Σχολική φοβία

Γράφει η Μαρία Βερβέρη *

Τι εννοούμε με τον όρο σχολική φοβία;

            Ως σχολική φοβία ορίζεται η άρνηση του παιδιού να παρακολουθήσει το σχολείο γιατί εκεί νιώθει έντονες σωματικές και ψυχικές ενοχλήσεις, ενώ όταν μένει στο σπίτι του τα συμπτώματα αυτά εξαφανίζονται. Κατ' επέκταση το παιδί αποφεύγει με όποιο τρόπο μπορεί καταστάσεις που σχετίζονται με αυτό. Η πρώτη εμφάνιση αυτού του φόβου μπορεί να είναι στον παιδικό σταθμό, στο νηπιαγωγείο και κορυφώνεται στη Β’ τάξη του Δημοτικού. Η σχολική φοβία όμως παρατηρείται και στο γυμνάσιο. Είναι σημαντικό να διαχωριστεί η σχολική φοβία από το άγχος που παρουσιάζει το παιδί τις πρώτες μέρες του σχολείου. Όπως, είναι φυσικό τις πρώτες μέρες του σχολείου το παιδί αρνείται να πάει σχολείο γιατί φοβάται το άγνωστο.

            Παράγοντες που μπορούν να παίξουν ρόλο στην εμφάνιση αυτής της φοβίας είναι: οι δάσκαλοι, οι συμμαθητές, η αποτυχία στα μαθήματα, ο αποχωρισμός από τους γονείς, το μέγεθος του σχολείου, οι εξετάσεις, οι υπερβολικές απαιτήσεις των γονιών, οι μαθησιακές δυσκολίες κλπ.
            Για να φτάσει κανείς στο συμπέρασμα ότι ένα παιδί παρουσιάζει σχολική φοβία πρέπει να εμφανίζει τα ακόλουθα (Schmitt, 1991):

• Αόριστα σωματικά συμπτώματα, όπως στομαχόπονοι, πονοκέφαλοι, πόνος στο λαιμό, ναυτία ή ζάλη, διάρροια, ιδιοτροπίες στο φαγητό, νυχτερινούς εφιάλτες, ενούρηση, εγκόπριση κλπ.
• Το παιδί έχει απουσιάσει πέντε ή περισσότερες μέρες από το σχολείο εξαιτίας αυτών των συμπτωμάτων.
• Τα συμπτώματα εμφανίζονται κατά κύριο λόγο το πρωί. Την ώρα που πρέπει το παιδί να πάει σχολείο παρουσιάζει συμπτώματα αντικοινωνικής συμπεριφοράς, όπως εκρήξεις θυμού, επιθετικότητα, υπερκινητικότητα, άρνηση να δεχτεί φαγητό.
• Τα συμπτώματα επιδεινώνονται τη στιγμή της αναχώρησης για το σχολείο ή κατά την άφιξη στο σχολείο.
• Συνήθως υπάρχουν ελάχιστα συμπτώματα κατά τα σαββατοκύριακα και τις διακοπές, ενώ εμφανίζονται την Κυριακή το βράδυ και τη Δευτέρα το πρωί.
• Το παιδί αναζητά τους γονείς του κατά την παραμονή στο σχολείο και θέλει να γυρίσει στο σπίτι.
• Τα παιδί σ' όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητες του φαίνεται υγιές και ενεργητικό.

            Πώς μπορεί, λοιπόν να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση;

Το παιδί πρέπει να επιστρέψει ξανά στο σχολείο. Οι γονείς πρέπει να δείξουν σταθερότητα, υπομονή και έμπρακτο ενδιαφέρον για το παιδί τους. Οφείλουν να αναρωτηθούν αν αυτός ο φόβος σχετίζεται με προβλήματα στις διαπροσωπικές του σχέσεις, με τη χαμηλή επίδοση ή με το σχολείο γενικά;  Όταν το παιδί παραπονείται ότι είναι άρρωστο, πρέπει να κρίνουν απ’ όσα ξέρουν για την προσωπικότητά του κατά πόσο προσποιείται ή όχι. Συγκεκριμένα οι γονείς θα πρέπει να είναι σταθεροί στα πρωινά που μένει στο σπίτι, να ζητήσουν βοήθεια από το προσωπικό του σχολείου και να συζητήσουν με το παιδί τους φόβους για το σχολείο. Να το ρωτήσουν για το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί στο σχολείο και αν μπορούν ν’ αλλάξουν κάτι οι γονείς, να το εξετάσουν.  Επίσης, οι δάσκαλοι παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της σχολικής φοβίας. Είναι σημαντικό να εξασφαλίσουν τάξεις υποστηρικτικές, οριοθετημένες και μη απειλητικές, να υποδέχονται το παιδί στην πόρτα και να ενισχύουν τον αποχωρισμό από το γονιό, χρησιμοποιώντας αμοιβές και ενισχύσεις, να επικοινωνούν με την οικογένεια και να βοηθούν τα παιδιά να κάνουν νέους φίλους.

* Η Μαρία Βερβέρη είναι Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος (MSc Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων, University of Leiden, Ολλανδία) και εργάζεται στο ιδιωτικό της γραφείο, Καβέτσου 17, Μυτιλήνη (τηλ. 2251048933, 6945447016). Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε το http://mariaververi.blogspot.gr/

Η Μαρία Βερβέρη  αρθρογραφεί κάθε δεύτερη Δευτέρα στο Lesvosnews.net