«Η επίδραση των ΜΜΕ στην ανάπτυξη των παιδιών»

Γράφει η Μαρία Βερβέρη *

Πριν λίγο καιρό, ψάχνοντας να ανακαλύψω νέα βιβλία, έπεσε ένα στα χέρια μου, το οποίο μιλούσε για την τηλεόραση και την γενικότερη επίδραση της στη συμπεριφορά των παιδιών. Το βρήκα αρκετά ενδιαφέρον και επέλεξα να μοιραστώ ένα απόσπασμα του, μαζί σας.

«Όσον φορά τα μικρά παιδιά, οι γονείς χρειάζεται να συνειδητοποιήσουν ότι είναι εξαιρετικά επιρρεπή στα ΜΜΕ και ότι συχνά η χρήση τους ξεπερνά κατά πολύ τα όρια, με σημαντικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά και στην προσωπικότητα τους, η οποία διαμορφώνεται, όπως είναι γνωστό, κυρίως κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, γεγονός που την καθιστά ιδιαίτερα εύθραυστη και ευάλωτη. Οι παρακάτω συμπεριφορές είναι ενδεικτικές της κατάχρησης των Μέσων:

1)ΜΕΙΩΜΕΝΟ ΕΥΡΟΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ.

Το εύρος της προσοχής ενός παιδιού συνεχώς διακόπτεται από τις γρήγορες  εναλλαγές των εικόνων. Η πολύωρη καθημερινή τηλεθέαση με τον καιρό καταπονεί το ανώτερο τμήμα του εγκεφάλου, προκαλώντας αφύπνιση των περιοχών και περιορίζοντας τις ικανότητες των εγκεφαλικών λοβών.

2)ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ. Υπερβολική τηλεθέαση σημαίνει λιγότερη συζήτηση μεταξύ των μελών μιας οικογένειας. Όταν τα παιδιά βλέπουν τηλεόραση μόνα τους, συνήθως δεν εκφράζονται. Η τηλεόραση και το DVD δεν προωθούν την ανάπτυξη της συμβολικής σκέψης.

3)ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα μικρά παιδιά που κάνουν υπερβολική χρήση τηλεόρασης, σε βάρος άλλων δραστηριοτήτων, καθώς μεγαλώνουν, δεν έχουν υπομονή ή ικανότητα εγρήγορσης όταν αντιμετωπίζουν ένα επίπονο νοητικό έργο.

4)ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ. Όσο περισσότερο βλέπουν τα παιδιά τηλεόραση τόσο μειώνεται η δημιουργικότητα τους και η ικανότητα τους για επίλυση προβλημάτων.

5)ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ. Η παθητική τηλεθέαση περιορίζει την αισθητήρια οδό, διότι απαιτεί μόνο θέαση εικόνων και πρόσληψη ηχητικών ερεθισμάτων, δίνοντας έμφαση στη θέαση, αντίθετα με το παιχνίδι, το οποίο συνήθως περιλαμβάνει ενεργοποίηση τριών ή περισσότερων αισθήσεων. Οι ραγδαία εναλλασσόμενες εικόνες των περισσοτέρων παιδικών προγραμμάτων κατακλύζουν τις περιοχές του κατώτερου εγκεφάλου και προσβάλλουν το κεντρικό νευρικό σύστημα. Όταν το παιδί τελικά σταματήσει να βλέπει τηλεόραση, εμφανίζεται περισσότερη υπερκινητικότητα και προβλήματα πειθαρχίας, διότι δυσκολεύεται ιδιαίτερα να μείνει καθισμένο σε μια θέση.

6)ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ. Η υπερβολική τηλεθέαση κάνει τα παιδιά να απομονώνονται από τους συνομηλίκους τους. Αν δεν έχουν αρκετές ευκαιρίες να αλληλεπιδράσουν με τους συνομηλίκους τους με σημαντικούς τρόπους, δεν μπορούν να μάθουν τους κανόνες μιας κοινωνικά αποδεκτής συμπεριφοράς. Επιπλέον, ο παράγοντας απομόνωση μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη έως και σε παραβατική συμπεριφορά.

7)ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΑΝΤΙΛΗΨΗ. Όταν γίνονται παθητικοί θεατές μιας ταινίας, τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να επιλύουν κανένα πρόβλημα, δεν παίρνουν καμία απόφαση, δεν πειραματίζονται και δεν ριψοκινδυνεύουν με κανέναν τρόπο. Εφόσον η εκμάθηση είναι από τη φύση της μια διαδικασία αλληλεπίδρασης και χρειάζεται συμμετοχή και εμπλοκή εκ μέρους του μαθητή, η παθητική λήψη εικόνων με λίγη ή καθόλου μεταγνωστική συνειδητότητα και / ή διάλογο δυσχεραίνει την αυτοαντίληψη τους ως μαθητές. Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς μπορούν να αντισταθμίσουν αυτές τις πιθανές αρνητικές επιδράσεις. Βοηθώντας τα μικρά παιδιά να εκτιμήσουν το νοητικό τους δυναμικό, τα εφοδιάζουν με το πρώτο σημαντικό συστατικό για μια ζωή με πίστη στον εαυτό τους και σεβασμό στα μοναδικά τους ταλέντα και στις μοναδικές τους δεξιότητες».

Κλείνοντας, ωστόσο να αναφέρω ότι δεν υπάρχει λόγος να δαιμονοποιούμε την τηλεόραση καθώς και όποιο άλλο σύγχρονο μέσο πληροφόρησης – ενημέρωσης (π.χ. Internet) υπάρχει. H τηλεόραση, όπως και καθετί που μας περιβάλλει, μπορεί να έχει τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιδράσεις στα παιδιά. Εκείνο όμως που παίζει καθοριστικό ρόλο και μπορεί να προωθήσει τις θετικές συνέπειες της τηλεόρασης και όλων των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας και διασκέδασης, είναι η ουσιαστική ανάμειξη των γονιών στο πόσο, πότε και τι είδους προγράμματα παρακολουθούν ή παίζουν τα παιδιά τους.

Απόσπασμα από το βιβλίο: Γονείς, παιδιά και ΜΜΕ. Ένας οδηγός γονικής συμπεριφοράς, της Βασιλικής Παππά.

* Η Μαρία Βερβέρη είναι Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος (MSc Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων, University of Leiden, Ολλανδία) και εργάζεται στο ιδιωτικό της γραφείο, Καβέτσου 17, Μυτιλήνη (τηλ. 2251048933, 6945447016). Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε το http://mariaververi.blogspot.gr 

   Η Μαρία Βερβέρη  αρθρογραφεί κάθε δεύτερη Δευτέρα στο Lesvosnews.net