Γράφει η Τζώρτζια Ρασβίτσου *
Το πόσο ασφαλής χώρα είναι η Τουρκία το έχουν νιώσει στο πετσί τους, όσοι τούρκοι ασκούν κριτική στις πρακτικές του Ερντογάν. Ακαδημαϊκοί, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, φοιτητές. Ρωτήστε τους. Πολλοί από αυτούς έχουν βρει καταφύγιο στη χώρα μας.
Όμως, για τον έλληνα υπουργό Μεταναστευτικής πολιτικής και για την κυβέρνηση Μητσοτάκη, που άλλη σκασίλα δεν είχαν από το να ασχολούνται με τα ανθρώπινα δικαιώματα, η κατάσταση στην Τουρκία για τους πρόσφυγες είναι μια χαρά.
Η ελαφρότητα με την οποία επιλέγει η κυβέρνηση να αναγνωρίσει την Τουρκία ως χώρα ασφαλή, με σκοπό να μεθοδεύσει τον περιορισμό νόμιμων μετακινήσεων αναγνωρισμένων προσφύγων προς τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες, μπορεί να εισπράττει τα εύσημα από τους βορειοευρωπαίους ηγέτες, ως χρήσιμος ηλίθιος, προσθέτει όμως κι άλλα προβλήματα στα νησιά μας.
Δυστυχώς οι δυσοίωνες προβλέψεις μας επιβεβαιώνονται για τα πέντε νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου και κυρίως για τη Λέσβο, που σηκώνει δυσανάλογα, εδώ και χρόνια, το μεγαλύτερο βάρος τις προσφυγικής κρίσης. Όσοι πιστεύουν ότι με αυτή την απόφαση της Ελληνικής κυβέρνησης, οι αιτήσεις ασύλου θα εξετάζονται στην Τουρκία, είναι αφελείς και βαθιά πλανημένοι.
Η πραγματικότητα είναι ότι όσοι προέρχονται από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν και τη Σομαλία, δηλαδή το 70% των αφίξεων, δεν θα έχουν δικαίωμα αίτησης ασύλου, καθώς σύμφωνα με τη νέα ΚΥΑ 42799/7-6-2021 του υπουργείου Μετανάστευσης, θα έπρεπε να είχαν υποβάλει το αίτημά τους στην Τουρκία (την ασφαλή χώρα που λέγαμε). Θα επιστρέφονται. Πού όμως θα επιστρέφονται;
Τι είναι αυτό που έκανε το κύριο Μηταράκη να θεωρήσει αξιόπιστο σύμμαχο στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης την Τουρκία τη στιγμή που είναι γνωστό ότι η Τουρκία από τον Μάρτη του 2020, παρά τη συμφωνία με την Ε.Ε., αρνείται να δεχτεί επιστροφές μη δικαιούχων διεθνούς προστασίας. (ενδεικτικά το α’ εξάμηνο του 2020 πραγματοποιήθηκαν, βάσει της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας, μόλις 139 επιστροφές μεταναστών).
Είναι γνωστό ότι η χώρα μας έχει υπογράψει μετά το 1990 αρκετές συμφωνίες Αστυνομικής Συνεργασίας με χώρες όπως Αλβανία, Αρμενία, Κροατία, Ρουμανία, Ιράν, Ουκρανία, Ρωσία, κλπ, προκειμένου να επιστρέφονται πίσω πολίτες αυτών των χωρών που δεν δικαιούνται άσυλο. Τέτοιες συμφωνίες όμως δεν υπάρχουν με το Αφγανιστάν ή το Πακιστάν , ούτε με το Μπαγκλαντές. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει διαδικασία επιστροφής των πολιτών αυτών των χωρών, οι οποίοι θα εγκλωβίζονται στη Λέσβο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνάψει επίσης αντίστοιχες συμφωνίες με Πακιστάν, Αλβανία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Γεωργία, Μολδαβία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Ρωσία, Σερβία και Ουκρανία, ενώ έχει λάβει κάποιες αμφίβολες δεσμεύσεις από το Αφγανιστάν βάσει των οριζόμενων στο “Joint Way Forward” για την επανεισδοχή Αφγανών υπηκόων, και από το Μπαγκλαντές από το Standard Operating Procedures – SOPs για τη διευκόλυνση της επιστροφής υπηκόων του. Επί της ουσίας και αν δεν αλλάξει κάτι οι πρόσφυγες θα παραμένουν εγκλωβισμένοι στα νησιά.
Σε ό,τι αφορά την Τουρκία και τη συμφωνία που έχει συνάψει μαζί της η Ευρωπαϊκή Ένωση για την επανεισδοχή προσώπων που διαμένουν χωρίς άδεια, προβλέπει ότι: η Τουρκία επιτρέπει την επανεισδοχή όλων των υπηκόων τρίτων χωρών ή των ανιθαγενών, οι οποίοι δεν πληρούν, ή δεν πληρούν πλέον, τους ισχύοντες όρους εισόδου, παρουσίας ή διαμονής στην επικράτεια του αιτούντος κράτους μέλους, υπό την προϋπόθεση ότι, σύμφωνα με το άρθρο 10, τα εν λόγω πρόσωπα:
α) έχουν στην κατοχή τους, τη στιγμή της υποβολής της αίτησης επανεισδοχής, έγκυρη θεώρηση που έχει εκδοθεί από την Τουρκία, κατά την είσοδό τους στην επικράτεια κράτους μέλους απευθείας από την τουρκική επικράτεια ή
β) έχουν στην κατοχή τους άδεια διαμονής που έχει εκδοθεί από την Τουρκία.
Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις αιτούντων που έρχονται με τις βάρκες με θεωρημένα έγγραφα από την Τουρκία;
Ένα άλλο πρόβλημα με την Τουρκία είναι ότι έχει κυρώσει μεν τη Σύμβαση της Γενεύης, αλλά με τον περίφημο γεωγραφικό περιορισμό: δηλαδή δεσμεύεται από τη Σύμβαση μόνο για πρόσφυγες που προέρχονται από την Ευρώπη. Συνεπώς, δεν χορηγεί προστασία βάσει της Σύμβασης σε πρόσφυγες από τη Συρία, το Ιράκ κλπ.
Διαβάζω ότι πολλοί επικαλούνται τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας του 2016. Η συμφωνία αυτή αναφέρεται μόνο σε Σύριους. Υπάρχει κανείς που να πιστεύει ότι η Τουρκία θα δεχτεί την επέκταση της συμφωνίας για πρόσφυγες από άλλες χώρες, χωρίς ανταλλάγματα; Ποια θα είναι αυτά; Και γιατί με την κίνησή της αυτή, η κυβέρνηση αναβαθμίζει την Τουρκία σε κύριο ρυθμιστή της προσφυγικής κρίσης της Ε.Ε. ολόκληρης;
Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς πόσο θολό είναι ακόμα το τοπίο των επιστροφών. Οπότε πού θα επιστρέφονται;
Πρέπει λοιπόν οι νησιώτες να καταλάβουν ότι όσοι προέρχονται από τις πέντε αυτές χώρες, ούτε αίτηση ασύλου θα υποβάλλουν, ούτε θα επιστρέφονται. Θα κρατούνται σε προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης, χωρίς δικαιώματα και χωρίς καμία διεθνή προστασία.
Μιλάμε για το 70% των αφίξεων. Για παράδειγμα, αν σήμερα έχουμε πάνω στο νησί περίπου 7.000 αιτούντες, τότε μιλάμε μόνο για προαναχωρησιακό κέντρο (φυλακή) 4.900 ανθρώπων. Ποιος νησιώτης που αγαπά τον τόπο του δέχεται να υπάρχει στο νησί του μια τόσο μεγάλη φυλακή; Πόσο μεγάλη είναι η δυσφήμηση των νησιών μας από τη δημιουργία τέτοιων φυλακών μαμούθ. Ακόμα και αν είναι κρυμμένα μέσα στα δάση και τα βουνά, τα νησιά μας θα είναι στιγματισμένα ως το συνώνυμο της απανθρωπιάς, τις εξορίας, της εξαθλίωσης. (Ας μην παραμυθιαζόμαστε μεταξύ μας, φυλακή θα κάνουν, όχι κολέγιο).
Η περιοχή λοιπόν στα Βάστρια, όπου θέλουν να εγκαταστήσουν αυτή την τεράστια φυλακή (με τις ευλογίες του Δημάρχου Μυτιλήνης Στρατή Κύτελη και των συν αυτώ συμβούλων) μετατρέπεται αυτόματα σε έναν τόπο, όπου δεν θα ισχύουν οι ευρωπαϊκές συνθήκες για τα δικαιώματα των προσφύγων, δεν εφαρμόζεται το ευρωπαϊκό δίκαιο. Οι άνθρωποι αυτοί θα ζουν σε ένα ιδιότυπο καθεστώς, όπου δεν θα είναι καν αιτούντες άσυλο. Κατά συνέπεια, δεν θα έχουν καμία νομική προστασία, καμία περίθαλψη, κανένα δικαίωμα καθώς γι’αυτούς δεν θα ισχύει ούτε η σύμβαση της Γενεύης.
Ξέρω ότι πολλοί που θα διαβάσετε αυτό το κείμενο θα πείτε: «Σκασίλα μας!»
Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι αυτό δεν θα επηρεάσει και τους μόνιμους κατοίκους. Ένα νησί στο οποίο δεν εφαρμόζεται το ευρωπαϊκό δίκαιο, είναι ένα καταδικασμένο νησί. Ένας τόπος, όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, δεν έχει καμία προοπτική ανάπτυξης. Δεν υπάρχει μέλλον για έναν τόπο, όπου υπάρχει στρατόπεδο συγκέντρωσης. Όμηροι οι πρόσφυγες, όμηροι και εμείς.
Μπορεί γύρω από το προσφυγικό να κινείται χρήμα πολύ, χρήμα που θα κοπεί σε χαρτονομίσματα των πεντακοσίων ευρώ και θα μοιραστεί σε μηνιάτικα και δουλίτσες στους άνεργους των νησιών μας, για να κλείσουν τα στόματα. Μπορεί ο Δήμαρχος και οι εναπομείναντες υποστηρικτές του να θέλουν το στρατόπεδο συγκέντρωσης. Σήμερα όμως παίζεται το μέλλον του τόπου μας και έχουμε όλοι ευθύνη να μην επιτρέψουμε να γίνει το στρατόπεδο συγκέντρωσης, να μην επιτρέψουμε να υπάρχουν άνθρωποι χωρίς δικαιώματα και να συνειδητοποιήσουμε ότι όλοι είμαστε πάνω στο ίδιο καράβι.
Όσοι αγαπάμε ακόμα αυτόν τον τόπο...
* H Τζώρτζια Ρασβίτσου είναι συμβολαιογράφος
