Οι Προτάσεις του Οικολογικού Ανέμου για τα προβλήματα διαχείρισης του νερού στα νησιά μας

Τρίτη 22 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα Νερού

Οι Προτάσεις του Οικολογικού Ανέμου για τα προβλήματα διαχείρισης του νερού στα νησιά μας

Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα για  τα Νερά, στη χώρα μας σκιάζεται από την ανυπαρξία πολιτικής για τη διαφύλαξη τόσο των υδάτινων πόρων, όσο και του δημόσιου συμφέροντος. Εκποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης-αποχέτευσης σε ιδιωτικές εταιρίες, απουσία Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον ευρωπαϊκό στόχο για καλή κατάσταση  των επιφανειακών και υπόγειων νερών μέχρι το 2015, απουσία της προβλεπόμενης διαβούλευσης, κατ' επίφαση περιβαλλοντικά έργα χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα για περιοχές με προβλήματα, εμμονή σε επικίνδυνα και φαραωνικά έργα όπως τα φράγματα στη Λέσβο και τη Χίο, συνθέτουν ένα επικίνδυνο τοπίο με σοβαρές πολιτικές ευθύνες.

Εμείς στον Οικολογικό Άνεμο στο Βόρειο Αιγαίο προτείνουμε μια αυστηρή ιεράρχηση στη διαχείριση του νερού: προηγείται η μείωση της σπατάλης και η εξοικονόμηση νερού και η προστασία των υδατικών πόρων και των πηγών τους, ακολουθεί η επαναχρησιμοποίηση – ανακύκλωση νερού (σε επίπεδο κατοικίας, τουριστικών μονάδων, οικισμών, νησιού) και μόνο σε αυτή τη βάση σχεδιάζονται τα όποια τεχνικά έργα (αφαλάτωση σε συνδυασμό με εφαρμογή ΑΠΕ, διπλή αφαλάτωση, λιμνοδεξαμενές κ.ά.)

Τα τελευταία χρόνια στα νησιά μας η «πρόοδος» και το άναρχο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης, μας απομάκρυνε σημαντικά από την υπεύθυνη και λογική χρήση νερού και οι υδατικοί πόροι υποβαθμίστηκαν συνολικά:

• Αντί να επεκταθεί η συλλογή του βρόχινου νερού με τις στέρνες και να δοθούν κίνητρα για αυτό, καταργήθηκαν οι στέρνες από τα σύγχρονα κτίρια. Αντίθετα, της μόδας έγιναν οι πισίνες σε παραθεριστικές κατοικίες στα νησιά, ακόμα και στα πιο άνυδρα!
• Αντί να γίνεται επεξεργασία των λυμάτων που αυξήθηκαν ποσοτικά με την τουριστική έκρηξη και να επαναχρησιμοποιούνται τα νερά, σε λίγες περιοχές ολοκληρώθηκαν τα δίκτυα αποχέτευσης και λειτουργούν αποτελεσματικά βιολογικοί καθαρισμοί.
• Αντί να δημιουργηθεί ένα διπλό δίκτυο (ένα δίκτυο για το πόσιμο νερό και ένα δίκτυο για νερό ποιότητας που απαιτείται για υπόλοιπες δραστηριότητες), αυξήθηκε ραγδαία η κατανάλωση, υποβαθμίστηκαν οι πηγές πόσιμου νερού, τα λύματα από σπίτια και τουριστικές δραστηριότητες επιβάρυναν τον υδροφόρο ορίζοντα και ρύπαναν πολλές πηγές, ενώ οι πολλές στον αριθμό γεωτρήσεις συνέβαλαν στο να γίνουν υφάλμυρα τα νερά σε πολλά νησιά και περιοχές. Τα προβλήματα ερημοποίησης συνδέονται με την υπερβόσκηση και οι καταστροφές από τις πλημμύρες στα νησιά μας τον τελευταίο καιρό έχουν πολλαπλασιαστεί εξαιτίας των ζητημάτων αυτών.
• Σήμερα, δυστυχώς, απουσιάζει μια συγκροτημένη πολιτική εξοικονόμησης και διαχείρισης της ζήτησης νερού. Ιδιαίτερα για το νησί της Χίου η κατάσταση είναι τραγική τόσο από πλευράς ποιότητας όσο και ποσότητας νερού. Η εξάρτηση από εισαγωγές πόσιμου εμφιαλωμένου νερού από την ηπειρωτική Ελλάδα μεγαλώνει.  Το πόσιμο νερό πλέον είναι εμφιαλωμένο και κάθε νησιώτης σπαταλάει 200-400 ευρώ για εμφιαλωμένο νερό, χωρίς να υπολογίσουμε και τα βουνά από πλαστικά μπουκάλια που καταλήγουν στα απορρίμματα.
• Πολλά από τα τεχνικά έργα που έγιναν δεν έλυσαν το πρόβλημα, ενώ οδήγησαν σε τεράστια σπατάλη πόρων. Το έργο του φράγματος «της κόρης το Γιοφύρι» στη Χίο έχει παγώσει και αναζητούνται οικονομικοί πόροι για την ολοκλήρωση του. Παράλληλα εκπονούνται σχέδια για 2 νέα φράγματα στη Λέσβο, στην ευαίσθητη περιοχή του Κόλπου της Καλλονής, το ένα από τα δύο είναι φαραωνικών διαστάσεων (το φράγμα του Τσικνιά είναι πενταπλάσιο από το φράγμα της Ερεσσού!!!!). Για την υποστήριξη του σχεδίου αυτών των φραγμάτων οι μελετητές, χρησιμοποιούν την ανάγκη υδροδότησης της Λέσβου, κάνοντας πρόβλεψη ότι ο πληθυσμός του νησιού το 2050 θα αυξηθεί κατά 50% φτάνοντας κοντά στους 140,000 κατοίκους!!!! Προφανώς όλα αυτά που λένε για τα νησιά μας που μαραζώνουν και ερημώνουν, γράφονται σε άλλες μελέτες όπου θέλουν να υποστηρίξουν έργα για την αύξηση  του πληθυσμού στη Λέσβο. Από την άλλη πλευρά ένα έργο που ξεκίνησε με θετική «αύρα» για την αντιμετώπιση των ενεργειακών και υδροδοτικών προβλημάτων της Ικάριας, το Υβριδικό σύστημα, αντιμετωπίζει προβλήματα εξαιτίας της κακής εφαρμογής και των κακοτεχνιών των εργολάβων. Αντίστοιχα παραδείγματα κακοδιαχείρισης οικονομικών πόρων αλλά και προσβολής του φυσικού περιβάλλοντος σε ανάλογα έργα υπάρχουν δυστυχώς και στα υπόλοιπα νησιά μας.

Οι προτάσεις μας

Προτείνουμε επαναφορά και αξιοποίηση της πολύτιμης εμπειρίας και των καλών πρακτικών, οι οποίες σε συνδυασμό με τις σημερινές, εντυπωσιακές τεχνολογικές δυνατότητες, μπορούν να δώσουν απαντήσεις στο υδατικό πρόβλημα των νησιών μας. Πιο συγκεκριμένα,

• Την αναβίωση παραδοσιακών και υιοθέτηση σύγχρονων πρακτικών αξιοποίησης του βρόχινου νερού. Η συνεχής αύξηση της κατανάλωσης νερού που θα βασίζεται στο αφαλατωμένο νερό απαιτεί αυξημένο κόστος και σημαντική δαπάνη ενέργειας. Οι περισσότεροι νησιώτες ήξεραν να χρησιμοποιούν σωστά το νερό της βροχής, συγκεντρώνοντάς το σε δεξαμενές (στέρνες). Χρειάζεται να επανέλθουν τέτοιες πρακτικές σωστά σχεδιασμένες και ελεγχόμενες.
• Τη δημιουργία διπλών δικτύων σε όλα τα νησιά: ένα δίκτυο για πόσιμο νερό και ένα για νερό δεύτερων χρήσεων και για πότισμα (δημιουργία συστημάτων ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης νερού).
• Αλλαγές σε υδραυλικά συστήματα, έλεγχος κατάστασης δικτύων ώστε να περιοριστεί η σπατάλη νερού από τα δίκτυα ύδρευσης ή η μόλυνση του νερού λόγω εισόδου στο δίκτυο λυμάτων από τους βόθρους, υποχρέωση συστημάτων εξοικονόμησης νερού σε τουριστικές εγκαταστάσεις με στόχο την εξοικονόμηση νερού.
• Την χρησιμοποίηση του νερού των βιολογικών καθαρισμών, μετά από τριτοβάθμια επεξεργασία, για πότισμα καλλιεργειών και αναδασώσεων.
• Την προστασία και συντήρηση των ξερολιθιών και των αναβαθμίδων, ως τεχνική συγκράτησης του νερού και αποτροπής της διάβρωσης και της ερημοποίησης. Τη δημιουργία μικρών φραγμάτων από ξερολιθιά στις λεκάνες απορροής των χειμάρρων ως τεχνική συγκράτησης του νερού και εμπλουτισμού των πηγών.
• Την άμεση  σύσταση στην Περιφέρεια Βορ. Αιγαίου του περιφερειακού συμβουλίου υδάτων, αρμόδιου για τη διαχείριση των υδάτων στα νησιά μας. Τη συγκρότηση διαχειριστικών σχεδίων για τις μεγάλες λεκάνες απορροής των νησιών μας. Την εφαρμογή προγράμματος ευαισθητοποίησης πολιτών, επαγγελματιών και επισκεπτών γύρω από πρακτικές εξοικονόμησης νερού με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Β. Αιγαίου.
• Την εκπόνηση μελετών σκοπιμότητας για τη δημιουργία μονάδων αφαλάτωσης σε συνδυασμό με ΑΠΕ, ως συμπληρωματική όμως και όχι ως κύρια μέθοδος προμήθειας νερού, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί το σημαντικό υδρευτικό πρόβλημα των μικρών νησιών, να μειωθεί το κόστος νερού λόγω μεταφοράς και σύνδεσης αφαλάτωσης με δίκτυο ΔΕΗ και ταυτοχρόνως να στηριχθεί η προώθηση των ήπιων μορφών ενέργειας στα μικρά νησιά μας.

Οικολογικός Άνεμος στο Βόρειο Αιγαίο