Μνήμες του Πολιχνίτου Λέσβου από το 1897 και μετά ζωντάνεψαν σήμερα μέσω του λευκώματος «Ο Πολιχνίτος του 20ου αιώνα», το οποίο παρουσιάστηκε από τον Σύλλογο Πολιχνιατών στην Αθήνα. Η επιμέλειά του έγινε από τον Κυριάκο Κουκούλα και τον Τάσο Μακρή, η παρουσία του από τον καθηγητή Γιάννη Χατζηβασιλείου, την αρχαιολόγο-μουσειολόγο Έλια Βλάχου, ενώ τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε ο δημοσιογράφος Στρατής Λιαρέλλης.
Οι φωτογραφία που περιλαμβάνει το λεύκωμα βρίσκονταν θαμμένες και κιτρινισμένες στα μπαούλα διαφόρων ιδιωτών και τις συγκέντρωσαν οι συγγραφείς «ως παρακαταθήκη στις γενιές που έρχονται», αδιαφορώντας για τις δυσκολίες και τα έξοδα. Γεωργοί και ψαράδες στις καθημερίες του ασχολίες, πέτρινα σπίτια, θεατρικές παραστάσεις αλλά και συμμετοχικές διαδικασίες φωτίζονται από τον φακό των φωτογράφων. «Πρόκειται για πολύτιμα φωτογραφικά αποτυπώματα, που αποπνέουν το άρωμα ενός ιστορικού παρελθόντος και συνάμα αναδεικνύουν τη μοναδική ματιά των φωτογράφων τους , που κατάφεραν να κερδίσουν τη μάχη με το χρόνο και τη μνήμη των ανθρώπων», σημειώνει προλογίζοντας το λεύκωμα ο Στρατής Τζιμής. Όπως ανεφέρεται στο λεύκωμα, τα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν για τον Πολιχνίτο είναι λίγα για να μιλήσουμε για ιστορία. Από διάσπαρτες πληροφορίες φαίνεται πως στα υστεροβυζαντινά χρόνια υπήρχαν μικροί οικισμοί στην περιοχή, ενώ το όνομα Πολίχντος αναφέρεται σε κώδικα λίγο πριν από την άλωση της Λέσβου από τους Τούρκους. Η ανάπτυξη έρχεται στα μισά του 19ου αιώνα, ενώ στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα, ο Πολιχνίτος είχε μια εντυπωσιακή άνοδο ,οικονομική και πολιτισμική ,η οποία αποτυπώθηκε στην αρχιτεκτονική του οικισμού με στοιχεία νεοκλασικά αλλά και τοπικό χρώμα. Τα σπίτια διώροφα, με πελεκητές γωνιές και παραστάδες, με υπέρθυρα με γλυπτό διάκοσμο, είναι εντυπωσιακά. Οι υπόνομοι ήταν σκαμμένοι στην πέτρα και σκεπασμένοι με πλάκες σε εποχές που η αποχέτευση ήταν άγνωστη και σαν ιδέα. Μεγάλη ζωντάνια στον οικισμό έδωσε το προσφυγικό στοιχείο, ο οποίος, προπολεμικά έφθασε στους 10.000 κατοίκους. Από το τέλος του 19ου αιώνα με πρώτη ύλη την ελιά αναπτύχθηκε και η βιομηχανία με πυρηνο-εργοστάσιο και σαπωνοποιία και στο μεσοπόλεμο η αλυκή.
Σπύρος Κουντούρης/ΕΘΝΟΣ
