Γράφει η Χαρά Ζήκα *
Ο Πυθαγόρας είναι ένας φιλόσοφος που άσκησε ισχυρή επιρροή στη διαμόρφωση του σύγχρονου κόσμου. Μολονότι η πυθαγόρεια σχολή εξαφανίστηκε στα τέλη του 3ου αι. π.Χ., οι διδασκαλίες του αποτέλεσαν τις βάσεις της δυτικής σκέψης. Έδινε ιδιαίτερη σημασία στη μουσική, στα μαθηματικά, στην κατανόηση της σχέσης του εαυτού μας με τον κόσμο και στη συνειδητότητα…που εμείς μόλις πρόσφατα ανακαλύψαμε ότι δεν γνωρίζουμε τι είναι συνειδητότητα!
Ο πατέρας του ήταν έμπορος και διασφάλισε την καλύτερη μόρφωση για τον Πυθαγόρα. Ο πρώτος δάσκαλός του ήταν ο Φερεκύδης, ο οποίος είχε μυηθεί στα μυστήρια της Δήλου, μελέτησε ιατρική, φιλοσοφία αλλά και μαντική. Με δάσκαλο τέτοιας φήμης δίπλα του αλλά και με τις δικές του δυνατότητες ο Πυθαγόρας σύντομα έγινε γνωστός σε όλες τις φιλοσοφικές ακαδημίες της εποχής του ως ανερχόμενος αστέρας.
Ο Θαλής του μετέδωσε τις γνώσεις του και τον ώθησε να πάει στην Αίγυπτο όπου απέκτησε άριστες γνώσεις γεωμετρίας και μαθηματικών. Στη Βαβυλώνα μελέτησε αστρολογία και από ιεροφάντες της Φοινίκης μυήθηκε σε μυστήρια και τελετουργίες, θέλοντας να ενσωματώσει κάθε σύστημα σκέψης που θα τον οδηγούσε στην αναζήτηση της αλήθειας. Έτσι, διαμόρφωσε μια δική του φιλοσοφία για τη φύση του ορατού και αόρατου κόσμου με βασική ιδέα ότι τα πάντα στο σύμπαν διέπονται από μαθηματικούς κανόνες και ότι οι αριθμοί είναι η γέφυρα του ορατού με το αόρατο.
Υποστήριζε ότι η ψυχή είναι αθάνατη και ότι μετά τον θάνατο μεταναστεύει σε άλλα έμβια όντα. Μάλιστα μπορούσε να ανακαλεί τις προηγούμενες ζωές του αλλά και άλλων ανθρώπων. Εισήγαγε νέες ερμηνείες για τους θεούς και τα πνεύματα και απέκτησε πολλούς μαθητές, οι οποίοι σχημάτισαν μια φιλοσοφική κοινότητα που προσέλκυε επισκέπτες από όλη τη Μεσόγειο. Πριν γίνει κάποιος δεκτός για μόνιμη διαμονή στην κοινότητα εξεταζόταν αυστηρά και περνούσε μακρά προπαρασκευαστική περίοδο. Όλοι δεσμεύονταν με όρκο μυστικότητας και τίποτα δεν καταγραφόταν από όσα τους δίδασκε.
Πρέσβευε ότι ο θεός είναι ένας αλλά εμφανίζεται με πολλές μορφές, τις οποίες οι άνθρωποι αποκαλούν θεότητες. Θεωρούσε τη γνώση ως το μέγιστο αγαθό, διότι χωρίς αυτή δεν είμαστε ικανοί να απολαύσουμε τα οφέλη άλλων αγαθών. Αντίθετα με το σώμα που εξασθενεί και πεθαίνει, η γνώση διαρκεί σε όλη μας τη ζωή.
Η τετρακτύς, ήταν η βάση της πυθαγόρειας διδασκαλίας, αποτελούσε σύμβολο της ψυχής και ένα αριθμητικό μοντέλο για τον κόσμο, μια εικόνα όλων των δημιουργημένων και αιώνιων κόσμων. Οι αριθμοί από το ένα ως το δέκα, σύμφωνα με τους πυθαγόρειους, αντιπροσωπεύουν ολόκληρη γκάμα φαινομένων, από την μονάδα στην οποία υπάρχουν δυνητικά όλοι οι νόμοι της φύσης μέχρι τη δεκάδα στην οποία όλες οι δυνατότητες εκδηλώνονται ή γίνονται πραγματικές. Κάθε αριθμός συμβολίζει κάτι και η ακολουθία των αριθμών, από το ένα ως το δέκα, περιγράφει συμβολικά τη διαδικασία της δημιουργίας.
Ο Πυθαγόρας πίστευε επίσης πως η μουσική βοηθά τους ανθρώπους να βλέπουν μέσα στις δομές της φύσης, ότι εξαγνίζει τον νου και το σώμα και διατηρεί τέλεια υγεία. Με κατάλληλους ρυθμούς, μελωδίες και χορευτικές κινήσεις μπορεί κανείς να ελέγχει τα πάθη, τον θυμό, τη θλίψη, τη ζήλια και τη σεξουαλική επιθυμία. Μάλιστα κάθε βράδυ τα μέλη της πυθαγόρειας κοινότητας άκουγαν μελωδίες που ήταν σχεδιασμένες να τους απελευθερώνουν από τις συγκρούσεις και την πίεση της ημέρας ώστε να έχουν γαλήνιο ύπνο και ευχάριστα όνειρα. Διατύπωσε την άποψη ότι οι ήχοι των ουράνιων σωμάτων συνθέτουν μια κοσμική μουσική, γιατί οι αποστάσεις και οι ταχύτητες των πλανητών και των απλανών αστέρων διέπονται από τους ίδιους αριθμητικούς λόγους που παράγουν τη συμφωνία των ήχων. Με τη θεωρία της αρμονίας των σφαιρών ο μεγάλος φιλόσοφος καθόρισε με ακρίβεια τις μεσοπλανητικές αποστάσεις, κάτι που αποδεικνύεται περίτρανα με τη σύγχρονη τεχνολογία.
Ο σκοπός της πυθαγόρειας ζωής ήταν η επίτευξη της αρμονίας, η οποία είναι ένας δείκτης του τρόπου που σχετίζεται κανείς με τον εαυτό του, με τους άλλους και τον κόσμο. Ίσως από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη ζωή μας θα ήταν να προσεγγίσουμε την αρμονία και όχι να αναζητούμε την ευτυχία, η οποία ενέχει ένα εγωιστικό στοιχείο. Μπορούμε να οδηγήσουμε τα βήματά μας προς την αρμονία με συστηματική μελέτη της διδασκαλίας αυτού του ξεχωριστού φιλοσόφου από τη Σάμο.
* Η Χαρά Ζήκα είναι Χημικός, Δρ. Φαρμακευτικής, συγγραφέας του βιβλίου «Έρωτας, Χημεία & Σεξ»-Εκδόσεις Ιανός και δημοσιογράφος. Ζει τη Μυτιλήνη και αρθρογραφεί κάθε Τετάρτη στο Lesvosnews.net στη στήλη "Η αλχημεία του έρωτα"
