«Ενοικιάζεται το παρόν» της Μάρτυς Λάμπρου

«Ενοικιάζεται το παρόν» της Μάρτυς Λάμπρου, από τις Εκδόσεις Κέδρος (Πρώτη έκδοση: Απρίλιος 2016)

Γράφει η Ράνια Μπουμπουρή

Η παρούσα συλλογή δέκα διηγημάτων είναι το τέταρτο λογοτεχνικό έργο της Μάρτυς Λάμπρου. Προηγήθηκε η νουβέλα Το κόκκινο κουτί (Χρηστάκης, 1997), η συλλογή διηγημάτων Κόπιτσες (Οσελότος, 2010) και το μυθιστόρημα Με λυμένο χειρόφρενο (Κέδρος, 2014 – Βραβείο Μυθιστορήματος Ιδρύματος Πέτρου Χάρη, Ακαδημία Αθηνών), καθώς και η συμμετοχή της σε συλλογικές εκδόσεις.

Το μότο που έχει επιλέξει για το βιβλίο της η συγγραφέας, «Αθήνα, πόλη επική και χαμένη», από το ποίημα «Ζιγκουάλα-Αθήνα» του Γιώργου Μαρκόπουλου, μας εισάγει στη θεματική που διατρέχει όλα τα διηγήματα της συλλογής: η ζωή στη σημερινή Αθήνα της κρίσης. Η ζωή όπως την αντιμετωπίζουν, την υφίστανται, τη δέχονται, τη χαραμίζουν, ίσως και να τη χαίρονται, διάφοροι τύποι ανθρώπων: ένα ζευγάρι μεταναστών από τη Γεωργία, μια φοιτήτρια από την επαρχία, ένα ζευγάρι αλλοτριωμένο απ’ το χρήμα και ο νεαρός τους γιος, μια βολεμένη –υποτίθεται– δημόσια υπάλληλος, δύο βολεμένοι σαρανταπεντάρηδες συνταξιούχοι της ΔΕΗ και του ΟΤΕ, ένας σκηνοθέτης που δεν βολεύεται με τίποτα… είναι μερικά μόνο από τα πολλά παραδείγματα που παρουσιάζονται εδώ.

Η σύγχρονη ελληνική κοινωνία σε αναζήτηση ταυτότητας και προσανατολισμού. «Όλοι θέλουν, θέλουν να θέλουν. Όλη η ελευθερία τους είναι ένα θέλω, όλα μια αγορά έλλειψης και ο καθένας σκηνοθετεί ό,τι θέλει», σκέφτεται ο νεαρός που με τη νέα του κάμερα καταγράφει ό,τι ο ίδιος δεν ζει, αλλά όχι και τόσο εκ του ασφαλούς («Γουρούνια και μαργαριτάρια», σελ.62). «Δεν πιστεύω να έλεγες ψέματα στην κυρία», λέει η μαμά στην κόρη της, αλλά ποιο είναι το ψέμα, άραγε, και ποια η αλήθεια («Κουζίνα Πίτσος», σελ.57). Οι σκόρπιες συζητήσεις στο λεωφορείο και στην τράπεζα αναδεικνύουν πολλές από τις παθογένειες της κοινωνίας («Ενοικιάζεται το παρόν»), όπως και το παράλληλο σύμπαν όσων δεν έχουν χτυπηθεί από την οικονομική κρίση, αλλά υφίστανται παγίως την κρίση αξιών («Το κορίτσι από την Ελευσίνα»). Η πραγματικότητα αδυσώπητη, η εικονική πραγματικότητα χλευαστική στην παραζάλη της. «Όλοι με τα κινητά στα χέρια. “Τι σκέφτεσαι;” να τους ρωτάει το facebook, λες και σκέφτονταν. “Τι σπούδασες;” λες και θα τους έβρισκε δουλειά» (σελ.129).

Η πένα της Μάρτυς Λάμπρου είναι κοφτερή, το βλέμμα της διεισδυτικό, η πρόθεσή της δεν είναι να χαριστεί στον αναγνώστη. Φράσεις απομονωμένες ή ιστορίες ολόκληρες αφήνουν μια πικρή γεύση στο στόμα, αλλά και το μυαλό σε εγρήγορση. Η εκμετάλλευση και το εμπόριο της ανθρώπινης ζωής είναι αποτέλεσμα των σκληρών συνθηκών ή τούμπαλιν; Θα σπάσει ποτέ αυτός ο φαύλος κύκλος και πώς; Οι άνθρωποι αλλάζουν από τις συνθήκες ή οι συνθήκες βγάζουν τον κρυμμένο άλλον εαυτό; Και πόση καλοσύνη θα χρειαστεί για να σβήσει η τόση κακία;

Γεμάτες οι βιτρίνες της πόλης «Ενοικιάζεται το παρόν» στο διήγημα που δίνει τον τίτλο και στη συλλογή, στο διήγημα όπου η πρωταγωνίστρια ονομάζεται Ζωή. Μια ζωή κι ένα παρόν γεμάτα ενοικιαστήρια, λοιπόν. Κι ένας κατακλυσμός ειδήσεων, που άλλες έχουν καρφωθεί στη μνήμη μας και τη στοιχειώνουν, άλλες τείνουν να ξεχαστούν ή έχουν ήδη ξεχαστεί – η αυτοκτονία του υπαλλήλου της Vodafone, ο Βέλγος βιαστής με το φυλακισμένο κοριτσάκι στο υπόγειο. «Πόνος και δυστυχία, αυτά τα ζω, δεν μπορώ και να τα διαβάζω κιόλας», ίσως σκεφτεί κανείς – κι αν δεν το σκεφτεί, θα το διαβάσει αυτολεξεί στο «Λευκό πουκάμισο» (σελ.104). Η Μάρτυ Λάμπρου όμως τα χρησιμοποιεί ως αφετηρία όλ’ αυτά, με κατάληξη διαφορετική για τον κάθε αναγνώστη. Ωστόσο, η κατάληξη του βιβλίου της που είναι κοινή για όλους, το διήγημα «Μετά ξέχασα», είναι μια βαθιά λυτρωτική ανάσα, γεμάτη εικόνες που θα μείνουν χαραγμένες μέσα μας για καιρό. 

Βρείτε το εδώ

--

Το μυθιστόρημα Με λυμένο χειρόφρενο μπορείτε να το βρείτε εδώ