακών Συλλόγων Αττικής - ΟΛΣΑ