Λεσβιακό Ημερολόγιο 2013
Γράμματα - Τέχνες – Πολιτισμός
Επιμέλεια: Παναγιώτης Σκορδάς
Εξώφυλλο-Φωτογραφίες: Στέλιος Σκοπελίτης
Εκδόσεις Αιολίδα, Μυτιλήνη 2012,Σελ. 413
Τα χρόνια περνούν και τα Λεσβιακά Ημερολόγια, γεμίζουν το χάσμα που ανοίγει ο καιρός. Και έτσι το ένα μετά το ένα άλλο έρχονται να προστεθούν στη σειρά των προγενέστερων, ίδια λαμπερά, ουσιαστικά, πνευματικά, καλλιτεχνικά και πλούσια.
Το Λεσβιακό Ημερολόγιο 2013 είναι ευλόγως πιο φρέσκο. Έχει την ίδια επιμελημένη εικόνα και το ίδιο επιμελημένο περιεχόμενο με τα προηγούμενα, είναι πέρα από ημερολόγιο ένα αξιολογότατο βιβλίο που για ένα χρόνο θα βρίσκεται μπροστά μας κάθε μέρα κι έπειτα θα ανεβεί στα ράφια της βιβλιοθήκης, ως βιβλίο αναφοράς, χρηστικό, για να το ξεφυλλίσουμε και να βρούμε πλούσιες πληροφορίες στα μεστά και ωραία κείμενά του, στις εικόνες, στις φωτογραφίες, στις μνήμες. Γιατί το Ημερολόγιο, πέρα από τις δώδεκα σελίδες ημερολογίου, είναι ένας πανδέκτης που έχει τα πάντα ή, έστω, ψηφίδες από τα πάντα, πληροφορίες, αναμνήσεις, συναισθήματα.
Όπως και πέρυσι και πάντα και όπως είναι φυσικό οφείλουμε να κάνουμε από Θεού την αρχή με τις ευχές του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου ο οποίος επευλογεί «την έκδοσιν του Λεσβιακού Ημερολογίου 2013 και επικαλείται για όλους εμάς «την χάριν και το άπειρον έλεος του Θεού». Ακολουθούν οι ευχές του Μυτιλήνης Ιακώβου: «Ευλογημένη, δημιουργική και καλή χρονιά αλλά και ολόθερμα συγχαρητήρια» στους συντελεστές της έκδοσης. Αμέσως μετά ο Περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου, Αθανάσιος Γιακαλής εκφράζει τη χαρά του και τα συγχαρητήριά του για «τον υπέροχο συλλογικό τόμο» και τέλος ο Δήμαρχος Λέσβου Δημήτριος Φωκίων Βουνάτσος εκφράζει και εκείνος τα συγχαρητήριά του στους συντελεστές και τον επιμελητή Παναγιώτη Σκορδά.
Ακολουθεί μια μακροσκελής εξομολόγηση του φωτογράφου Στέλιου Σκοπελίτη για την καμένη γη του νησιού τον Αύγουστο το 2003,με το φως της Πανσελήνου το οποίο «είναι Τρόπος Φωτός που συγκλονίζει». Και ακολουθεί μια φωτογραφική ενότητα με τοπία γυμνά, ασπρόμαυρα που σιγά-σιγά χρωματίζονται και ακολουθούν …τα καμένα και αυτά ασπρόμαυρα. Αν δεν ήξερες πού είναι τα τοπία αυτά, θα έλεγες στην έρημο. Κι όμως το νησί είναι όμορφο και πράσινο σαν πλατανόφυλλο, που η περίσταση εκείνη το αδίκησε.
Ακολουθούν οι ενότητες «πρώτη γραφή πρώτη ανάγνωση», «μελέτες», «αρχαία ιστορία», «νεότερη ιστορία», «τοπογραφία», «οικολογία», «εκπαίδευση», «λαογραφία», «μουσική», «θέατρο», «γραμματολογία», «Αφιέρωμα Αργύρης Εφταλιώτης 1849-1923, 90 χρόνια από το θάνατό του», «η Λέσβος, οι άνθρωποι, ο χρόνος, οι ιστορίες», «στο μεταίχμιο, από το 2012 στο 2013», «βιογραφικά συντελεστών». Στις ενότητες αυτές ο αναγνώστης, ανεξάρτητα από τα ενδιαφέροντά του θα συγκινηθεί, θα θυμηθεί ή θα ξαναθυμηθεί, θα στοχαστεί, θα μάθει.
Το κουαρτέτο της Φωτεινής Φραγκούλη και η μελέτη επ’ αυτού από τον Γιάννη Κωνσταντέλλη θα μας μεταφέρει στα χρόνια της αθωότητας. Οι πέντε επιστολές του Αντώνη Πρωτοπάτση στον Κίμωνα Μ. Μιχαηλίδη για τον Βερναρδάκη που μας παρουσιάζει και σχολιάζει ο Νίκος Παπαδέλλης θα κεντρίσουν το πνεύμα μας. Ο Στρατής Νικέλλης με τον «Αντίλαλο της Βρίσας» μας ανοίγει τα μάτια. Ο Νίκος Σαραντάκος βγάζει στη φόρα το αντικομμουνιστικό μένος του Μυριβήλη του οποίου το έργο Η Ζωή εν τάφω μελετά η Δήμητρα Ψύλλου και συγκρίνει την πρώτη με τη δεύτερη έκδοση του. Ο Απόστολος Γονιδέλλης μάς γράφει για την νομισματοκοπία στην αρχαία Λέσβο. Ο Νίκος Δέτσης γράφει για Τα «Λεσβιακά» του Θουκυδίδη και την αποστασία της Μυτιλήνης (428π.Χ) από την αθηναϊκή συμμαχία. Πικρές ώρες, δραματικά γεγονότα, συμφορά και θάνατος των πρωταιτίων. Συμπτώσεις και συγκυρίες που «οδήγησαν στην κάθαρση ενός … αληθινού δράματος που δημιούργησε στην Ελλάδα ο ‘‘οκρυόεις, ολετήρ και βροτολοιγός’’ Πελοποννησιακός πόλεμος». Ο Άρης Κυριαζής μας μιλάει με μεγάλο ενθουσιασμό για το πρώτο αρχαίο ερωτικό μυθιστόρημα. Οι ήρωες του Δάφνις και Χλόη ερωτεύτηκαν στην Πύρρα του Κόλπου της Καλλονής. Και Καλλονή είναι η Αφροδίτη και περί Καλλονής μακρύς ο λόγος και η βιβλιογραφία. Ο Αθανάσιος Φραγκούλης καταπιάνεται με μια άλλη θρυλική θηλυκή παρουσία, τη Σαπφώ: «Μελιχρόν αύχημα Λεσβίων» για να διαφωτίσει το «μύθο» γύρω από την προσωπικότητά της, με άπειρη, επίσης, βιβλιογραφία. Όσο για το ήταν ή δεν ήταν … ας αφήσουμε τους άλλους να εικάζουν. Εμάς μας φτάνει που είναι μεγάλη ποιήτρια και ένατη μούσα.
Η Σταυρούλα Λυκιαρδοπούλου-Κοντάρα μας ενημερώνει για τη δράση του Ελληνικού Υποπροξενείου Μυτιλήνης κατά την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ο Στρατής Αλ. Μολίνος γράφει για τον Γεωργάκη Γριμάνη «έναν Φιλικό της Λέσβου» και την περιπέτειά του. Ο Γιώργος Γαλέτσας επιμελείται ένα κείμενο για τον Γιάννη Χρυσάφη, τους κοινωνικούς του αγώνες και την άνιση πάλη «με τους ανέντιμους και συχνά ανήθικους κανόνες της αγοράς» (!!!). Ο Τάσος Μακρής γράφει για τη Σκάλα Πολιχνίτου και ο Φώτης Βασίλογλου επιμελείται τους Γάλλους περιηγητές στο Μεσοπόλεμο και την Ερεσσό στα 1830. Ο Δημήτρης Λαμπρέλλης φωτογραφίζει τα πουλιά της Καλλονής. Η Θεοδώρα Πετανίδου μας ενημερώνει Περί μελισσών, ανθέων και άλλων καλών, ο Αριστείδης Σγατζός για τις Τρούφες και ύδνα υπόγεια μανιτάρια στην αρχαιοελληνική γραμματεία. Ακολουθούν φωτογραφίες από σχολικές γιορτές και παρελάσεις επιμελημένες και σχολιασμένες από τον Κώστα Μίσσιο. Την αενάως τρέχουσα με σθένος και ποικιλότητα βιβλιογραφία συμπληρώνει ο επιμελητής του Ημερολογίου Παναγιώτης Σκορδάς, με τις εκδόσεις του 2011. Αλλά και το αφιέρωμα στον Αργύρη Εφταλιώτη επιμελείται ο Σκορδάς ως ειδικός και διδάκτωρ επ’ αυτού. Ακολουθούν φωτογραφίες εξωφύλλων βιβλίων, φωτογραφίες του νησιού από τα αρχεία του Μάκη Μπεκιάρη, Ιγνάτη Σίμου, Στρατή Αναγνώστου, Παναγιώτη Σκορδά, Κώστα Μίσσιου, Νίκου Παπαδέλλη, αποδείξεις, έντυπα, διαφημίσεις, προγράμματα καλλιτεχνικών εκδηλώσεων. Κι εδώ ας σταθώ για λίγο στην πρόσκληση που κάνει ο υπεύθυνος βιβλιοθήκης, για μια γνωριμία του Ηλία Βενέζη, «όλων μας και μαζί του, σε ένα κουβεντολόι χωρίς τύπους και επισημότητες» (από το αρχείο του Αναγνώστου). Στο «μεταίχμιο, από το 2012 στο 2013» ευχές και γελοιογραφίες, έπειτα βιογραφικά, μια μικρή ιστορία ζωής και δράσης για τον καθένα που συνέβαλε με τον τρόπο του σ’ αυτό το Ημερολόγιο, Περιεχόμενα, Οπισθόφυλλο.
Τέλος; Όχι, γιατί το ξαναπιάνουμε από την αρχή, είμαστε στον Ιανουάριο ακόμη και έχουμε 413σελίδες να μελετήσουμε και να αισθανθούμε άνθρωποι με ρίζες, με πολιτισμό, φυλή με δύναμη και κουράγιο. Όλα τα κακά περνούν. Περνούν και τα καλά, έτσι είναι η ζωή προχωράει, και τα παιδιά μας θα μας βλέπουν στις σελίδες των Ημερολογίων και θα καμαρώνουν για το νησί τους και για τον πολιτισμό τους.
ΑΝΘΟΥΛΑ ΔΑΝΙΗΛ
Δρ. Νεοελληνικής Φιλολογίας
