Φλεβάρης του 36: Η ξεχασμένη εξέγερση των πεινασμένων της Μυτιλήνης

Γράφει ο Παναγιώτης Λαμπρόπουλος Έκλεισαν τον Φλεβάρη που μας πέρασε 75 χρόνια από την εξέγερση των πεινασμένων και ανέργων της Μυτιλήνης, τον Φλεβάρη του 1936. Είναι μια άγνωστη πτυχή του εργατικού κινήματος στην «κόκκινη Λέσβο», αρκετά όμως διδακτική και χρήσιμη στις ημέρες που έρχονται. Επιχειρούμε λοιπόν μια «αποδελτίωση» των γεγονότων , έτσι όπως καταγράφηκαν στον Ριζοσπάστη της εποχής. Η πείνα

Τον χειμώνα του 1936 η πείνα γονατίζει τον εργαζόμενο λαό και ιδιαίτερα τον αγροτικό κόσμο του νησιού,  Η κακοκαιρία και  το κακό μαξούλι, που εκείνη τη χρονιά έπεσε κάτω από 80% χειροτέρεψε την κατάσταση.  Η ανεργία μαστίζει μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του Ριζοσπάστη της εποχής, σε ορισμένες κατηγορίες εργατών το 50% ήταν άνεργοι. Στους καπνεργάτες το ποσοστό αγγίζει το 100%. Η κρίση αγγίζει όλες τις εργαζόμενες τάξεις, ακόμα και τους μικροεπαγγελματίες και τους μικροεμπόρους.

Επιτροπές ανέργων, εργατικά σωματεία, γυναικόπαιδα πηγαίνουν στην Γενικό Διοικητή του νησιού τον Λέκα, ζητώντας επιδόματα για να μπορέσουν να ζήσουν. Εκείνος τους ζητάει υπομνήματα για να τα στείλει στην κεντρική κυβέρνηση. Εν΄ το μεταξύ στα χωριά και στη πόλη οι πεινασμένοι συντηρούνται με βοηθήματα.  Αντιγράφουμε από τον Ριζοσπάστη: «σε μερικά χωριά όπως στα Πάμφιλα και στη Μόρια αναγκάστηκαν οι αρχές να δίνουν επί τρείς ημέρες μισή οκά ψωμί και 5 δραχμές την ημέρα σε κάθε οικογένεια ανέργων και απόρων. Στην Αγιάσσο η κοινότητα αναγκάστηκε να ψηφίσει ένα κονδύλι από 8.000 δραχμές και άλλες 5.000 η εκκλησία. Μέσα στη Μυτιλήνη ο δήμαρχος αναγκάστηκε να μοιράζει μερικά δεκάρικα για να καλμάρει λίγο την αγανάκτηση των ανέργων»

Η εξέγερση της Δευτέρας 10 Φλεβάρη

Την Δευτέρα 10 Φλεβάρη του 1936 στις 8 το πρωί, περίπου 500 άνεργοι μαζεύτηκαν μπροστά στο Δημαρχείο, ζητώντας ψωμί ή δουλειά. Έφτιαξαν καταλόγους ανέργων και τους έδωσαν στον δήμαρχο Μάντρα. Αυτός τους είπε ότι στις 11 ή ώρα θα τους δώσει απάντηση . Από τις 10 ή ώρα εξαφανίστηκε. Οι άνεργοι αναγκάστηκαν να πάνε σπίτι του και να τον φέρουν πίσω. Η πρόταση του, που απορρίφτηκε αμέσως από τους συγκεντρωμένους, ήταν όσοι έχουν δουλειά να δουλεύουν εκ΄ περιτροπής, έτσι ώστε να έχουν και οι άνεργοι δουλειά, μια μέρα τουλάχιστον την εβδομάδα.  Μπροστά στην αγανάκτηση των συγκεντρωμένων, αναγκάστηκε να μοιράσει από 25 δραχμές σε 60 ανέργους λέγοντας τους να ξαναπεράσουν στις 3.00 το μεσημέρι για να τους δώσει νέα απάντηση.

Το μεσημέρι πάνω από 1.000 άτομα, άνεργοι, γυναίκες και παιδιά μαζεύτηκαν μπροστά στο δημαρχείο. Οι χωροφύλακες που βρίσκονταν εκεί άρχισαν να προκαλούν και να διώχνουν τους συγκεντρωμένους. Το πλήθος επιμένει να δει τον δήμαρχο. Περιμένει την απάντηση του.

Η χωροφυλακή χρησιμοποιεί τα όπλα. Ρίχνει πάνω από 200 πυροβολισμούς, ενώ ο κόσμος απαντά με πέτρες κυνηγώντας τους χωροφυλάκους. Τραυματίστηκαν ο εργάτης Σπύρος Τσουκαλάκης, ο ραφτεργάτης Βασίλης Τζαβέλας και ακόμα ένας εργάτης. Από τους πυροβολισμούς ξεσηκώθηκε στο ποδάρι όλη η πόλη. Πολλοί επαγγελματίες έκλεισαν τα μαγαζιά τους και ενώθηκαν με τους συγκεντρωμένους.

Η αγανάκτηση του κόσμου κορυφώνεται. Ξαφνικά ρίχνεται το σύνθημα να πάνε όλοι στην Γενική Διοίκηση. Πάνω από 1.500 άτομα, από τον δρόμο της αγοράς ξεκίνησαν διαδηλώνοντας προς τη Γενική Διοίκηση. Περνώντας μπροστά από το Πανελλήνιο, όπου σύχναζε η πλουτοκρατία του νησιού, οι θαμώνες προκαλούν τους διαδηλωτές Οι τελευταίοι επιτέθηκαν και έσπασαν τα τζάμια του καφενείου.

Στη Γενική διοίκηση αντιπροσωπεία των διαδηλωτών με επικεφαλής τον υποψήφιο του Παλλαϊκού Μετώπου Ζαχαριάδη, ζητά από τον γενικό διοικητή επιδόματα. Αυτός απαντά ότι δεν έχει λεφτά και ότι θα τηλεγραφήσει στη κυβέρνηση. Σε όλη τη διάρκεια της συνάντησης ήταν παρών και ο διοικητής της χωροφυλακής Κουτσουρίδης.

__________________ Το άρθρο αυτό έχει δημοσιευτεί στην εφημερίδα Πολίτης, πρίν από δύο χρόνια