Λέσβος: 800 τόνοι πρόβειου μαλλιού κάθε χρόνο πετιούνται – Μια ανεκμετάλλευτη πηγή πλούτου
Παράγει πλούτο, αλλά τον πετά στα σκουπίδια. Αυτό είναι το παράδοξο που βιώνει σήμερα η Λέσβος, ένα νησί με μακρά παράδοση στην κτηνοτροφία. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΣΔΕ στο νησί εκτρέφονται περίπου 400.000 πρόβατα, καθιστώντας το έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες προβατοτροφίας στη χώρα. Κάθε άνοιξη, όταν πραγματοποιείται το καθιερωμένο κούρεμα των ζώων, συλλέγονται περίπου 800 τόνοι πρόβειου μαλλιού. Ωστόσο, το μαλλί αυτό δεν αξιοποιείται –αντίθετα, καταλήγει σε χωματερές, προκαλώντας και περιβαλλοντικά προβλήματα.
Από την παραγωγή στην εγκατάλειψη
«Παλιότερα υπήρχαν εριουργεία που δέχονταν το μαλλί και μ’ αυτό φτιάχνονταν κουβέρτες, υφάσματα και ρούχα», εξηγεί ο κτηνοτρόφος Χριστόφορος Σαμαράς, μιλώντας στην ΕΡΤ3 και στην Δήμητρα Λαχουρή . «Από το 2012 και μετά, τα εργοστάσια που απέμεναν έκλεισαν – ακόμη και στην απέναντι πλευρά, στην Τουρκία. Έτσι σήμερα, το μαλλί που κουρεύουμε, καταλήγει απλώς στα σκουπίδια».
Η διαδικασία κουρέματος έχει εκσυγχρονιστεί. «Μέχρι το 2010 κουρεύαμε με τα ψαλίδια», αναφέρει ο κουρέας προβάτων Νίκος Ντέντιας. «Πλέον, με τις μηχανές κουρεύουμε ένα πρόβατο μέσα σε δύο λεπτά. Η διαδικασία είναι ταχύτατη και το μαλλί συγκεντρώνεται οργανωμένα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει πια αγορά».
Αναξιοποίητος φυσικός πόρος
Το πρόβειο μαλλί –γνωστό και ως μαλλί χονδρό– είναι φυσικό, βιοδιασπώμενο και ανθεκτικό υλικό. Παλαιότερα, χρησιμοποιούνταν ευρέως για την παραγωγή μάλλινων υφασμάτων, ενώ σήμερα θα μπορούσε να βρει εφαρμογές στην οικολογική δόμηση (ως μονωτικό υλικό), στη βιομηχανία λιπασμάτων (ως οργανικό υλικό) ή ακόμη και στη μόδα μέσω της επεξεργασίας του σε φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά προβατοτροφίας στην Ε.Ε., όμως παραμένει πλήρως εξαρτημένη από εισαγόμενα υλικά στον τομέα της ένδυσης και της κλωστοϋφαντουργίας. Η απουσία οργανωμένων μονάδων επεξεργασίας μαλλιού σε νησιωτικές περιοχές όπως η Λέσβος στερεί σημαντικά εισοδήματα από τους παραγωγούς και ενισχύει το φαινόμενο της αγροτικής εγκατάλειψης.
Καινοτομία και επιστροφή στις ρίζες
Ορισμένοι νεοφυείς συνεταιρισμοί και οικοτεχνίες στην ηπειρωτική Ελλάδα, όπως στη Θεσσαλία και την Ήπειρο, έχουν αρχίσει να πειραματίζονται με την επεξεργασία πρόβειου μαλλιού σε μονωτικά για οικολογικά σπίτια. Ωστόσο, στο Βόρειο Αιγαίο τέτοιες πρωτοβουλίες παραμένουν σποραδικές.
«Χρειάζεται επένδυση, αλλά κυρίως ένα δίκτυο υποστήριξης από την Πολιτεία», τονίζει ο κ. Σαμαράς. «Δεν μπορούμε κάθε χρόνο να κουρεύουμε, να πληρώνουμε εργάτες και στο τέλος να φορτώνουμε το μαλλί σε τσουβάλια και να το πετάμε».
Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της αδράνειας
Εκτός από την οικονομική απώλεια, η απόρριψη του μαλλιού δημιουργεί και περιβαλλοντικά προβλήματα. Καθώς το μαλλί αποδομείται αργά, η μαζική του καύση ή ταφή επιβαρύνει το περιβάλλον με ρύπους και μικροπλαστικά (ειδικά αν έχει υποστεί χημική κατεργασία).
Η αξιοποίηση του πρόβειου μαλλιού θα μπορούσε να ενταχθεί στα προγράμματα κυκλικής οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να αποτελέσει πηγή πράσινης απασχόλησης για τη νησιωτική ύπαιθρο.
Η Λέσβος κάθε χρόνο χάνει έναν φυσικό πόρο που θα μπορούσε να ενισχύσει την τοπική οικονομία, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και να προσδώσει προστιθέμενη αξία στο προϊόν της προβατοτροφίας. Χρειάζεται συντονισμένη προσπάθεια, τόσο από την τοπική αυτοδιοίκηση όσο και από την κεντρική διοίκηση, για να αξιοποιηθεί αυτός ο φυσικός πλούτος.
Ίσως ήρθε η ώρα το μαλλί της Λέσβου να πάψει να καταλήγει στα σκουπίδια – και να ξαναβρεί τη θέση του στην παραγωγή και τη δημιουργία.
Δείτε το εξαιρετικό ρεπορτάζ της Δήμητρας Λαχουρή στην ΕΡΤ που ανέδειξε το θέμα:
