Η Έβδομη Τέχνη αναδεικνύει μια Νέα Ελλάδα
του Άκη Σιαμαντζιούρα*
Από το 4ο Φεστιβάλ Θερινού Κινηματογράφου της Αθήνας (που πραγματοποιήθηκε σε πεζοδρόμους, πλατείες, άλση και θερινά σινεμά της πρωτεύουσας) και το αυτοδιαχειριζόμενο σινεμά των απολυμένων της ΕΡΤ3 στη Θεσσαλονίκη (που έκλεισε τον Αύγουστο ένα έτος παρουσίας στη συμπρωτεύουσα) έως το θερινό σινεμά στο Αρχοντικό Γεωργιάδη στη Μυτιλήνη και στο Μουσείο Ελαιουργεία Λέσβου στην Αγία Παρασκευή, υπάρχει ένα κοινό σημείο αναφοράς: την υπαίθρια προβολή κινηματογραφικών ταινιών με ελεύθερη είσοδο. Ουσιαστικά, η Έβδομη Τέχνη μετασχηματίζεται στις μέρες μας στο μέσο διεξαγωγής ενός πειράματος πολιτισμού. Αν πράγματι η Τέχνη συμβάλλει στην παιδεία ενός λαού, πόσο αναγκαία θεωρείται η προϋπόθεση της ελεύθερης πρόσβασης στο ευρύ κοινό;
Μια καλωδιωτή γέφυρα ως οικονομικός φραγμός
Η ελεύθερη πρόσβαση στην τέχνη και τον πολιτισμό είναι η άλλη όψη της απρόσκοπτης μετακίνησης ανθρώπων και αγαθών. Αν υπάρχει ένα επίτευγμα των (ανεκδιήγητων) κυβερνήσεων Σημίτη, αυτό είναι η «Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου Χαρίλαος Τρικούπης», που γιόρτασε φέτος την επέτειο της πρώτης δεκαετηρίδας. Σε αντίθεση με την πλειονότητα των δημόσιων έργων (π.χ. «Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος», «Αττική Οδός», «Εγνατία Οδός» κ.ά.), αποτελεί το μοναδικό κατασκευαστικό δημόσιο έργο της σύγχρονης Ελλάδας που ολοκληρώθηκε, επιτυχώς, όχι μόνο εντός χρονοδιαγράμματος παράδοσης, αλλά και εντός οικονομικού προϋπολογισμού. Ωστόσο, αν και η «γέφυρα Χαρίλαος Τρικούπης» επιτυγχάνει θεωρητικά τη μόνιμη διασύνδεση μεταξύ Ρίου και Αντιρρίου, το υψηλό αντίτιμο (άνω των 13 ευρώ!) μιας απλής διέλευσης ενός επιβατικού οχήματος δρα αποτρεπτικά, αν δεν αποκλείει μερικώς, τη διέλευση οχημάτων στους μη-έχοντες οδηγούς. Έτσι, η πιο σύγχρονη καλωδιωτή γέφυρα στην Ελλάδα μετασχηματίζεται σε οικονομικό φραγμό, καθιστώντας τουλάχιστον προβληματική τη μετακίνηση ανέργων, χαμηλοσυνταξιούχων ή ημιαπασχολούμενων οδηγών μεταξύ Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου.
Ένα σύμπλεγμα νησιών χωρίς απομόνωση
Από την άλλη μεριά, τα Πριγκηπόννησα αποτελούν ένα σύμπλεγμα εννέα νησιών της θάλασσας του Μαρμαρά, σε κοντινή απόσταση από τις ακτές της Ασιατικής Κωνσταντινούπολης. Αν και τα Πριγκηπόννησα είναι ξακουστά για τα κοσμοπολίτικα αρχοντικά με την απαράμιλλη αρχιτεκτονική τους, καθώς και για την απαγόρευση κυκλοφορίας οχημάτων και μηχανών από τους δρόμους και τα σοκάκια τους, ουσιαστικά, αποτελούν το κατεξοχήν παράδειγμα κατάρρευσης του γεωγραφικού φραγμού της νησιωτικής απομόνωσης. Συγκεκριμένα, η μετάβαση τόσο από τις ακτές της Ασιατικής Κωνσταντινούπολης προς τα Πριγκηπόννησα, όσο και μεταξύ των τεσσάρων (μεγαλύτερων) νησιών της Πριγκήπου, της Χάλκης (ποιος δε γνωρίζει τη Θεολογικής της Σχολή;), της Αντιγόνης και της Πρώτης γίνεται ελεύθερα και απρόσκοπτα, χωρίς εισιτήριο! Μοναδικό αντίτιμο εισιτηρίου υπάρχει μόνο για την επιστροφή «εις την Πόλην» (Istanbul). Έτσι, η γεωγραφική απομόνωση των Πριγκηποννήσων σπάει, στην πράξη, από την πολιτική νησιωτικής διασύνδεσης στην Τουρκία, καθιστώντας ελεύθερη και απρόσκοπτη τη μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών, τουλάχιστον, μεταξύ των Πριγκηποννήσων.
Απέναντι, λοιπόν, σε (παράνομες) ιδιωτικές ακτές και παραλίες ή σε (υπερτιμημένα) διόδια δρόμων και γεφυρών, η ελεύθερη πρόσβαση στην Έβδομη Τέχνη προβάλει, φωτίζει και αναδεικνύει μια Νέα Ελλάδα, που αναγεννιέται μέσα από τις στάχτες της. Μία Νέα Ελλάδα που αντιτάσσει την ελεύθερη πρόσβαση στον Πολιτισμό, ως εναλλακτική αντιπρόταση ζωής, απέναντι στην πνευματική καταχνιά απάθειας και λήθης που απλώνεται στην πατρίδα μας την τελευταία πενταετία. Άλλωστε, Τέχνη και Ελευθερία είναι δύο άρρηκτα αλληλένδετες έννοιες: η μία προϋποθέτει την άλλη και, ταυτόχρονα, η μία είναι αδύνατον να υπάρξει χωρίς την άλλη.
* Ο Άκης Σιαμαντζιούρας [asiam@aegean.gr] είναι διδάκτορας Οικολογίας.
