Ένας χρόνος από τη φωτιά στη Μόρια - Μαρτυρίες - H Ευρώπη συνεχίζει να στερεί την αξιοπρέπεια από πρόσφυγες

Ένα χρόνο μετά τις φωτιές στη Μόρια, η Ευρώπη συνεχίζει να στερεί την αξιοπρέπεια από πρόσφυγες, μετανάστες και αιτούντες άσυλο στα ελληνικά νησιά

Ένα χρόνο πριν, στις 8 και 9 Σεπτεμβρίου 2020, ο καταυλισμός της Μόριας κάηκε ολοσχερώς σε μια συμβολική στιγμή που έδειξε την πλήρη αποτυχία της ευρωπαϊκής προσέγγισης στη διαχείριση του προσφυγικού στα ελληνικά νησιά. Ένα χρόνο μετά τις υποσχέσεις της ΕΕ για ένα νέο ξεκίνημα στο μεταναστευτικό ζήτημα, Ευρωπαίοι και Έλληνες ηγέτες εξακολουθούν να στερούν από αιτούντες άσυλο, πρόσφυγες και μετανάστες που αναζητούν ασφάλεια στην Ευρώπη την αξιοπρέπειά τους, ενώ το καταστροφικό σχέδιο για την κατασκευή κέντρων που μοιάζουν με φυλακές στα πέντε νησιά του Βορείου Αιγαίου προχωράει.

 «Στην Ελλάδα, το μέλλον μοιάζει πιο δυστοπικό από ποτέ, καθώς όσοι καταφέρνουν να διασχίσουν τη θάλασσα συνεχίζουν να ζουν σε άθλιους καταυλισμούς στα ελληνικά νησιά. Είναι τραγική ειρωνεία το γεγονός ότι καθώς ο κόσμος παρατηρεί τις τελευταίες εξελίξεις στο Αφγανιστάν, η ΕΕ και η Ελλάδα εγκαινιάζουν ένα νέο κέντρο-φυλακή που θα εγκλωβίσει τους πρόσφυγες στο νησί της Σάμου. Αυτή είναι η καλύτερη απόδειξη της σκληρότητας των μεταναστευτικών πολιτικών της ΕΕ», δηλώνει ο Κωνσταντίνος Ψυκάκος, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Λέσβο.

"Οι ασθενείς μας συνεχίζουν να αναφέρουν πως η κατάσταση αναμονής στα νησιά, οι αυθαίρετες και γρήγορες διαδικασίες ασύλου, ο φόβος της απέλασης και οι επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης συμβάλλουν στην επιδείνωση της σωματικής και ψυχικής τους υγείας. Τα παιδιά που αναζητούν υποστήριξη ψυχικής υγείας στην κλινική μας στη Λέσβο, συχνά εμφανίζουν συμπεριφορές όπως επιθετικότητα, παραίτηση και δευτερογενή ενούρηση ή παρουσιάζουν καθυστερήσεις στη γνωστική, συναισθηματική και κοινωνική τους ανάπτυξη. Οι άνθρωποι που έχουν βιώσει σημαντικό τραύμα αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην επεξεργασία των πολύ θλιβερών αναμνήσεών τους και εξακολουθούν να νιώθουν φόβο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η διαταραχή μετατραυματικού στρες και τα συμπτώματα της καταθλιπτικής διαταραχής είναι από τα πιο συχνά που παρατηρούν οι ιατρικές μας ομάδες, με ποσοστό εμφάνισης κοντά ή πάνω από 50% στα παιδιά και τους ενήλικες ασθενείς μας" αναφέρουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα.

 «H Μόρια δεν διαφέρει από το Καρά Τεπέ. Οι διαδικασίες είναι ίδιες. Είναι το ίδιο σύστημα. Είμαι άρρωστος και νιώθω ότι πηγαίνω από το κακό στο χειρότερο μέρα με τη μέρα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Ευρωπαϊκή Ένωση γνωρίζουν τι συμβαίνει σε αυτόν τον επαίσχυντο καταυλισμό, αλλά κανείς δεν μπορεί να μας νιώσει», δήλωσε ο Ali*, ένας επιζών βασανιστηρίων από τη Συρία, ο οποίος βρίσκεται στη Λέσβο ένα χρόνο και έξι μήνες.

«Είμαστε σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση. Αυτή τη στιγμή, δεν ξέρω αν μπορούμε να αναγνωριστούμε ως αιτούντες άσυλο ή αν θα λάβουμε πάλι απορριπτική απάντηση», δήλωσε η Mariam*, μητέρα ενός δίχρονου κοριτσιού από το Αφγανιστάν που έχει περάσει ήδη δύο χρόνια στη Λέσβο. «Η κόρη μου δεν είχε πάει ποτέ σε πάρκο. Έχουμε προβλήματα με τη λήψη άδειας για να βγούμε έξω από τον καταυλισμό. Το κοριτσάκι μου τείνει να έχει επιθετική συμπεριφορά λόγω αυτών που έχει δει εδώ. Δεν της αρέσει να παίζει, να γελάει, να μιλάει ή να ασχολείται με τις κούκλες», συνεχίζει.

Πρόσφατα, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στη Λέσβο μεταφέρθηκαν σε μία τοποθεσία κοντά στο Καρά Τεπέ, όπου η ομάδα  εμβολιάζει παιδιά κατά των κοινών παιδικών ασθενειών και προσφέρει υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας σε γυναίκες. Παράλληλα, συνεχίζουν να προσφέρουν φροντίδα ψυχικής υγείας σε παιδιά και ενήλικες στο ιατρείο μας στη Μυτιλήνη.

Καθώς η ανθρωπιστική κρίση εκτυλίσσεται σε πολλά μέρη του κόσμου, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εξακολουθούν να καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ελλάδα και τα ευρωπαϊκά κράτη να εφαρμόσουν πολιτικές που επικεντρώνονται στην προστασία και την παροχή βοήθειας σε πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο αντί να προσπαθούν να αποτρέψουν, να παρεμποδίσουν και να απελάσουν όσους αναζητούν ασφάλεια στην Ευρώπη.

Αυτό ξεκινά με το να σταματήσουν να φτιάχνουν κέντρα-φυλακές που θα εγκλωβίζουν ανθρώπους, όπως συμβαίνει στα ελληνικά νησιά και με το να εστιάσουν σε ανθρώπινες και αξιοπρεπείς πολιτικές υποδοχής.

Όλες οι δομές στα ελληνικά νησιά πρέπει να έχουν ως μοναδικό σκοπό την παροχή επείγουσας βοήθειας και τη διευκόλυνση της μετεγκατάστασης των νεοαφιχθέντων αιτούντων άσυλο σε ασφαλή κέντρα υποδοχής σε όλη την Ευρώπη.

Η μαρτυρία της Mariam από το Αφγανιστάν

Είμαστε μια τριμελής οικογένεια. Εγώ, ο σύζυγός μου και η δυο ετών κόρη μου. Είμαι έγκυος 8 μηνών και 3 εβδομάδων. Έφτασα στη Λέσβο πριν από δυο χρόνια. Ζούσα στον καταυλισμό της Μόριας και τώρα μένω στον νέο καταυλισμό του Καρά Τεπέ.

Όταν καιγόταν ο καταυλισμός της Μόριας, όπου κοιτούσαμε υπήρχαν φλόγες. Ήμασταν στη μέση της φωτιάς και για να προστατευτούμε ανεβήκαμε στον λόφο. Μετά τις φωτιές, ήμασταν στους δρόμους για περίπου δέκα ημέρες. Δεν είχαμε τροφή και νερό. Το φαγητό δεν ήταν αρκετό για όλους.

Τώρα, στον καταυλισμό του Καρά Τεπέ, οι συνθήκες διαβίωσης εξακολουθούν να είναι δύσκολες. Κάνει κρύο, κάνει ζέστη, δεν μπορούμε να πάμε στην τουαλέτα εύκολα, η ζωή δεν είναι καλή εδώ. Δεν αισθάνομαι καλά. Εδώ και δυο χρόνια δεν έχω πάει σε ιδιωτική τουαλέτα.  Η ψυχική μας υγεία είναι σε άσχημη κατάσταση.

Τώρα δεν ξέρω εάν μπορούμε να αναγνωριστούμε ως αιτούντες άσυλο ή αν θα απορριφθεί η αίτησή μας. Επίσης έχουμε πρόβλημα να πάρουμε έγκριση για να βγούμε εκτός καταυλισμού. Μέχρι τώρα, η κόρη μου δεν έχει πάει ποτέ στο πάρκο. Μακάρι να μπορούσαμε να κινούμασταν ελεύθερα, έτσι ώστε να μπορούσα να πάω την κόρη μου στο πάρκο.

Είναι πολύ επιθετική λόγω όλων αυτών που έχει βιώσει εδώ. Της «αρέσει» να τσακώνεται όλη την ώρα. Δεν της αρέσει να παίζει. Δεν είναι παιδί που της αρέσει να παίζει με τους φίλους της, να γελάει, να μιλάει και να παίζει με κούκλες. Στο μυαλό της υπάρχει μόνο η βία, που βλέπει εδώ. Οι διαμάχες στον καταυλισμό, οι φορές που φεύγαμε να γλιτώσουμε, οι φωτιές, τα δακρυγόνα. Σε αυτή την ηλικία, είναι σημαντικό να τη φροντίζουμε, να της προσφέρουμε αγάπη, να την πηγαίνουμε σε ωραία μέρη, αλλά αυτό δεν είναι δυνατόν εδώ.

Για παράδειγμα όταν μάθαινε να περπατάει, δεν υπήρχαν τοίχοι να κρατηθεί για να μπορεί να στέκεται. Το μόνο που είχαμε ήταν μια κουβέρτα κρεμασμένη και όταν προσπαθούσε να σταθεί, την έπιανε και η κουβέρτα έπεφτε.

Η ευχή μου είναι να βελτιωθεί η ψυχολογική μας κατάσταση. Να έχουμε εγώ και ο σύζυγός μου τη δυνατότητα να πάμε στη δουλειά, να έχουμε μια κανονική ζωή. Δεν μου αρέσει να μου λένε πού να πάω, πού να μην πάω, τι ώρα να μπω, τι ώρα να βγω. Εύχομαι, όπως όλοι οι άνθρωποι, να έχω μια καλή ζωή, χωρίς άγχος, να έχω ένα σπίτι και για την κόρη μου τουλάχιστον να μπορεί να παίζει στο σπίτι.

Η μαρτυρία του Ali, επιζώντα βασανιστηρίων

Είμαι στη Λέσβο εδώ και 1,5 χρόνο. Εάν δεν υπήρχε ο πόλεμος στη Συρία, δεν θα εγκατέλειπα ποτέ τη χώρα μου. Έφυγα λόγω του πολέμου. Ήμουν στη φυλακή και με έχουν χτυπήσει τόσο πολύ που τώρα έχω αιμάτωμα στο κεφάλι. Επίσης έχω εκτεθεί  σε βομβαρδισμούς με χημικά.

Όταν ήρθα στη Λέσβο, σε αυτόν τον καινούριο καταυλισμό έπαθα καρδιακό επεισόδιο. Δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στον παλιό καταυλισμό της Μόρια και σε αυτόν. Οι διαδικασίες είναι οι ίδιες. Το σύστημα το ίδιο.

Ό,τι και να πω, δεν μπορώ να περιγράψω όλα αυτά που θέλω. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Ευρωπαϊκή Ένωση, όλοι γνωρίζουν τι συμβαίνει σε αυτόν τον επαίσχυντο καταυλισμό, αλλά δεν μπορούν να νιώσουν τον πόνο μας. Ό,τι και να πούμε δεν θα κάνει καμία διαφορά.

Το βράδυ της φωτιάς στη Μόρια ήμασταν τόσο φοβισμένοι. Δεν ξέραμε πού να πάμε. Για σχεδόν δυο εβδομάδες, ήμασταν άστεγοι στους δρόμους.  Ένιωθα σαν να ήμουν σε καθεστώς πολιορκίας στη Συρία. Δεν υπήρχε νερό, ούτε τουαλέτα. Ήταν αισχρό όλο αυτό για την Ευρώπη.

Το βράδυ της φωτιάς  συνειδητοποίησα ότι η Ευρώπη δεν έχει ανθρωπιά.