Παράγει ένα gourmet ελαιόλαδο που ταξιδεύει τη Λέσβο στον κόσμο - Η ιστορία της Ειρήνης Χατζηδημητρίου

Οι παραδόσεις ενός νησιού εδώ και αιώνες, η ιστορία μιας οικογένειας, ένας ελαιώνας με ελαιόδεντρα 300 ετών και μια πρωτότυπη ιδέα που καρποφόρησε, ταξιδεύοντας τη Μυτιλήνη σε όλο τον κόσμο. Αυτή είναι η δημιουργική ιστορία της Ειρήνης Χατζηδημητρίου που αποφάσισε ένα ωραίο πρωί να κάνει την γη του πατέρα της και τους παππού της γνωστή στους λάτρεις της γαστρονομίας σε όλο τον κόσμο. Δουλεύοντας ως μηχανικός πληροφορικής και επικοινωνίας σε μια μεγάλη πολυεθνική εταιρεία, η Ειρήνη, δημιούργησε με τη βοήθεια του συζύγου και της οικογένειάς της έναν πρότυπο ελαιώνα, ο οποίος παράγει ένα gourmet αγνό ελαιόλαδο με υπέροχη γεύση και ντιζάιν συσκευασία, το οποίο έχει αποσπάσει δύο διεθνή βραβεία: το London IOOC 2020 Quality Award: Bronze και το Berlin 2021 GOOA Quality Award: Gold. 

Η Ειρήνη, λίγο πριν τα σαράντα σήμερα, μεγαλώνοντας στο Πλωμάρι, μια περιοχή της Λέσβου γεμάτη ελιές, έκανε τη δική της καριέρα, όμως κουβαλούσε πάντα βαθιά μέσα της τις ρίζες του πιο αρχαίου δέντρου στον κόσμο. Η ελιά υπήρχε στη ζωή της από πάντα, καθώς οι ελαιώνες της οικογένειάς της περνούσαν από γενιά σε γενιά. Τα παιδικά της χρόνια είναι γεμάτα μνήμες από το μάζεμα της ελιάς και την παραγωγή του ελαιόλαδου, καθώς ο πατέρας της συνέχισε την οικογενειακή παράδοση.

Τίποτα δεν έδειχνε ωστόσο ότι η ίδια κάποια στιγμή θα συνέχιζε αυτή την παράδοση, μέχρι που μια ημέρα η Ειρήνη σε ένα οικογενειακό τραπέζι μοιράστηκε μια ιδέα που είχε με τους δικούς της. Ζήτησε στον πατέρα της ένα κομμάτι γης για να δημιουργήσει το δικό της gourmet ελαιόλαδο, στήνοντας παράλληλα ένα πρότζεκτ αναδοχής των δέντρων από καταναλωτές σε όλο τον κόσμο. Έτσι, η ελιά που υιοθετεί ένας άνθρωπος αποκτά το όνομά του και ο ίδιος, εκτός από το γεγονός ότι γεύεται το λάδι της, παρακολουθεί τη ζωή της, όλα όσα την αφορούν, μέσα από μια σελίδα στο site του brand Mia Elia. 

Η Ειρήνη Χατζηδημητρίου, η οποία μόλις ολοκλήρωσε το μάζεμα των ελιών, μίλησε στο iefimerida, μας διηγήθηκε την ενδιαφέρουσα ιστορία της και μας εξήγησε τα πάντα για την καλλιέργεια και την παραγωγή του ελαιόλαδου.

Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την παραγωγή του λαδιού; Τι κάνατε πριν; 

Έχω σπουδάσει μηχανικός πληροφορικής και επικοινωνιών και εργάζομαι σε αυτό το αντικείμενο πολλά χρόνια, σε μια μεγάλη πολυεθνική εταιρεία. Την εποχή που μου ήρθε η ιδέα να φτιάξουμε το Mia Elia είχα μόλις μετακομίσει στην Αθήνα από τη Θεσσαλονίκη και είχα πάθει πολιτισμικό σοκ. Ένιωθα πιεσμένη και ήθελα να κάνω κάτι δημιουργικό. Ανακοίνωσα στην οικογένειά μου τα σχέδιά μου, για όλο αυτό το πρότζεκτ που σκόπευα να ξεκινήσω με την υιοθεσία της ελιάς, σε ένα οικογενειακό γεύμα. Στην αρχή έπεσε σιωπή στο τραπέζι. Προς στιγμήν αναρωτήθηκα αν είχα πει μια σούπερ ιδέα ή αν πραγματικά είχαν ακούσει κάτι τρελό.

Η αλήθεια είναι ότι η ιδέα προϋπήρχε πολλά χρόνια στο μυαλό μου γιατί κατά καιρούς σκεφτόμουν το μέλλον αυτής της γης. Περνώντας τα χρόνια και καθώς οι γονείς μας μεγαλώνουν, αυτοί οι ελαιώνες κάποια στιγμή θα περάσουν στα δικά μας χέρια. Είμαστε η τέταρτη γενιά από την οικογένειά μου που παράγει λάδι εδώ. Ήθελα, λοιπόν, να δώσω στον κόσμο κάτι παραπάνω από ένα καλό ελαιόλαδο, δεν ήθελα να μαζεύουμε απλώς τις ελιές, να τις πηγαίνουμε στο ελαιοτριβείο του χωριού και να φτιάχνουμε το δικό μας λάδι. Ήθελα αυτό που ο δικός μου ο μπαμπάς έφερνε στο σπίτι του, στα παιδιά του, να μπορεί να το γευτεί ο κάθε άνθρωπος, σε οποιοδήποτε μέρος της γης, μυώντας τον παράλληλα στην κουλτούρα του νησιού μου, σε μια μεσογειακή αρχαία ιεροτελεστία όπως είναι η καλλιέργεια και το μάζεμα της ελιάς και της παραγωγής του αγνού ελαιόλαδου. Ήθελα ο άνθρωπος που γεύεται το λάδι μας, ακόμα κι αν βρίσκεται στην άλλη άκρη του κόσμου, να μπορεί ανά πάσα στιγμή να γνωρίζει από πού, με ποιον τρόπο, ποιος κάνει όλη αυτή τη δουλειά μέχρι να φτάσει στα χέρια του το αγνό αυτό προϊόν. Έτσι παράλληλα με την παραγωγή του ελαιόλαδου δημιουργήθηκε και το πρόγραμμα αναδοχής μιας ελιάς. 

Μιλήστε μας λίγο για το τι σημαίνει όλο αυτό το πρότζεκτ όπου μπορεί κάποιος να υιοθετήσει μία ελιά.

Στα τέλη του 2019, όταν ιδρύθηκε το Mia Elia, βάλαμε ταυτόχρονα σε εφαρμογή το πρόγραμμα «Υιοθετήστε Μια Ελιά» και ζήστε μαζί της. Το πρότζεκ αυτό είναι ο τρόπος να συνδέσουμε όλο τον κόσμο με τον πρωτογενή τομέα, οι καταναλωτές να γίνουν γνώστες και να μυηθούν στην διαδρομή που ακολουθεί ο καρπός της ελιάς από το χωράφι έως την έκθλιψη και την τυποποίηση του. Έτσι θα έχουν την ευκαιρία όλοι να απολαύσουν ένα αγνό προϊόν, ένα εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, από το δικό τους ελαιόδεντρο αλλά και ταυτόχρονα να μάθουν και να πορευτούν μαζί μας καθ’ όλη την διαδικασία μέχρι να φτάσει το τελικό προϊόν στο τραπέζι τους. Έχουν την δυνατότητα να ονομάσουν το ελαιόδεντρο τους και φυσικά μπορούν να το επισκεφτούν, καθώς ενημερώνονται για το που ακριβώς βρίσκεται. Το μπουκάλι ή το τενεκεδάκι, που παίρνει αυτός που έχει υιοθετήσει το ελαιόδεντρο, έχει ένα ταμπελάκι πάνω, ένα photo tag. Μπροστά είναι η φωτογραφία του δέντρου του και από την πίσω πλευρά έχει ένα QR code, το οποίο παραπέμπει τον ανάδοχο στην ηλέκτρονική σελίδα του δέντρου του με όλες τις πληροφορίες γι΄αυτό.

Ο πατέρας, ο παππούς σας, και όλοι οι πρόγονοί σας ασχολούνταν με την παραγωγή του ελαιόλαδου; 

Ναι, βέβαια. Η παράδοση μας στην παραγωγή ελαιόλαδου κρατάει από τις αρχές του 20ου αιώνα (~1902-3) όπου έχουμε και τον πρώτο καταγεγραμμένο ελαιώνα της οικογένειας μας. Αυτός ο ελαιώνας μαζί με επιπλέον ελαιώνες που προστέθηκαν κατά το πέρασμα των ετών αποτελούν σήμερα την συνολική μας έκταση. Απλώνονται κυρίως στους λόφους (υψόμετρο 300-500μ) στην περιφέρεια Πλωμαρίου κοντά στο χωριό Τρύγονα. Από τότε έως και σήμερα από γενιά σε γενιά δεν αφήσαμε ποτέ τους ελαιώνες μας. Επιπλέον ένας προ-πάππους έφτιαχνε και τα ψάθινα καλαθιά γνωστά ως «καλαθήδες». Τέτοιου είδους καλάθια χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα κυρίως από τις γυναίκες εργάτριες. 

Ποια ποικιλία ελιάς παράγεται στο νησί; 

Κολοβή λέγεται η ντόπια ποικιλία που συναντάται αποκλειστικά στη Λέσβο. Καλύπτει το 80% της ελαιοκαλλιέργειας του νησιού και για τον λόγο αυτό οι ελαιώνες μας φέρουν την Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη για τη μοναδικότητά τους. Επιπλέον έχουμε και την Αδραμυτιανή ή Αϊβαλιώτικη, προερχόμενη από το Αδραμύτιο της Μικράς Ασίας. Η απότομη και μεγάλη κλίση που έχουν οι ελαιώνες μας, η αντοχή τους στο κρύο, συμβάλλουν ώστε η ποικιλία Κολοβή να αποδώσει το καλύτερο δυνατό προϊόν, καθώς το έδαφος δεν κατακρατά νερό που θα δυσκόλευε την ανάπτυξη της ελιάς. Σε αυτό συμβάλλουν τα μέγιστα οι «πεζούλες», οι νησιώτικες αναβαθμίδες με τις ξερολιθιές, τεχνογνωσία την οποία φέρουμε από τους προγονούς μας, οι οποίες είναι έτσι φτιαγμένες ώστε να συγκρατούν όση υγρασία χρειάζεται. 

Παρακολουθείτε και συμμετέχετε ενεργά σε όλα τα στάδια καλλιέργειας της ελιάς και παραγωγής του ελαιόλαδου; 

Ναι βέβαια! Και θα μαζέψουμε ελιές και θα βοηθήσουμε και θα πάμε στους ελαιώνες, αν χρειαστεί τα κάνουμε όλα, κι εγώ και ο σύζυγός μου που ασχολείται κανονικά με τον τουρισμό.

Ποια είναι τα στάδια καλλιέργειας της ελιάς, μαζέματος του καρπού και της παραγωγής του λαδιού; 

Από την Εποχή του Χαλκού, όταν ανακαλύφθηκε η παραγωγή ελαιόλαδου από τον καρπό της ελιάς, έχουν αλλάξει βεβαίως πολλά, αλλά ο πυρήνας της διαδικασίας παραμένει ο ίδιος, παρά το γεγονός ότι πλέον γίνεται μηχανικά από πολύ εξελιγμένα τεχνολογικά μηχανήματα που βοηθούν στο να εξασφαλιστεί στο μέγιστο δυνατό η ποιότητα του ελαιόλαδου. Η συλλογή των ελαιόκαρπων γίνεται όταν αυτοί φτάσουν στο κατάλληλο στάδιο ωριμότητας, συνήθως τέλος Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου. Στη φάση αυτή οι ελιές είναι ακόμα πράσινες και οδεύουν στο να αλλάξουν χρώμα. lesvosnews.net Προσπαθούμε να μαζεύουμε την ελιά νωρίς σε αυτή την περίοδο, γιατί τότε μας δίνει ο καρπός υψηλό φαινολικό ελαιόλαδο που βοηθά στην καλύτερη υγεία μας. Για το μάζεμα της ελιάς στρώνουμε γύρω από το δέντρο κάτι πανιά σαν δίχτυα.

Εμείς, επειδή το έδαφος είναι πολύ βραχώδες και επικλινές, δεν στρώνουμε σε όλο τον ελαιώνα τα πανιά από πριν όπως κάνουν στις πεδιάδες. Σε κάθε δέντρο που θα ραβδίσουμε, στρώνουμε επιτόπου το δίχτυ. Πολλές φορές χρειάζεται να ανέβουμε πάνω στο δέντρο για να ραβδίσουμε τα πιο ψηλά κλαδιά απαλά για να πέσει ο καρπός χωρίς να τραυματιστεί. Η ελιά είναι φρούτο σαν το σταφύλι, ο καρπός θέλει προσοχή.

Στη συνέχεια διαλέγουμε προσεκτικά με τα χέρια τον καρπό, ώστε να είναι καθαρός, όχι χτυπημένος και να μην έχει δάκο, και τον τοποθετούμε σε τελάρα. Επόμενο βήμα, είναι το ελαιοτριβείο, όπου οι καρποί πάνε κατευθείαν, την ίδια ημέρα.

To ελαιοτριβείο της οικογένειας Πρωτούλη αποτελεί στρατηγικό μας συνεργάτη καθώς, κατά την ελαιοποίηση όλα τα στάδια είναι ελεγχόμενα με τα πιο αυστηρά πρωτόκολλα πάντα με στόχο την παραγωγή ενός εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου. Οι ελιές μπαίνουν σε ένα χωνί, ζυγίζονται, πλένονται, ξεκαθαρίζονται και συνθλίβονται, πατιούνται στην ουσία και γίνονται μία πάστα. Παλιά η διαδικασία της έκθλιψης γινόταν με τη χρήση δύο μεγάλων πετρών: τα έβαζαν μέσα σε κάποιο υλικό σαν τσουβαλάκι που το τοποθετούσαν ανάμεσα σε δύο πέτρες που γυρνούσαν. Το τσουβαλάκι κρατούσε τα υπολείμματα του καρπού και από την άλλη πλευρά έτρεχε αυτή η πάστα της ελιάς. Τώρα αυτή η διαδικασία γίνεται όπως είπαμε μηχανικά, όπου πρέπει να παρακολουθούμε ώστε να γίνεται ψυχρή έκθλιψη, να μην ανεβαίνει η θερμοκρασία ώστε να κρατήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα αρώματα. Το παραγόμενο ελαιόλαδο από την ποικιλία Κολοβή έχει έντονα φρουτώδη αρώματα. Το λαμπερό χρυσοκίτρινο χρώμα οφείλεται στα χαμηλά επίπεδα χλωροφύλλης και στα υψηλά επίπεδα καροτενοειδων. Mετά γίνεται η μάλαξη της πάστας και μπαίνει στο φυγοκεντρικό για να ξεχωρίσει το λάδι από το νερό. Το λάδι μένει σε δεξαμενές με άζωτο, ώστε να σφραγίσουμε το προϊόν από το οξυγόνο ώστε να μην οξειδώνεται. Η συντήρηση γίνεται με κλιματισμό στους 16 βαθμούς Κελσίου και μετά από δύο μήνες, που έχει κατασταλάξει το ελαιόλαδο, τυποποιούμε.

Πώς έγινε το λάδι ένα gourmet premium προϊόν με design συσκευασία; 

Θεωρώ ότι ήταν επιτακτική ανάγκη. Είμαστε μία από τις πρώτες τρεις πιο σημαντικές παραγωγικές δυνάμεις στον κόσμο. Γιατί να μην αναδείξουμε το προϊόν μας; Το ελαιόλαδο είναι σαν το κρασί. Όπως ένα Μοσχοφίλερο από τη Δράμα δεν είναι το ίδιο με ένα Μοσχοφίλερο από την Κρήτη και δεν είναι ίδιο με ένα αντίστοιχο κρασί από την Γαλλία, έτσι και το ελαιόλαδο κάθε τόπου έχει τα δικά του μοναδικά ποιοτικά χαρακτηριστικά. Τα καλά ελαιόλαδα, δεν έχουν υποστεί καμία μα καμία χημική επεξεργασία, γι αυτό είναι πολύ πιο γευστικά και κυρίως πολύ πιο υγιεινά. 

Αν έρθουμε στη Μυτιλήνη εκτός από το εξαιρετικό λάδι τι άλλο τοπικό αξίζει να δοκιμάσουμε από γαστρονομική άποψη; 

Το ούζο μας! Επίσης, πολύ ωραία τυριά, όπως το λαδοτύρι Μυτιλήνης. Αυτά μαζί με το ελαιόλαδο είναι τα βασικά προϊόντα του νησιού. Αξίζει να δοκιμάσει κάποιος τις μαρμελάδες από αρώνια που φτιάχνει στη φάρμα Καριοφύλλη ένας νέος άνθρωπος που επέστρεψε κι αυτός στο νησί. Η αρώνια είναι ο καρπός από έναν φυλλοβόλο θάμνο της οικογένειας των Ροδοειδών που μοιάζουν με τα κράνμπερι. 

Μπορείτε να μας ξεναγήσετε στο νησί σας; Τι πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτούμε αν έρθουμε στη Μυτιλήνη; 

Το νησί είναι χωρισμένο στα δύο: Το μισό, στο Σίγρι όπου βρίσκεται και το Απολιθωμένο Δάσος, έχει ένα γυμνό ξερικό περιβάλλον γιατί είναι ηφαιστειογενές. Εδώ έχουν περισσότερα ζωντανά, ευδοκιμεί η κτηνοτροφία και η παραγωγή τυριών. Στο τμήμα αυτό βρίσκεται η πιο ωραία παραλία του νησιού: η Σκάλα Ερεσού. Καλό ψάρι, τη φημισμένη σαρδέλα ή παπαλίνα όπως τη λέμε εμείς, θα τη φάτε στην Σκάλα Καλλονής.