«Λεσβιακό Ημερολόγιο . Γράμματα-Τέχνες-Πολιτισμός» 2020 του Παναγιώτη Σκορδά
Tο «Λεσβιακό Ημερολόγιο . Γράμματα-Τέχνες-Πολιτισμός» του Παναγιώτη Σκορδά ξεκίνησε το 2011 και με τον παρόντα τόμο κλείνει μια δεκαετία, με δέκα εκδόσεις, πάνω από 4.000 σελίδες και πάνω από 400 εργασίες για τα γράμματα, τις τέχνες, τον πολιτισμό της Λέσβου, το παρελθόν αλλά και το παρόν του νησιού. Και οι δέκα τόμοι κυκλοφορούν από Λεσβιακούς εκδοτικούς οίκους, οι 6 τόμοι (από το 2011 έως το 2016) από τις εκδόσεις «Αιολίδα» και οι τέσσερις (από το 2017 έως το 2020) από τις εκδόσεις «Μύθος».
Το Λ.Η 2020 κοσμεί στο εξώφυλλο ένας πίνακας της Καίτης Μεσσηνέζη. Πολυσέλιδο αφιέρωμα στο έργο της πολύ γνωστής εικαστικού βρίσκουμε στις μέσα σελίδες με τον τίτλο «Η Λέσβος της Καίτης Μεσσηνέζη». Γράφουν για αυτήν η Αθηνά Σχινά και η Ελένη Σαραντίτη και παρουσιάζεται το σύνολο του έργου της: ακουαρέλες, ελαιογραφίες, μεικτή τεχνική, «συνομιλία με την πέτρα».
Η ύλη του ημερολογίου μοιράζεται σε 13 ενότητες και γράφουν 43 συνεργάτες.
Στην ενότητα «Πρώτη Γραφή-Πρώτη ανάγνωση» βρίσκουμε αφηγήματα, διηγήματα, ποιήματα του Κώστα Μίσσιου, του Φαίδωνα Χατζηδημητρίου, του Νίκου Βερβενιώτη, του Ξενοφώντα Μαυραγάνη, της Στέλλας Πετρίδου, της Στρατούλας Μουτζουρέλλη, του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη, του Αχιλλέα Θεοφίλου και ένα απόσπασμα από το ανέκδοτο, νέο μυθιστόρημα του Γιάννη Γιαννέλλη-Θεοδοσιάδη
Ακολουθεί αφιέρωμα στον διακεκριμένο Μολυβιάτη πανεπιστημιακό και συνταγματολόγο Σταύρο Τσακιράκη για τη ζωή και το έργο του οποίου γράφει ο Γιάννης Καλογήρου.
Στην ενότητα «Αρχαιολογία» η Μαρία Γιαννίκου γράφει για τη λατρεία της θεάς Αφροδίτης και στην ενότητα «Αρχαία Λογοτεχνία» ο Γιάννης Κωνσταντέλλης δημοσιεύει πολύ ενδιαφέρουσα εργασία με «Σαπφώ η Λεσβία: σπαράγματα ερωτικού λόγου».
Επόμενη ενότητα «Νεότερη Λογοτεχνία» με εξαιρετική θεματολογία: Ιωάννης-Ανδρέας Βλάχος: «Revenir à Sigris» ο Αλμπέρ Καμύ στο Σίγρι της Λέσβο», Ανθούλα Δανιήλ: «Hommage à Γιάννης Αλύτης – Βόμβας», Στρατής Μολίνος: «Η “Λέσβος” του Baudelair».
Ο Δημήτρης Μάντζαρης μελετητής της «Νεότερης ιστορίας» της Λέσβου γράφει με τίτλο «Η γερμανική κατοχή της Λέσβου μέσα από τις στήλες του τοπικού τύπου», ενώ με τη «Τοπική ιστορία» καταπιάνονται και ο Βαγγέλης Γδοντέλλης «H ύδρευση της Βατούσας και οι σχετικές επιγραφές» και ο Παναγιώτης Δουκέλλης «Χρόνος, γραφή, μνήμες από την Αγία Μαρίνα: έργα ανθρώπων εις δόξαν Θεού».
Ο Μάκης Αξιώτης με τον γιο του Στρατή, ο Βασίλης Κουμαρέλας και ο Προκόπης Παπάλας καλούν τον αναγνώστη σ’ ένα «Οδοιπορικό στη Λέσβο». Οι δυο πρώτοι παρουσιάζουν τους «Ανεμόμυλους της Λέσβου», ο τρίτος τον «Ιστορικό νερόμυλο της Μονής Υψηλού Λέσβου» και ο τέταρτος το «Βουνό Νίκωνας Ασωμάτου».
Επόμενη ενότητα η «Εκπαίδευση» με δυο εργασίες: Ιγνάτης Καράμηνας: « Μια συγκλονιστική εμπειρία του Θεόφραστου Γέρου ως δασκάλου στην Πτερούντα της Λέσβου στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής» και Αριστείδης Σγατζός «Η φύση μαγειρεύει για μας Μύκητες και βακτήρια στη προετοιμασία του φαγητού μας», ενώ στη «Λαογραφία» η Άσπα Αβαγιαννού- Κοπανέλλη δημοσιεύει παροιμίες που κατέγραψε σε διάφορα μέρη του νησιού και ο Αλέκος Κιουρέλλης με κείμενο και πολλές φωτογραφίες παρουσιάζει τα «Χαντρωτά της Λέσβου».
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η ενότητα :«Τέχνες: Κεραμική - Ζωγραφική – Μουσική». Η Βάσω Καζλάρη παρουσιάζει τον « ζωγράφο Στέλιο Κουνιάρης στον Μόλυβο», η Νατάσα Αβούρη τον ζωγράφο Μιλτιάδη Σελίμη από την Αγία Παρασκευή με τίτλο «Λαϊκή ζωγραφική σε καιρούς αντιλαϊκούς: η περίπτωση του Μιλτιάδη Σελίμη», ο Παναγιώτης Μιχ. Κουτσκουδής τους «Αγιασώτες κεραμιστές Κουρτζήδες» και ο Δημήτρης Κοφτερός με τον Στέφανο Φευγαλά γράφουν για τους μουσικούς της Λέσβου από το 1945 ως το 1951 μέσα από το Βιβλίο Πρακτικών του Σωματείου τους».
Πέντε μελέτες για σημαντικά «Πρόσωπα» του νησιού στην επόμενη ενότητα: Παναγιώτης Σκορδάς: «Μερικές σκέψεις για το πολύπλευρο και σπουδαίο έργο της Μαρίας Αναγνωστοπούλου. Η εργογραφία της», Αριστείδης Κυριαζής: «Μιχάλης Καλλοναίος-Καρέκος (1895-1966) Ο φιλόμουσος ποιητής, συγγραφέας και φυσιολάτρης της Λεσβιακής Άνοιξης», Στρατής Μισγίρης: «Ιωακείμ Παυλίδης Ο ξεχασμένος λόγιος και μέγας παιδαγωγός», Γιώργος Μιχ. Ξενέλλης: «Αντώνιος Ηρακλέους Αναστασέλλης: «Μνήμη δικαίου μετ’ εγκωμίων», Νίκος Παπαδέλλης: «Δυο Επιστολές του Αλέξανδρου Πάλλη προς τον Πετρανό διανοούμενο Κίμωνα Μ. Μιχαηλίδη».
Πλούσια, όπως κάθε χρόνο, η ενότητα «Η Λέσβος, ο χρόνος, οι άνθρωποι, οι ιστορίες τους…»: Χρήστος Σταυράκογλου: «Οι τσαμπάσηδες της Βατούσας», Γιάννης Αγριτέλλης: «Ο εθελοντισμός σήμερα. Μια εξαιρετική έκφανση του κινήματος στην Καλλονή από το ΣιτίΖω», Σταύρος Βαλτάς: «Στα ρακοκάζανα του Κάμπου Καλλονής», Μαρία Ζαφειρίου «Η κόρη της ανηψιάς του Καβάφη μιλάει στο «Λεσβιακό Ημερολόγιο». Επίσης η Λέβος μέσα από συλλεκτικά τεκμήρια, μέσα από παλιές φωτογραφίες και μέσα από τον χρωστήρα του Τάκη Μπρατσόλη.
Ο τόμος κλείνει με το πενάκι του Αντώνη Κυριαζή που αποχαιρετά το 2019 και τα βιογραφικά όλων των συντελεστών.
Το οπισθόφυλλο κοσμεί ο «Γυάλινος κόσμος» της Ανδρομάχης Βουγιούκα. Τα κοσμήματα είναι πίνακες ζωγραφικής του Στέλιου Κουνιάρη.
Εισαγωγικά υπάρχει το καθιερωμένο κείμενο του Παναγιώτη Σκορδά και οι χαιρετισμοί του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Μυτιλήνης, του Περιφερειάρχη Β. Αιγαίου, του Δημάρχου Μυτιλήνης και του Δημάρχου Δυτικής Λέσβου
Όλος ο τόμος είναι έγχρωμος με πλουσιότατο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό και διατίθεται μέσα σε ειδικό τυπωμένο κουτί.
