Η δράση του ΕΑΤ-ΕΣΑ και η θέση των βασανιστών απέναντι στους κρατούμενους.
Γενάρης 1974, τα Πανεπιστήμια (μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου), έρημα «γιατί τα ’σκιαζε η φοβέρα…». Συνάντηση με συντρόφους του Ρήγα Φεραίου στα Εξάρχεια, αναρωτιόμασταν πώς να σπάσουμε την τρομοκρατία της δικτατορίας Ιωαννίδη.
Προσφέρθηκα να παρουσιαστώ στην ΑΣΟΕΕ. Λίγη ώρα μετά την εμφάνισή μου, ΕΣΑτζήδες, με επικεφαλής το δεξί χέρι Ιωαννίδη, τον διαβόητο ταγματάρχη Κουλουμβάκη, με συνέλαβαν.
Φοβήθηκα. Σε αντίθεση με την Ασφάλεια Αθηνών, που από τις πολλές συλλήψεις και ξύλο (όπως ξερίζωμα μαλλιών από Σμαΐλη) είχα μάθει απέξω τους βασανιστές, τους ρόλους τους, καθώς και την (επιστημονική;) αποφυγή ανήκεστου βλάβης, η ΕΣΑ με τρομοκρατούσε. Είχα δει συμφοιτητές/συμφοιτήτριες μου σερνόμενα ερείπια...
Στο ΕΑΤ με υποδέχτηκαν με το «αλώνι», κύκλος 10-15 ΕΣΑτζήδων που κλότσαγαν και γρονθοκοπούσαν άγαρμπα…
Πιθανολόγησα ότι δεν ήξεραν τη συνάντηση με Ρηγάδες. Θα το είχα καταλάβει όταν το ξύλο συνοδευόταν με βρισιές και απειλές που αφορούσαν τη δράση μου στο μαζικό κίνημα, όπως «κωλόπαιδα, κουμμούνια, θα πεθάνετε, νομίσατε ότι από τα πανεπιστήμια θα ρίξετε την εθνική κυβέρνηση»... Με επέστρεψαν στον Κουλουμβάκη. Η βιβλιοθήκη γεμάτη με ντοσιέ, «Αρνάκι γάλακτος Ροδεσίας», «Μοσχαράκι Αργεντινής». Τρομοκρατήθηκα, νόμισα ότι είναι δολοφονημένοι καταχωρημένοι με κωδικούς κρεάτων!
Αργότερα έμαθα ότι αφορούσαν το σκάνδαλο στελέχους της χούντας, του Μπαλόπουλου με τα σάπια κρέατα!
Στις απειλές του Κουλουμβάκη, επανέλαβα ότι η δράση μου στο μαζικό φοιτητικό κίνημα είναι δημόσια και γνωστή στην Ασφάλεια. Εγινε έξαλλος: «Εδώ δεν είναι η εξοχή της Ασφάλειας που χαϊδεύει, είναι το άντρο του ΕΑΤ-ΕΣΑ, όπως το λέτε εσείς τα κουμμούνια»!
Φώναξε τους δικούς του για τα περαιτέρω. (Το ίδιο επαναλήφθηκε μέρες μετά με τον διάδοχο του Ιωαννίδη, Σπανό…» που με απείλησε με το περίστροφο για «να τα πω όλα».)
Ολο το σώμα μου πονούσε, ιδιαίτερα το αυτί κουδούνιζε, ζαλάδα και απώλεια ακοής. Ο περιβόητος γιατρός Κόφας μού είπε χαμογελαστά ότι θα περάσει και να προσέχω να μην πέσω πάλι…
Με μετέφεραν στο Νο 5, εκεί όπου είναι τώρα το Μουσείο του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974! Δύναμή μου ότι δεν βρήκαν τα κρυμμένα στη φόδρα του αμπέχονου, μολυβάκι, ξυραφάκι, τσιγάρο, σπιρτόξυλα, επιφάνεια κρούσης. Για κάθε ενδεχόμενο, όπως είχα μάθει από παλιούς…
Συστατική επιστολή σε... ΕΣΑτζή
Πολλοί βασανιζόμενοι αντέχουν γιατί η πίστη στην ιδεολογία και η στήριξη αγαπημένων και συντρόφων σε δυναμώνει.
Το ΕΑΤ-ΕΣΑ γέμισε με κρατούμενους από το σκάνδαλο κρεάτων. Με μετέφεραν στην ΕΣΑ Ν. Φιλαδέλφειας. Απόλυτη απομόνωση από ανθρώπους, ήλιο, βιβλία. Υιοθέτησα το απόφθεγμα Ζαχαριάδη «Αγάπα το κελί σου, τρώγε το φαΐ σου, διάβαζε πολύ». Βιβλία όμως απαγορευμένα! Στο διάστημα αυτό ήμουν αγνοούμενος. Οι φίλοι μου πιθανολόγησαν ότι με συνέλαβε η ΕΣΑ. Δεν παραδέχονταν τη σύλληψή μου και δεν παραλάμβαναν τα εσώρουχα που προσπαθούσε να παραδώσει στο ΕΑΤ η αδελφή μου.
Ο δαιμόνιος Πάνος Γεραμάνης, αγαπημένος μου φίλος, ενημέρωσε την Deutsche Welle και έγινε γνωστή η σύλληψή μου. Ετσι, αναγκάστηκαν να τα παραλάβουν. Από τα χαρτόνια της συσκευασίας έφτιαξα τράπουλα. Με την τράπουλα έπαιζα πασιέντζες και πόκερ μπλοφάροντας τον εαυτό μου για να δω αν θα βγω…
Η ΕΣΑ Φιλαδέλφειας δεν ήταν ανακριτικό κέντρο. Το ξύλο έπεφτε με πρωτοβουλία ΕΣΑτζήδων για συμμόρφωση, τσαμπουκά, προσβολή επειδή θεωρούσαν ότι ως «συμπατριώτες» μολύνουμε τον τόπο τους (παρόμοια συμπεριφέρονταν και οι ασφαλίτες)…
Κάθε πρωί, ένας δεσμοφύλακας έμπαινε στο κελί μου, αμίλητος, χτυπώντας με παντού με κλομπ. Πονούσα σωματικά, κυρίως όμως ψυχολογικά γιατί δεν ήξερα την αιτία. Μια μέρα με επισκέφτηκε ένας άλλος δεσμοφύλακας, νόμισα ότι και αυτός θα με κλόμπιζε, αλλά ζήτησε τη… βοήθεια μου!
– Είμαι από Ρόδο, αγαπιόμαστε με μια Σουηδέζα, έμαθε ότι είμαι ΕΣΑτζής και μου είπε: «ή εμένα ή την ΕΣΑ».
– Και τι θέλεις από εμένα;
– Να με συμβουλέψεις τι να κάνω. Σκέφτομαι να λιποτακτήσω.
Υποψιάστηκα ότι με ψάρευε αν γνωρίζω τρόπους διαφυγής από Ελλάδα, για να με καρφώσει. Τότε, μου ήλθε φαεινή και προκλητική ιδέα.
– Αν γίνεις καλός με τους κρατούμενους, θα σου δώσω συστατική επιστολή!
Ελαμψε το πρόσωπό του. Από τότε μας πέταγε από τα κάγκελα μήλα και ενίοτε σοκολάτες!
Η Κλάρα με σώζει από τον Μπάμπη
Τον ρώτησα για το ποιον του καθημερινού μου βασανιστή. «Μπάμπης Μ… από Πύργο, επαγγελματίας μπουζουξής», είπε. Το επόμενο πρωί μπήκε ο Μπάμπης κραδαίνοντας το κλομπ. Τον αιφνιδίασα πιάνοντάς το.
– Είμαι πολύ φίλος της Κλάρας (πασίγνωστη πανελλαδικά ντιζέζ) και δεν θα βρεις ποτέ και πουθενά δουλειά…
Ο Μπάμπης, αποσβολωμένος, έφυγε! Στην επόμενη επίσκεψη του, χωρίς κλομπ, ψιθύριζε το «Μαργαρίτα Μαργαρώ». Πριν τα χάσω τελείως, άρχισε το γλείψιμο, ρωτώντας για τον ρυθμό, προκειμένου να τον διορθώσει! Από τότε ο Μπάμπης αρνάκι. Μόνο μήλα δεν μας έριχνε…
Πώς κατασκευάζονται οι βασανιστές
Εβαλα στόχο να βρω, για διαφορετικούς λόγους, Ροδίτη και Μπάμπη. Ηθελα να καταλάβω την ψυχοσύνθεση απλών ανθρώπων που γίνονται βασανιστές. Διαπίστωσα προσωπικά μεθόδους κατασκευής. Μπήκαν στο κελί μου 4 ΕΣΑτζήδες. Ανάμεσά τους ένα όμορφο παιδί. Του έδωσαν το κλομπ λέγοντάς του «αυτός είναι κομουνιστής, θα σφάξει τη μάνα σου, θα βιάσει την αδελφή σου, θα μας πάει στη Ρωσία. Χτύπα τον»! Κοιταζόμασταν στα μάτια. Πέρασε ένας αιώνας! Κατέβασε το κλομπ, έκανε μεταβολή και έφυγε... Τον κυνήγησαν βλαστημώντας και χτυπώντας. Δεν τον είδα ξανά εκεί. Μήνες αργότερα τον συνάντησα σε περιπολία στη Σταδίου. Κοιταχτήκαμε. Μου έκανε ένα ανεπαίσθητο χαμόγελο! Χάρηκα που ήταν ακόμα γερός…
Δεν γνωρίζω αν ο άνθρωπος μπορεί να κατασκευαστεί βασανιστής από εξουσία, προπαγάνδα, βασανισμό ή αν έχει ροπή σαδισμού. Εζησα όμως το αντίστροφο. Ο Ροδίτης που αγάπησε τη Σουηδέζα και ο βασανιστής «Τίγρης» που έγινε αρνάκι, ερωτευόμενος μια συγκρατούμενή μου… Αναζήτησα τον Ροδίτη – φίλοι από το νησί έψαξαν. Φημολογείται ότι ζει στη Σουηδία!
Η συνάντηση με τον Μπάμπη
Ο Μπάμπης, άγνωστος. Εβγαλα ντελάλη, βρέθηκε ένας Πυργαίος αυτοδιοικητικός που τον ήξερε. «Να του πεις ότι θέλω να μιλήσουμε». Ο Μπάμπης ανένδοτος, «θα με δείρει ο Μπαλαούρας». Τον κατάφερε και συναντηθήκαμε σε ταβέρνα. Ο φόβος μήπως επανέλθουν οι τρομακτικές μνήμες μου, χαλάρωσε με βοήθεια παρέας και κρασιού. Δεν εργάστηκε ως μπουζουξής, δουλειές του ποδαριού...
– Γιατί ρε Μπάμπη ερχόσουν και με σάπιζες;
– Εγώ; Ποτέ δε χτύπησα κανέναν.
– Τι λες; Δεν ερχόσουν και έκανες αυτό και αυτό; Δεν σου είπα για την Κλάρα;
– Ημουν τόσο καλός, που η μάνα τής (τάδε) κρατούμενης ερχόταν με αυτοκινητάρα, πηγαίναμε στα καλύτερα εστιατόρια γιατί πρόσεχα την κόρη της.
Δεν έβγαινε άκρη, ο Μπάμπης δεν «έσπασε» ούτε στιγμή. Ολα με... στοργή. Θα με ψηφίσει μάλιστα στις επόμενες εκλογές, δήλωσε! Ψεύδεται είπε η παρέα και ο αυτοδιοικητικός-δικηγόρος με εμπειρία.
Η συγκρατούμενή μου τον διέψευσε, ήταν κακός και ουδέποτε γνωρίστηκε με τη μητέρα της. Ας είναι. Δε κατάφερα να λύσω τις απορίες μου. Είναι πιο σύνθετο πρόβλημα. Και η επιστήμη διχασμένη…
* Ο Μάκης Μπαλαούρας υπήρξε στέλεχος του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος. Για τη δράση του καταδικάστηκε στη γνωστή ως «Δίκη των 11». Βασανίστηκε και φυλακίστηκε στην Ασφάλεια και μετά από το Πολυτεχνείο στο ΕΑΤ – ΕΣΑ.
** Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στην Εφημερίδα των Συντακτών.
