Ας διαλέξει ο καθένας στο νησί ποια Λέσβο θέλει
Είναι εύκολο να μιλήσεις για τη Μόρια επιλέγοντας να κατηγορήσεις τους φτωχοδιάβολους της προσφυγιάς ή την άλλη πλευρά, όσους δεν καταλαβαίνουν πως δεν φταίει ένα παιδί πέντε χρόνων που πέρασε μέσα από την αγριότητα (των ανθρώπων πάντα και όχι τόσο της θάλασσας) για να καταλήξει στα παραπήγματα του νησιού.
Κατάγομαι από τη Λέσβο. Η πλειοψηφία του πληθυσμού του νησιού είναι και οι ίδιοι προσφυγικής καταγωγής. Όταν έφτασαν οι παππούδες τους στο νησί (και οι δικοί μου το ίδιο) αντιμετώπισαν την εχθρότητα των ντόπιων. Θυμάμαι τη θεία Χριστίνα που πέθανε 110 χρόνων να διηγείται τη διπλή κόλαση της ζωής της. Όταν έφευγε από τη Μικρά Ασία παιδούλα, αντηχούσαν στα αυτιά της οι ιαχές "γιανγκίν" (φωτιά) και όταν πια έφτασε στη Λέσβο της σωτηρίας, ζούσε με την ακόμη πιο σκληρή λέξη της "παστρικιάς". Δεν ήταν ιαχή, ήταν ψίθυρος, αλλά ήταν χειρότερη. Βλέπετε οι πρόσφυγες από τη Σμύρνη, έφερναν μαζί τους έναν άλλο πολιτισμό στην Ελλάδα, που μέρος του ήταν και η καθαριότητα. Οι γυναίκες πρόσφυγες που πλένονταν, δε χωρούσε αμφιβολία πως το έκαναν γιατί ήταν πουτάνες και ξελογιάστρες. Από εκεί προέκυψε ο υποτιμητικός χαρακτηρισμός της παστρικιάς.
Η μοίρα, ποια μοίρα δηλαδή τα κατορθώματα των ανθρώπων, τα έφεραν έτσι που τα εγγόνια των προσφύγων, πρέπει να επιστρέψουν στην Ιστορία ένα χρέος, αλλά δεν ξέρουν την Ιστορία. Ή της δίνουν μια βολική διάσταση. Έχω ακούσει πολλές φορές το επιχείρημα πως οι Έλληνες δεν ήταν όπως οι άλλοι, ήταν καλοί πρόσφυγες που σέβονταν και κατανοούσαν. Ο πρόσφυγας παντού είναι ο ίδιος. Αναγκάζεται να ζήσει μια ζωή που δε θέλει, προσπαθεί να επιβιώσει και αν απειληθεί η ύπαρξή του, κάνει ό,τι και κάθε άνθρωπος. Γίνεται θηρίο.
Τώρα για την καλή προσφυγιά των Ελλήνων ας μην μιλήσουμε καλύτερα. Στη Νέα Υόρκη, ακόμη και σήμερα πολλοί αντιλαμβάνονται τη λέξη Έλληνας ως βρισιά, αφού η Ελληνική μαφία του προηγούμενου αιώνα, έκανε αίσχη στις ΗΠΑ. Ένα από τα κατορθώματά της ήταν η εκμετάλλευση μεταναστών ελληνόπουλων που κουβαλούσαν στη Νέα Υόρκη για να βρουν ένα καλύτερο μέλλον. Τα νοίκιαζαν σε επιχειρηματίες για διάφορες χρήσεις.
Οι πρόσφυγες είναι παντού οι ίδιοι όπως και η εχθρότητα που αντιμετωπίζουν. Το άγνωστο, το ξένο, ό,τι διαταράσσει την καθημερινότητα, παίρνει τη στάμπα της απειλής. Και λίγο αργότερα της δικαιολογίας. Οι πρόσφυγες φταίνε για όλα, για τις δουλειές που χάνονται, για το μεροκάματο που είναι μικρό, για τα εγκλήματα που γίνονται. Δεν έχει σημασία αν όλα αυτά δεν έχουν πραγματική βάση και κάποια επιστημονικά στοιχεία που να τα αποδεικνύουν. Ούτε κανένας αναρωτιέται αν τα μεγαλύτερα κακά στη ζωή του τα έχει πάθει από Έλληνες (ιδιαίτερα αυτούς που τον κυβερνούν) ή από πρόσφυγες. Θυμάμαι Άκηδες, Γιάννους, κλέφτες και λωποδύτες του λευκού κολάρου που μου έκαναν ζημιά, αλλά όχι πρόσφυγα. Ξέρετε κανένα κανάλι να φωνάζει στα δελτία προσοχή στους Άκηδες; Κανένα. Προτιμούν να δημιουργούν τον αόριστο φόβο για τους πρόσφυγες.
Όσα συμβαίνουν σήμερα στη Μόρια ήταν θέμα χρόνου να συμβούν. Κοντά 13.000 άνθρωποι είναι φυλακισμένοι στο χειρότερο ίσως στρατόπεδο συγκέντρωσης στον κόσμο σήμερα. Στο εσωτερικό αυτού που κατ ευφημισμό αποκαλείται camp, δημιουργούνται εκτός από άθλιες συνθήκες διαβίωσης και εκμετάλλευση που αγγίζει και τα μικρά παιδιά.
Έξω από το στρατόπεδο, οι κάτοικοι του νησιού τρομάζουν μπροστά σε αυτό που δημιουργείται, δηλαδή το ένα πέμπτο του πληθυσμού να αποτελείται από ανθρώπους μη ενταγμένους στην κοινωνική πραγματικότητα που ήδη αλλάζει. Δεν έχει σημασία αν αυτό είναι ή μπορεί να γίνει ρατσισμός, αν μετρούν χρωμοσώματα ενώ δεν μπορούν να μετρήσουν πορτοκάλια και θεωρούν πως απειλείται το ελληνικό ISO ή είναι απλώς ηλίθιοι. Σημασία έχει πως δημιουργείται αδιέξοδο. Η ΝΔ, χρησιμοποίησε το μίσος για τους μετανάστες, εξαπατώντας όσους εκπαίδευσε να μισούν για να τους εκμεταλλευτεί εκλογικά. Την ώρα που ο πατριωτισμός της Δεξιάς έχει γίνει κομμάτια από την προπέλα του Oruc Reis, εφευρίσκεται πάλι ο πατριωτισμός του μίσους. Είμαστε τόσο περισσότερο πατριώτες, όσο περισσότερο μισούμε αυτούς που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα.
Ο Μητσοτάκης και το κόμμα του γνωρίζουν πως οι πρόσφυγες δεν μπορούν να απελαθούν, γιατί αυτό προβλέπουν οι διεθνείς συμβάσεις. Δεν μεταφέρονται στην ενδοχώρα για να μη δημιουργηθεί πρόβλημα με την εκλογική πελατεία σε άλλα μέρη. Όσο δε λύνει το πρόβλημα, υποδαυλίζει το μίσος και την ατέρμονη επιθετικότητα για να καταγράφει συμπάθειες. Η βία στους ανθρώπους εμφανίζεται ως αποτελεσματική πολιτική.
Δηλητηριάζει τον κόσμο, που στα πλαίσια ενός κοινωνικού αυτοματισμού, εκπαιδεύεται ώστε να εντοπίζει ένα εσωτερικό εχθρό για να φταίει. Δεν θα την πληρώσουν οι πρόσφυγες αλλά η χώρα ολόκληρη.
Ο φασισμός δε χρειάζεται σβάστικες για να ανδρωθεί. Του αρκεί ο φόβος και το μίσος ως δίπολο εξουσιασμού της μάζας. Όσοι συντοπίτες μου μισούν σήμερα, δεν ξέρουν πως υπηρετούν το τέρας, νομίζουν πως κάνουν το χρέος τους. Μερικοί φωνάζουν στους ταλαίπωρους γιατί δεν τόλμησαν να φωνάξουν για όσα έπρεπε και σε αυτούς που έπρεπε. Είναι απλώς θρασύδειλοι.
Η Λέσβος δεν είναι όσα θέλουν κάποιοι. Είναι η Σαπφώ, ο Πιττακός, ο Θεόφραστος, ο Θεόφιλος, ο Ελύτης, οι αντάρτες που νίκησαν τους φασίστες και δεν άφησαν τους Άγλλους να κάνουν τη Λέσβο αποικία τους. Η Λέσβος είναι η φωτογραφία με την κυρά Ευστρατία, την κυρά Μιλίτσα και τη συγχωρεμένη Μαρίτσα, να ταϊζουν με το μπιμπερό το μωρό των προσφύγων. Είναι ο παπά Στρατής να δίνει ζωή στους ταλαιπωρημένους ακόμη και την ώρα που η δική του έσβηνε. Ας διαλέξει ο καθένας στο νησί ποια Λέσβο θέλει.
