Το χιούμορ πονά τους φανατικούς

Του Αλέκου Λασκαράτου

 

Ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι, στην πρώτη σκηνή της ταινίας του “Ιστορίες του Καντέρμπουρυ”, καθώς διασχίζει τα τείχη της πόλης, στρέφει προς το κοινό και λέει “Με το χιούμορ μπορείς να πεις πολλές αλήθειες”. Το χιούμορ και η σάτιρα απελευθερώνουν, είναι επαναστατικά, όπως άλλωστε και ο έρωτας που δεν γνωρίζει καλούπια και γι’ αυτό χιούμορ και έρωτας έχουν κυνηγηθεί λυσσαλέα στο διάβα των αιώνων από συντηρητικές μερίδες κοινωνίας και πληθυσμούς.

 

Η “Ανθολογία του Μαύρου Χιούμορ”, του Αντρέ Μπρετόν, θεωρητικού των Γάλλων σουρεαλιστών, συλλογή κειμένων και ποιημάτων διαφόρων συγγραφέων, είχε απαγορευτεί στη Γαλλία από το φασιστικό καθεστώς του στρατηγού Πεταίν στον Β παγκόσμιο πόλεμο. Σε αυτή τη συλλογή υπάρχει, μεταξύ άλλων, και ένα κείμενο του Jonathan Swift (του Ιρλανδού συγγραφέα του 18ου αιώνα, γνωστού σε όλους μας για τα “Ταξίδια του Γκιούλιβερ”), στο οποίο ο συγγραφέας προτείνει στους Ιρλανδούς συμπατριώτες του, οι οποίοι μαστίζονται από πείνα και φτώχεια,κάτω από την κατοχή των Άγγλων, να πουλούν στους τελευταίους τα παιδιά τους σε βρεφική ηλικία, προκειμένου, αυτοί, να τα ψήνουν στον φούρνο ή την κατσαρόλα, ισχυριζόμενος ότι πρόκειται για έναν εξαιρετικό μεζέ με τον οποίο οι Ιρλανδοί θα εξασφάλιζαν έτσι κάποιο εισόδημα. Προτείνει, δε, διάφορες συνταγές για λουκούλλειο αποτέλεσμα.

 

Το χιούμορ, ειδικά το μαύρο χιούμορ, αντιστρέφει την πραγματικότητα και προκαλεί. Είναι εργαλείο κριτικής και καταγγελίας. Το εβδομαδιαίο γαλλικό περιοδικό Charlie Hebdo εμφανίστηκε στη Γαλλία το 1969, μετά τον Μάη του ’68, και μαζί με το μηνιαίο Hara Kiri, που προϋπήρχε από το 1960, στηλίτευαν την άκρα δεξιά, τον σταλινισμό, τον Καθολικισμό, το Ισλάμ, τον Ιουδαϊσμό, την πολιτική, τον πολιτισμό, κ.ά. με άρθρα, γελοιογραφίες και ανέκδοτα. Οι γελοιογραφίες του Wolinski, που δολοφονήθηκε την Τετάρτη στο Παρίσι, αλλά και του Reiser, που πέθανε το 1983, αποτελούσαν συχνά αντικείμενο συζήτησης και ανάλυσης στα φοιτητικά μου χρόνια στο Παρίσι την περίοδο 70-75.

 

Αυτόν τον άνεμο ελευθερίας και κριτικής, στην κατεξοχήν χώρα του διαφωτισμού, τη Γαλλία, επιχείρησαν να δολοφονήσουν οι στυγεροί ισλαμιστές δολοφόνοι την Τετάρτη στο Παρίσι. Και αυτό γιατί οι απανταχού του κόσμου θιασώτες του δόγματος πατρίς-θρησκεία- οικογένεια (πάσης πατρίδας-θρησκείας-οικογένειας), είτε είναι μικροαστοί δυτικών κοινωνιών είτε μουσουλμάνοι φονταμενταλιστές, δεν ανέχονται την κριτική και το σχόλιο, ακόμα και αν αυτό προέρχεται από την απλή πένα ενός γελοιογράφου. Γι’ αυτό και η μαζική αντίδραση των Γάλλων, και πολλών άλλων ευρωπαίων πολιτών, με το σύνθημα «Je suis Charlie».

 

πηγή: www.protagon.gr