Πολιτισμός

10/03/2019 - 19:43

Τα δύο "Π" της Αγιάσου ... αναβιώσαν και εντυπωσίασαν (φωτο, βίντεο)

&n

bsp;

Το «Αγιασώτικο καρναβάλι» υποδέχτηκε και φέτος τους θιασώτες του. Σήμερα το μεσημέρι το ιστορικό Αναγνωστήριο Αγιάσου αναβίωσε τα πατροπαράδοτα τοπικά έθιμα της «Πατινάδας» και της «Περικεφαλαίας» που γίνονταν στο χωριό από τα χρόνια της τουρκοκρατίας. Στις 2:30 το μεσημέρι ξεκίνησε από το «Αναγνωστήριο» πολυπληθής όμιλος μασκαρεμένων με επικεφαλής τον «Μεγαλέξαντρο» και με τη συνοδεία παραδοσιακής μουσικής κομπανίας σεργιάνισε στους μαχαλάδες του χωριού τραγουδώντας παλιά παραδοσιακά μας τραγούδια και τα προαιώνια «φαλλικά τριψίματα». Κάποια στιγμή από διαφορετικές κατευθύνσεις έφθασαν και δυο καρνάβαλοι πάνω σε γαϊδουράκια αναβίωσαν το έθιμο του αντικαρνάβαλου (καρναβαλομαχίας).

Η ιστορία του εθίμου στην ορεινή Αγιάσο της Λέσβου χάνεται στα βάθη της ιστορίας του χωριού.

Οι καταγραφές από τα τέλη του 19ου αιώνα μιλάνε για τις Κυριακές της Απόκρεω, τις «Κυριακάδες της Κριγιατνής» και της Τυροφάγου, «της Τυρνής» οπότε και τα απογεύματα, άρχιζε η παρέλαση των ομάδων στις γειτονιές του χωριού. Έτσι, σε κάθε «κουιτούκι» στέκι – παλιός καφενές δηλαδή, πλήθος κόσμου βολεύονταν στα πεζούλια για να παρακολουθήσει τα τραγούδια τους ή ό,τι άλλο παράσταιναν. Ο καλλίφωνος της παρέας, ο κορυφαίος, ήταν και «αρχινιστής», δηλαδή άρχιζε, ξεκίναγε το τραγούδι, που το επαναλάμβανε η παρέα. Ήταν ντυμένος με την καλή του φορεσιά (τα παλιά χρόνια κι ως τα 1890-1900 φορούσαν βράκα τσοχένια, χασεδένιο άσπρο πουκάμισο, ζουνάρι μπαρμπαρέζικο και φέσι τουνουζλήδικο).

Σε κάθε γειτονιάς «κουιτούκι» τραγουδούσαν ένα από τα παλιά παραδοσιακά τραγούδια. Τη Σούσα, τη Λυγερή, την Τριανταφυλλένια, την Απαρνημένη, τη Μάγισσα και άλλα.

Ύστερα, από το έθιμο να ’ναι ο κορυφαίος του χορού βρακοφορεμένος, κάποιος πρωτοτύπησε στη στολή και από τότε (περίπου το 1900) καθιερώθηκε η περικεφαλαία. Ο αρχινιστής, ντυμένος με τσολιάδικη φουστανέλα και φορώντας περικεφαλαία, παράσταινε το Μεγαλέξαντρο. Σαν βλέπανε αυτό το παρδαλό τσούρμο να περνά, κάτι ξύπναγε μέσα στους Αγιασώτες που γλεντούσαν. Δέος, λένε, και θαυμασμός. Τούτος ο μασκαρεμένος Μεγαλέξαντρος στάθηκε για τους Αγιασώτες ραγιάδες ένα σύμβολο παλικαριάς, μια παρηγοριά. Οι Τούρκοι κάνανε χάζι τις «ιμτσούνις» και παραξενεύονταν με τις αλλοπρόσαλλες μεταμφιέσεις, χωρίς να πονηρευτούν ποτές πως αυτός ο «παλίκαρος» σεργιάνιζε στα καλντερίμια την εθνική ταυτότητα, το πάθος για τη λευτεριά ανοίγοντας μάλιστα και ρήγμα στο Οθωμανικό σύστημα με παραβολές.

Τα παραπάνω στάθηκαν αφορμή να αγαπηθεί η περικεφαλαία. Έσβησε και χάθηκε οριστικά γύρω στα 1925-1930.

Απ’ τους πρώτους αρχινιστάδες αναφέρουμε τον Θόδωρο Κουκουβάλα, που έδωσε όλη του την περιουσία στο Αναγνωστήριο και που στο όνομά του γίνονταν από το 1938 τα «Βάλεια», διαγωνισμός με χρηματικά έπαθλα για τη βράβευση της καλύτερης σάτιρας. Άλλοι αρχινιστάδες ήταν οι αδελφοί Κουτσκουδή, ο Μιχάλης Ευαγγελινός κι αργότερα ο Αριστοφάνης Μολυβιάτης, ο Φάνης Κάναρος, ο Γιάννης Σοφός και άλλοι.

Οι περικεφαλαίες, καθώς και οι μουτζουρωμένοι της Καθαράς Δευτέρας, έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στο να μεταδίνουν, να μεταλαμπαδεύουν από γενιά σε γενιά πανέμορφα παραδοσιακά τραγούδια.

--------

Αύριο Καθαρή Δευτέρα, 11 Μαρτίου στις 3 το μεσημέρι στην Πλατεία Δημαρχείου της Αγιάσου θα γίνουν οι καθιερωμένες καρναβαλικές εκδηλώσεις, που διοργανώνονται από τον Πολιτιστικό Καρναβαλικό Σύλλογο Αγιάσου «Ο ΣΑΤΥΡΟΣ».

 

 Μεσότοπος

Το καθιερωμένο καρναβάλι της δυτικής Λέσβου πραγματοποιήθηκε και σήμερα στο Μεσότοπο. Στον αύλειο χώρο του πολιτιστικού κέντρου, αυθόρμητοι μασκαράδες, καυστικές σάτιρες και φυσικά… τους εκκωφαντικούς κουδουνάτους να προκαλούν δέος στους επισκέπτες του χωριού με τις πλούσιες «κουδουνοφτιαγμένες» φορεσιές και την εντυπωσιακή «κουτσκούδα».

 

ΑΠΕ - ΜΠΕ

Δείτε βίντεο:

 

 

αρχικές φώτο Θεόδωρος Βαλσαμίδης

Μοιράσου το άρθρο!