Το νησί της Γυάρου

του Ν. Σηφουνάκη*

‘’Η διάσωση της ιστορικής μνήμης μέσω της διατήρησης του κτηριακού αποθέματος και της προστασίας του αδόμητου ανά τους αιώνες τοπίου του Μαρτυρικού νησιού’’

Ήρθε στην επικαιρότητα το νησί της Γυάρου μετά από πολλά χρόνια, με αφορμή ανάρτηση στο διαδίκτυο ότι θα πραγματοποιηθεί από ‘’Τεχνική Εταιρεία’’, ημερίδα όπως διευκρινιζόταν, ‘’Ενημέρωσης για Διεθνή Διαγωνισμό Αρχιτεκτονικών ιδεών για την νήσο Γυάρο’’, με σκοπό την  ‘’Διατήρηση της ιστορικής μνήμης και ανάδειξη και προστασία των ιδιαίτερων περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών της Νήσου Γυάρου’’

- Έχοντας ασχοληθεί επισταμένως την τετραετία 2000-2004 ως Υπουργός Αιγαίου μεθοδικά και με εξαιρετικούς συνεργάτες για την προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος των νησιών του Αιγαίου, μεριμνήσαμε για την έκδοση ειδικών Προεδρικών Διαταγμάτων για κάθε νησί, και δρομολογήσαμε για την Γυάρο την εκπόνηση μελετών διάσωσης, αναστήλωσης, και προστασίας του κτηριακού αποθέματος των φυλακών του νησιού, και του αδόμητου περιβάλλοντός του.

Εξεπλάγην με την ανακοίνωση και κατανόησα ότι οι διοργανωτές, δεν γνώριζαν την προεργασία σε μελέτες που εκπονήθηκαν από το Υπουργείο Αιγαίου, για την διάσωση της ιστορικής μνήμης της Γυάρου και αγνοούσαν παντελώς ότι:

• Κηρύχθηκαν διατηρητέα τα κτήρια των κεντρικών φυλακών και τα παρακείμενα κτήρια

ΦΕΚ 772/17-9-2001

Συγκροτήθηκε Ειδική Επιτροπή Εισήγησης για Ενέργειες Απότισης Τιμής στους Αγωνιστές της Γυάρου στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι κομμάτων, αλλά και προσωπικότητες με αγωνιστική προϊστορία και συγκεκριμένα οι:

Μιχάλης Βαρδάνης Πρόεδρος ΣΦΕΑ, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Τάκης Μπενάς, Δημήτρης Καραπάνος, Βασίλης Καλαματιανός, Ευάγγελος Μαχαίρας, Σταύρος Παράβας, Θεόδωρος Παπαδημητρίου, Άννα Σολωμού, Ιωάννης Ρέγκας

ΦΕΚ 1349/17-10-2001

Στις 2-10-2002 προκηρύχθηκαν και ανατέθηκαν οι παρακάτω μελέτες

- Η κατασκευή Μικρού Μώλου προεκτιμόμενου προϋπολογισμού 463.000 ευρώ με ανάδοχο το γραφείο μελετών ‘’Κούβας, Μπούρας, Δανέζης’’.

- Η Αναστήλωση – Ανάδειξη του Κεντρικού Κτηρίου Φυλακών με την δημιουργία χώρου Μουσείου, καθώς και των Τριών Παρακείμενων Κτηρίων προεκτιμόμενου προϋπολογισμού 3.160.000 ευρώ, με ανάδοχο γραφείο μελετών ‘’Σ. Βώκου – Π. Πετρακόπουλου’’.

- Η Δημιουργία Δικτύου Διαδρομών Μνήμης, από το ΕΜΠ,  το τμήμα της καθηγήτριας Άννυς Βρυχέα, με προεκτιμόμενο προϋπολογισμό έργου 2.527.000 ευρώ.

- Ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης, είχε την πρωτοβουλία, και τον συνόδευσα μαζί με δεκάδες εξόριστους αγωνιστές στην επίσκεψη - προσκύνημα στην Γυάρο 24 Ιουλίου 2001, επέτειο της πτώσης της Δικτατορίας.

Βιώσαμε συγκινητικές στιγμές, αλησμόνητες, ακούγοντας τους εξόριστους να αφηγούνται τα βιώματά τους στο κολαστήριο της Γυάρου.

Όλη η παραπάνω προεργασία τριών χρόνων ακυρώθηκε από τον διάδοχό μου στο Υπουργείο Αιγαίου Α. Παυλίδη, ο οποίος το 2005 δήλωσε προσχηματικά…: ‘’Η Κυβέρνηση δεν είναι υπέρ των έργων που προάγουν τον Εθνικό Διχασμό’’

Είκοσι χρόνια μετά στις 18-6-2024, ένας ‘’Ιδιωτικός Φορέας’’ με την κάλυψη του Ο.Φ.Υ.ΠΕ.Κ.Α. που υπάγεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, με δυσεξήγητο σκεπτικό ανακοινώνει παρέμβαση στην Γυάρο.

Αποφάσισα και πήγα στην ημερίδα απρόσκλητος, έχοντας πριν επικοινωνήσει με:

- Τον τέως και νυν Δήμαρχο Σύρου, τους κ.κ. Γ. Δεκαβάλα και Α. Αθανασίου, οι οποίοι μου δήλωσαν ότι δεν είχαν καμία ενημέρωση.

- Τον Σύλλογο φυλακισθέντων – εξόριστων αντιστασιακών, που επίσης δεν είχαν καμία ενημέρωση.

-  Η εκδήλωση άρχισε, χαιρέτησε ο παριστάμενος Υφυπουργός, που ουδείς κατάλαβε ποιο το αντικείμενο που μίλησε, κατόπιν ο πρόεδρος της ‘’Τεχνικής Εταιρείας’’ σημειώνοντας ότι:

‘’Επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε υπόδειγμα ευφορίας σε έναν τόπο για να κάνουμε τη ζωή των ανθρώπων καλύτερη’’

Ακατανόητο ως έννοια για έναν τόπο χωρίς κανέναν μόνιμο κάτοικο, τίνος τη ζωή θα καλυτερεύσουν;

Προαναγγέλλεται ο εποικισμός της Γυάρου, είπαν οι εξόριστοι που παρευρέθηκαν, και διερωτήθηκαν γιατί το πείραμα δεν γίνεται σε άλλο νησί, έστω με ελάχιστους κατοίκους;

Θα κατανοούσαμε αν γινόταν μια μελέτη για τον θαλάσσιο πλούτο του βυθού της περιοχής, και των σπάνιων πτηνών.

Ο κ Α. Μαρτίνος που παρευρέθει εκ μέρους Πολιτιστικού Φορέα, προσδιόρισε το σωστό που πρέπει να γίνει λέγοντας επί λέξη:

• ‘’ Διαγωνισμός ιδεών για την ανάδειξη της δραματικής ιστορίας της Γυάρου

• Να αποκατασταθούν τα κτήρια και να διασωθούν βάσει των μελετών που έχουν εκπονηθεί από το Υπουργείο Αιγαίου
• Στόχος του Διαγωνισμού είναι να ξυπνήσει το Ελληνικό κράτος και να συνδράμει στην διάσωση της ιστορίας του νησιού’’
• Ζήτησα τον λόγο και τόνισα όπως και οι εκπρόσωποι του ‘’Συλλόγου Φυλακισθέντων Εξορισθέντων Αντιστασιακών’’ ότι:

‘’Υπάρχουν πλήρη φάκελοι των προχωρημένων μελετών και μάλιστα έχουν λάβει τις εγκρίσεις των αρμόδιων Υπουργείων.

Επείγει να γίνει η στερέωση του Κεντρικού Κτηρίου των Φυλακών, και των τριών Παρακείμενων Κτηρίων που βρίσκονται υπό κατάρρευση.

Να υλοποιηθεί η μελέτη της Περιπατητικής Διαδρομής που θα είναι ένα Γλυπτό Μνημείο από το Κεντρικό Κτήριο δια μέσου των Πέντε Όρμων μέχρι το Νεκροταφείο.

Στην διαδρομή σε τεμνόμενους ακανόνιστους λίθους επικαθήμενους επί του πρανους του λόφου, θα αναγράφονται τα ονόματα των 18.500 Ελλήνων που πέρασαν και μαρτύρησαν από τον Μάρτιο του 1949 μέχρι τον Ιούλιο του 1974.

Η ομάδα της αείμνηστης καθηγήτριας του ΕΜΠ Άννυς Βρυχέα, έχει καταγράψει τα ονόματα όλων των κρατούμενων.

Η Γυάρος είναι ένας δημόσιος ιστορικός τόπος, είναι ένα αδόμητο νησί, με παρθένο αρχέγονο τοπίο, και έτσι πρέπει να μείνει.

Η  Γυάρος απαιτεί σεβασμό, όπως ακριβώς πράττει το Ελληνικό κράτος για το νησί της Δήλου.

Μπορεί η Γυάρος να μην έχει αρχαιολογικά λείψανα, είναι όμως ένα μνημείο της σύγχρονης ιστορίας μας, αλλά και της αρχαιότητας αφού από την εποχή των Ρωμαίων ήταν τόπος εξορίας.

Η Τεχνική Εταιρεία που προπαγανδίζει ένα θολό έργο, ας γίνει χορηγός, της ολοκλήρωσης των μελετών Διάσωσης των Κτηρίων και του Νεκροταφείου, της δημιουργίας της Περιπατητικής Διαδρομής.

Η κυβέρνηση έχει χρέος να ολοκληρώσει τις μελέτες που το 2005 η τότε κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας διέκοψε, και να δρομολογήσει τα έργα πριν καταρρεύσουν τα κηρυγμένα κτήρια.

Υποχρεούται να σεβαστεί τη μνήμη του Έθνους.

Σε οτιδήποτε άλλο θα αντισταθούμε με κάθε τρόπο.

Ν. Σηφουνάκης*

Αρχιτέκτων

τ. Βουλευτή - Υπουργός

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ‘’ΤΑ ΝΕΑ’’  την Τρίτη 16 Ιουλίου 2024