Τίνος είναι, βρε γυναίκα… το κτήριο; - Αποκάλυψη από την εφημερίδα "Εμπρός"

Γράφει Στρατής Μπαλάσκας / εφημερίδα "ΕΜΠΡΟΣ"  29/7/2011

Τίνος ιδιοκτησία είναι το κτήριο που στεγάζει τις υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και νησιωτικής Πολιτικής; Το ερώτημα τίθεται και ξανατίθεται χρόνια τώρα, επισήμως από το 1987, όταν και ιδρύθηκε το Υπουργείο Αιγαίου και η τότε δημοτική αρχή, υπό το Στρατή Πάλλη και στη συνέχεια υπό το Νότη Παναγιώτου, έσπευσε να διεκδικήσει ως δημοτικό χώρο το πλάτωμα στο πλάι του κτηρίου, ώστε να το διαμορφώσουν σε γήπεδο για τις ανάγκες άθλησης των νέων της περιοχής. Τελευταία φορά χθες το ιστορικό κτήριο της Μυτιλήνης, στο οποίο υψώθηκε για πρώτη φορά το πρωί της 8ης Νοεμβρίου 1912 η ελληνική σημαία, διεκδικήθηκε από νέο «μουστερή», που ως τα τώρα δεν είχε εμφανιστεί. Το Υπουργείο Οικονομικών. Το «Ε» σήμερα αποκαλύπτει σειρά ντοκουμέντων που αποδεικνύουν ότι το κτήριο της οδού Μικράς Ασίας ανήκει στο λαό της Μυτιλήνης, στο Δήμο Λέσβου. Κοινώς, «δυο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένον αχυρώνα». Ούτε το Υπουργείο Οικονομικών ούτε το Υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας στο οποίο ανήκει η Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής είναι ιδιοκτήτες του όμορφου αυτού κτηρίου, που στις 9 Μαΐου τού 1920 πέρασε ως «δωρεά εν ζωή επί δραχμών 10.000» από τη μουσουλμανική κοινότητα Μυτιλήνης στην ιδιοκτησία τού «εν Λέσβω Ασύλου Παιδός».

Εδώ ας σημειωθεί ότι η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, που έσπευσε προχθές να διεκδικήσει την κυριότητα του κτηρίου, το Σεπτέμβριο του 1991 είχε δηλώσει απερίφραστα ότι «η κυριότητα του πιο πάνω ακινήτου δεν ανήκει στο Δημόσιο, αλλά στο Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Αρρένων Μυτιλήνης. Για το λόγο αυτό, οι τυχόν δικαστικές ενέργειες για την προστασία του πιο πάνω ακινήτου κατά του Δήμου Μυτιλήνης (σ.σ. που διεκδικούσε το γήπεδο, όπως γράψαμε παραπάνω) θα πρέπει να γίνουν από το νομικό πρόσωπο του Κέντρου Παιδικής Μέριμνας και όχι από το Δημόσιο.». Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ας πάρουμε το μίτο της ιστορίας από την αρχή.

Από την απελευθέρωσηΤο 1893 ο μουτεσαρίφης (διοικητικός οθωμανικός τίτλος) της Μυτιλήνης, Χιφζή πασάς, κτίζει στο τμήμα του υψώματος νότια του κάστρου της πόλης το Διοικητήριο, κτήριο με λιτά νεοκλασσικά στοιχεία, έδρα της Οθωμανικής Διοίκησης του νησιού και μετά του βιλαετιού των νησιών του Αρχιπελάγους. Στη συνέχεια, το 1900 ο Καβέτσος, δήμαρχος της Μυτιλήνης, γκρεμίζει το περίπτερο-κιόσκι όπου αναπαυόταν ο Καπουδάν πασάς (ναύαρχος του Οθωμανικού Στόλου) όποτε επισκεπτόταν τη Μυτιλήνη, και η ύπαρξή του ονομάτισε «Κιόσκι» όλη την περιοχή έως τις μέρες μας, και κτίζει στη θέση του ένα όμορφο κτήριο για να στεγάσει το βαλή του Αρχιπελάγους Αμπεντίν πασά Ντίνο… Τα χρόνια περνούν και στις 8 Νοεμβρίου τού 1912 ο βαλής Εκρέμ Μπέης, ο μουτεσαρίφης Εράμ Μπέης και ο ταγματάρχης του Οθωμανικού Στρατού Αβδούλ Γκανή υποδέχονται στο Διοικητήριο την αντιπροσωπεία του Ελληνικού Στρατού, που με το «Αβέρωφ» και τα άλλα καράβια του απελευθερωτικού Ελληνικού Στόλου πολιορκούν την πόλη, και την αντιπροσωπεία των δυο εθνικά σύνοικων στοιχείων που έχουν συγκροτήσει «φιλειρηνική επιτροπή». Ο Εκρέμ Μπέης κι ο Εράμ Μπέης συμφωνούν να παραδοθεί η πόλη και ο Αβδούλ Γκανή αποχωρεί, προκειμένου ένα μήνα μετά να δώσει στα υψώματα του Κλαπάδου τη «μάχη τιμής» που οδήγησε στην απελευθέρωση ολόκληρου του νησιού. Το μεσημέρι της 8ης Νοεμβρίου ο πρώτος πολιτικός και στρατιωτικός διοικητής της Λέσβου, Κωνσταντίνος (Κοκός) Μελάς, αδελφός του ήρωα Μακεδονομάχου Παύλου Μελά, καταλαμβάνει το Διοικητήριο, υψώνει την ελληνική σημαία και εγκαθίσταται σε αυτό.

Στη δωρεάΣτις 9 Μαΐου τού 1920, στα γραφεία της Γενικής Διοίκησης Λέσβου, που έχει μεταφερθεί στο κτήριο της πλατείας στο Κιόσκι (κατεδαφίστηκε, και στο χώρο του κατασκευάστηκε το κτήριο όπου στεγάζεται η σημερινή Λέσχη Αξιωματικών), ενώπιον του συμβολαιογράφου Ευστρατίου Π. Μολίνου και με μάρτυρες το γενικό διοικητή Αιγαίου Χρυσοβελώνη Ιωάννη, το Γεώργιο Μαλλίδη και το Θεόδωρο Θεοδωρίδη εμφανίζονται: Από τη μια μεριά, το διοικητικό συμβούλιο του «εν Λέσβω Ασύλου Παιδός», αποτελούμενο από τον πρόεδρό του Μιχαήλ Συμωνίδη, τον ταμία του Χρήστο Ι. Ιακώβου, το διευθυντή του Γραφείου Προσφύγων Κωνσταντίνο Α. Τριανταφυλλίδη και τα μέλη της διοίκησής του Απόστολο Γρημάνη, Πέτρο Ραπίτη και Πάνο Μάνδρα. Από την άλλη, ο Ατά Εφένδης μουφτής (ιεροδικαστής) της Μυτιλήνης, πρόεδρος της Μουσουλμανικής Κοινότητας Μυτιλήνης. Ο τελευταίος, στο συμβόλαιο που υπογράφεται εκείνη τη μέρα, το «εκ νομίμου κατοχής προ αμνημονεύτων ετών» κτήριο της τουρκικής διοίκησης «δωρείται διαδωρεάς μεταξύ ζώντων ισχυράς και αμετακλήτου οικειοθελώς και ευχαρίστως και παραχωρεί και μεταβιβάζει εις την κατοχήν και κυριότητα του εν Λέσβω Ασύλου των Παίδων προωρισμένου να χρησιμεύση διά την στέγασιν και ανατροφήν των ορφανών ασχέτως θρησκευτικής διακρίσεως». Μάλιστα, για το τέλος χαρτοσήμου και τη φορολογία της δωρεάς, άντε και για το χαρτζιλίκι του μακαρίτη του Ατά Εφένδη και της παρέας του, το διοικητικό συμβούλιο μετρά και 10.000 δραχμές. Κάπως έτσι το τουρκικό Διοικητήριο έγινε Ορφανοτροφείο. Πολύ ενδιαφέρον είναι και το ότι στο ίδιο συμβόλαιο περιγράφονται τα όρια του οικοπέδου, που φτάνουν από τη μια μεριά στην πλατεία στο Κιόσκι (Κύριος οίδε πώς κόπηκαν οικόπεδα και χτίστηκαν σπίτια στο ενδιάμεσο), από την άλλη στο πλακόστρωτο απέναντι από το αρχοντικό τού Χαλήμ Μπέη (τη σημερινή Δημοτική Πινακοθήκη), το οικόπεδο της Γαλλικής Σχολής (ο λόγος για το οικόπεδο με το ερείπιο ιδιοκτησίας του Υπουργείου… Υγείας, απέναντι από το σπιτάκι του διευθυντή του Ορφανοτροφείου, όπου ο σημερινός 14ος Παιδικός Σταθμός) και τέλος τα τείχη του Κάστρου - για την ακρίβεια 70 μέτρα από τα τείχη του Κάστρου.

Η πρώτη σελίδα του συμβολαίου με το οποίο το τουρκικό Διοικητήριο δωρίζεται στο «εν Λέσβω Άσυλο Παιδός»

Το ορφανοτροφείο του πόνουΤο ίδρυμα στεγάζει τον πόνο της μικρασιατικής καταστροφής, χιλιάδες ορφανά παιδιά που φτάνουν στο νησί πεινασμένα και μοναχά… Ως ορφανοτροφείο, νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου δηλαδή, με τον επίσημο τίτλο Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Αρρένων Μυτιλήνης (με εξαίρεση τα χρόνια της γερμανικής κατοχής) λειτουργεί μέχρις ότου στις 20 Ιανουαρίου 1987 η υφυπουργός του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικής Ασφάλισης Σύλβα Ακρίτα απαντά σε σχετικό αίτημα του νεοσύστατου Υπουργείου Αιγαίου και εγκρίνει τη μεταστέγαση του Ορφανοτροφείου στο πρώην Ίδρυμα Ανιάτων Παίδων, το κτήριο όπου σήμερα στεγάζεται το Πειραματικό Γυμνάσιο Μυτιλήνης, στην οδό Δικελί της Επάνω Σκάλας. «Η παραχώρηση του κτηρίου του Κέντρου Παιδικής Μέριμνας Αρρένων Μυτιλήνης στο Υπουργείο Αιγαίου θα πραγματοποιηθεί ευθύς ως ολοκληρωθεί η εγκατάσταση των παιδιών τούτου στο υπό ανακαίνιση κτήριο του Ιδρύματος Ανιάτων Μυτιλήνης.» Η παραχώρηση του κτηρίου, λοιπόν, γίνεται στο Υπουργείο Αιγαίου, παραμένει όμως ιδιοκτησίας του νομικού προσώπου του Κέντρου Παιδικής Μέριμνας Αρρένων Μυτιλήνης.

Η παραχώρηση της χρήσης του κτηρίου στο Υπουργείο Αιγαίου

Η αμφισβήτησηΑυτό αναφέρει και ο προϊστάμενος της Υπηρεσίας Διοίκησης και Διαχείρισης της Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου Γεώργιος Σακελλάρης όταν στις 12/9/1991 διαβιβάζει στο Υπουργείο Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων τη γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας τής ΚΕΔ σύμφωνα με την οποία το Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Αρρένων Μυτιλήνης, αναλόγως με την εξέλιξη του σχετικού νόμου, αποτελεί νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου εποπτευόμενο από το Υπουργείο Υγείας, Πρόνοιας κ.λπ.. Είναι η εποχή που ο δήμαρχος Νότης Παναγιώτου συνεχίζει την προσπάθεια του προηγούμενου δημάρχου Μυτιλήνης Στρατή Πάλλη να περάσει στο Δήμο Μυτιλήνης η αυλή του Ορφανοτροφείου, το σημερινό γήπεδο στο πλάι της γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής. Ο δικηγόρος τής ΚΕΔ Ιωάννης Παπαγεωργόπουλος, που υπογράφει τη γνωμοδότηση, υποστηρίζει ότι: «Εν όψει του γεγονότος ότι η δωρεά έγινε προς το τότε Άσυλο Ανιάτων Παίδων Μυτιλήνης, είναι πλέον ή βέβαιον ότι η κυριότητα του πιο πάνω ακινήτου δεν ανήκει στο Δημόσιο αλλά στο Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Αρρένων Μυτιλήνης. Για το λόγο αυτό οι τυχόν δικαστικές ενέργειες για την προστασία του ακινήτου κατά του Δήμου Μυτιλήνης θα πρέπει να γίνουν από το νομικό πρόσωπο του Κέντρου Παιδικής Μέριμνας και όχι από το Δημόσιο.» Σα να μην έφταναν όλα τα παραπάνω, η Νομική Υπηρεσία τής ΚΕΔ ζητά να υπάρξει και διόρθωση των όσων αναφέρονται στο απογραφικό του ακινήτου (με στοιχεία Φ.31.3490) «ως προς τον τίτλο κτήσεως, ώστε με τη διαγραφή της φράσεως ότι το ακίνητο περιήλθε στο Ελληνικό Δημόσιο μετά την απελευθέρωση της νήσου Λέσβου, να γραφεί ότι ιδιοκτήτης είναι το Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Αρρένων Μυτιλήνης».

Η γνωμοδότηση της ΚΕΔ. «Δεν ανήκει στο Δημόσιο»

Στους Παιδικούς ΣταθμούςΛίγα χρόνια μετά, ελλείψει ευτυχώς τροφίμων, το Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Αρρένων Μυτιλήνης κλείνει και διαλύεται ως νομικό πρόσωπο, το σύνολο δε των περιουσιακών του στοιχείων, όπως και το αρχείο του, περνά στην ιδιοκτησία του Α΄ Παιδικού Σταθμού Μυτιλήνης (του κτηρίου της οδού Μικράς Ασίας συμπεριλαμβανομένου). Το 2000 δε, οι παιδικοί σταθμοί με το σύνολο των περιουσιακών τους στοιχείων περνούν στην αυτοδιοίκηση. Έτσι και ο Α΄ Παιδικός Σταθμός του Συνοικισμού γίνεται δημοτικός, με την περιουσία του φυσικά. Φοιτητές του α΄ έτους της Νομικής Σχολής μπορούν να βεβαιώσουν ότι το κτήριο της οδού Μικράς Ασίας, μέσα από τη πορεία του στο χρόνο και με αφορμή την αμφισβήτηση της ιδιοκτησίας του από το Δήμο Μυτιλήνης την περίοδο 1987 - 1992, ανήκει σήμερα στο Δήμο Λέσβου. Όλα αυτά, εάν και εφόσον ξεπερασθεί μια ενέργεια στην οποία προέβη ως μη όφειλε η Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου, η οποία και ενέγραψε στο κτηματολόγιο ως ιδιοκτησία του Ελληνικού Δημοσίου το κτήριο του τότε Υπουργείου Αιγαίου. Σε ανάλογες ενέργειες, όμως, προέβη και ο Δήμος Μυτιλήνης επί δημαρχίας Νάσου Γιακαλή. Δεδομένων όλων των παραπάνω, το ερώτημα που τίθεται και αφορά στη γραφειοκρατική και επιεικώς απαράδεκτη προσπάθεια του Υπουργείου Οικονομικών να δημιουργήσει πρόβλημα στη δημιουργία των υποδομών για τη στέγαση των γραφείων του Εφετείου, είναι ένα: Γιατί ανακατεύονται σε ιδιοκτησία που δεν τους ανήκει. Γιατί λειτουργούν με τον απαράδεκτο τρόπο που λειτουργούν, σε βάρος της δικαίωσης ενός αιτήματος ζωής σχεδόν ενός αιώνα. Σε τελική ανάλυση, γιατί παρεμβαίνουν στη βούληση ακόμα του μοναδικού νόμιμου ιδιοκτήτη, που είναι ο Δήμος Λέσβου. Δε φτάνουν τα άλλα προβλήματα που δημιούργησε και δημιουργεί στην κοινωνία (και της Λέσβου) το Υπουργείο Οικονομικών και οι υπηρεσίες του;