Αφιέρωμα στους «Λαμπράκηδες» (2ο μέρος): Η δεύτερη περίοδος (το απόγειο της ανάπτυξης και δράσης)
Γράφει ο Παναγιώτης Μιχ. Κουτσκουδής
Η δεύτερη περίοδος (το απόγειο) διαρκεί από το Σεπτέμβρη του 1964 μέχρι το Σεπτέμβρη του 1965. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1964 συγχωνεύτηκε η ΔΚΝΓΛ με τη Νεολαία ΕΔΑ και δημιουργήθηκε η «Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη» (ΔΝΛ), πράγμα που προκάλεσε μια δεύτερη αριθμητική έκρηξη των μελών της.
Το Α΄ και μοναδικό Συνέδριο της ΔΝΛ πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα από 28/3/1965 μέχρι την 1/4/1965, με συμμετοχή 250 αντιπροσώπων απ’ όλη τη χώρα. Το 1965 η ΔΝΛ είναι η μεγαλύτερη ελληνική πολιτική οργάνωση νεολαίας, μετά την ΕΠΟΝ. Αριθμεί περίπου 100.000 μέλη και οπαδούς, που κατανέμονται πανελλαδικά σε περισσότερα από 150 γραφεία και λέσχες. Ο πίνακας 1 δείχνει την αριθμητική αύξηση της ΔΝΛ στην περιοχή του Αιγαίου, στο διάστημα Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 1965.
Η γεωγραφική κατανομή της επιρροής της Ν.Λ. είναι αρκετά άνιση. Η παρουσία της είναι ισχυρή στη Βόρεια Ελλάδα, τόσο στις πόλεις όσο και στα χωριά, καθώς επίσης και στα άλλα μεγάλα ή μεσαία αστικά κέντρα, ενώ παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη – σχεδόν συμβολική – στις υπόλοιπες περιοχές. Μια τέτοια αρνητική περίπτωση είναι τα νησιά του Αιγαίου, εκτός από τη Μυτιλήνη και την Κρήτη όπου η παρουσία της είναι ισχυρή.
Η Ν.Λ. ήθελε να δίνει διαρκώς στα μέλη της ένα συγκεκριμένο και άμεσο στόχο. Έτσι, το «Πρόγραμμα των Πέντε Σημείων» του Γενάρη του 1964, διαδέχεται ο «Μήνας του Βιβλίου» το Γενάρη του 1965, έπειτα το τρίμηνο προπαρασκευής του Συνεδρίου, το δεύτερο «Πρόγραμμα των Πέντε Σημείων» του Γενάρη του 1966 και τέλος η πλατιά κινητοποίηση ενάντια στις απειλές διάλυσης της οργάνωσης, χωρίς ν’ αναφέρουμε άλλες μικρότερης εμβέλειας εκδηλώσεις. Αυτή η μέθοδος είχε μια διπλή συνέπεια (θετική και αρνητική): Από τη μια, εξασφάλιζε μια αξιοθαύμαστη ζωτικότητα στην οργάνωση, γιατί η εντατική προσπάθεια εκπλήρωσης των προγραμμάτων ανταποκρινόταν στα οράματα των νέων, που εντάσσονταν στους κόλπους της επιζητώντας τη δράση. Από την άλλη πλευρά, όμως, επιτάχυνε περισσότερο το ρυθμό δουλειάς χωρίς να λύνει τα βασικά της προβλήματα (ανεπαρκής στελέχωση – ολοένα αυξανόμενη καθυστέρηση σε ορισμένους τομείς, όπως η ιδεολογική δουλειά, η διείσδυση της οργάνωσης στον εργατικό χώρο κλπ., πράγματα που απαιτούσαν περισσότερα μέσα και χρόνο).
Μια εικόνα για τα αποτελέσματα του «Μήνα του Βιβλίου» δίνει η εφημερίδα «Δημοκρατική Αλλαγή» της 18/1/1965 (στο μέσον της περιόδου κινητοποίησης): «Μέχρι σήμερα η Ν.Λ. συγκέντρωσε 2.000 τόμους στην Αθήνα, στο νομό Αχαΐας 1.000, Αιτωλοακαρνανίας και Σερρών από 800, Κέρκυρα, Καβάλα, Λέσβο, Ημαθία, Θεσσαλονίκη από 500, στον Έβρο, Κιλκίς, Πέλλα, Βοιωτία, Φθιώτιδα, Εύβοια, Αττική, Μεσσηνία, Κοζάνη από 200». Έτσι, κάθε λέσχη έχει μια βιβλιοθήκη ανοιχτή για όλους, με έργα κυρίως της αρχαίας και νέας ελληνικής λογοτεχνίας, πράγμα που οδήγησε στο πλησίασμα των νέων με το βιβλίο.
Στο άρθρο 4 του Καταστατικού της Ν.Λ. προβλεπόταν: «Η αγωγή των νέων για τη διαμόρφωση αγωνιστικού ήθους, η εξύψωση του πνευματικού, μορφωτικού, πολιτιστικού επιπέδου της νεολαίας με την καλλιέργεια της έφεσης προς τη μόρφωση, με τη γνώση των έργων του εθνικού και λαϊκού μας πολιτισμού. Η σωματική αγωγή για την υγεία των νέων, με την ενίσχυση του αθλητικού πνεύματος και της φυσιολατρείας, και με την ανάπτυξη των σπορ και πολύμορφων αθλητικών εκδηλώσεων». Όπως δήλωσε αργότερα ο Μ. Θεοδωράκης «Εκείνο που είχαμε πετύχει τότε ήταν το πάντρεμα της πολιτιστικής με την κοινωνική επανάσταση», (Περιοδικό «Μουσική», 2/1/1980). Στα ντοκουμέντα του Συνεδρίου (σελ. 255) αναφέρεται: «Ο εκπολιτισμός λοιπόν δεν είναι ‘Τρα λα λα’, όπως πιστεύουν μερικοί, αλλά μέτωπο, πεδίο σύγκρουσης ιδεών και τρόπων στάσης απέναντι στη ζωή, μάχη καθημερινά ανοιχτή, που κερδίζοντάς την κάθε φορά θα συντελούμε στο ωρίμασμα των συνειδήσεων των νέων, βασικό δρόμο για τη σωστή διαπαιδαγώγηση των νέων». Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις αποτελούσαν κι ένα μέσο για να πλησιάσει η οργάνωση τη μεγάλη μάζα της νεολαίας. Το «Πρόγραμμα των Πέντε Σημείων» που αποτελούσε τη βάση των πολιτιστικών εκδηλώσεων, πρότεινε: 1) την πάλη ενάντια στον αναλφαβητισμό, 2) την ίδρυση λεσχών εκπολιτισμού σε κάθε τόπο ζωής και δουλειάς της νεολαίας, 3) την ίδρυση ελεύθερων Πανεπιστημίων, 4) την εξυγίανση του αθλητισμού και 5) την οργάνωση ενός φεστιβάλ της ελληνικής νεολαίας.
Η νέα διάσταση που επιδίωξε να προσδώσει η Ν.Λ. στην πολιτική στράτευση δεν αφορούσε μόνον τις καθαρά πολιτιστικές εκδηλώσεις, αλλά όλες τις δραστηριότητες που αποσκοπούσαν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, στη λαϊκή ευημερία και στην κοινωνική πρόοδο. Αυτές οι μορφές κοινωνικής δραστηριότητας (δεντροφυτεύσεις, καθαριότητα δημόσιων χώρων, βοήθεια στην κατασκευή δημόσιων έργων, κλπ.) έβαλαν τη σφραγίδα τους στη δραστηριότητα της οργάνωσης και υπήρξαν ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα της λειτουργίας της (γιατί κατηγορήθηκε ότι έχανε τον καιρό της σε δευτερεύουσες ασχολίες, σε βάρος άλλων αγώνων που κρίνονταν σοβαρότεροι). Πάντως, πρέπει να τονιστεί ότι αυτό το ενδιαφέρον από μια πολιτική οργάνωση νεολαίας για τα καθημερινά κοινωνικά προβλήματα αποτελούσε μοναδικό δείγμα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο – με εξαίρεση βέβαια την ΕΠΟΝ, που έδρασε όμως σε τελείως διαφορετικές συνθήκες.
Στα τέσσερα χρόνια της ζωής της, η Ν.Λ. κυκλοφόρησε δύο περιοδικά: α) «Τα τετράδια ης Δημοκρατίας», όργανο για τα ιδεολογικά και οργανωτικά προβλήματα της ΔΚΝΓΛ, με διευθυντή το Μίκη Θεοδωράκη. Το 1ο τεύχος κυκλοφόρησε τον Οκτώβρη του 1963. Συνολικά εκδόθηκαν 5 τεύχη σε ακανόνιστα χρονικά διαστήματα. Η παρακάτω (ελλιπής) εικόνα δείχνει πως η κυκλοφορία τους ήταν αρκετά περιορισμένη σε σχέση με την αριθμητική δύναμη της ΔΝΛ: Κέρκυρα (130), Αχαΐα-Ηλεία-Ζάκυνθος (250), Κεφαλονιά (30), Αιτωλοακαρνανία (250), Λευκάδα (60), Γιάννινα (150), Άρτα (60), Πρέβεζα (50), Σάμος (20), Ρόδος (10), Λήμνος (30), Λέσβος (150), Χανιά-Ρέθυμνο-Λασήθι (250), Ηράκλειο (100). β) Το δεκαπενθήμερο περιοδικό «Η Γενιά μας» βγαίνει σε αντικατάσταση των «Τετραδίων» μετά τις 25 Ιουλίου 1965 και συνεχίζει να εκδίδεται τακτικά μέχρι τη δικτατορία. Τυπωνόταν σε 30.000 αντίτυπα και πούλαγε μεταξύ 6.000 και 15.000. Κυκλοφόρησε χωρίς διακοπή συνολικά 36 τεύχη. Υπεύθυνοι του περιοδικού ήταν ο Μπ. Θεοδωρίδης και ο Τ. Τρίκας. Το περιοδικό απευθυνόταν στο σύνολο της νεολαίας και αντανακλούσε τα ποικίλα ενδιαφέροντά της.
Διαβάστε εδώ το 1ο μέρος
Το τρίτο μέρος θα δημοσιευθεί την Πέμπτη 12 Ιουνίου
