Αφιέρωμα στους «Λαμπράκηδες» (3ο μέρος): Η τρίτη περίοδος (στασιμότητα, συρρίκνωση, διάλυση)
Γράφει ο Παναγιώτης Μιχ. Κουτσκουδής
Η τρίτη περίοδος καλύπτει το διάστημα από το Σεπτέμβρη του 1965 μέχρι τον Απρίλη του 1967. Μετά το φθινόπωρο του 1965 αρχίζει μια περίοδος κάμψης της ΔΝΛ που διαρκεί μέχρι τη δικτατορία. Στην Εισήγηση της Ε΄ Συνόδου του Κεντρικού Συμβουλίου της ΔΝΛ το Φλεβάρη του 1967 (τελευταίας πριν τη δικτατορία), μεταξύ άλλων, αναφέρεται: «Πρέπει να επισημάνουμε ότι η δράση της Οργάνωσης αυτή την περίοδο περιορίζεται κυρίως στις Οργανώσεις των μεγάλων κέντρων Αθήνας – Πειραιά – Θεσσαλονίκης, στη Σπουδάζουσα και σ’ ορισμένες Οργανώσεις της επαρχίας… Σ’ ορισμένες Οργανώσεις οξύνθηκαν πάρα πολύ οι οργανωτικές δυσκολίες που εκφράζονται κυρίως με μεγάλα κενά στη λειτουργία τους, με απώλεια της οργανωμένης επαφής με τη μάζα των μελών τους, κλπ. Σ’ αυτήν την κατηγορία ανήκουν Οργανώσεις όπως Ανατολ. Μακεδονία και Θράκη, Αιτωλοακαρνανία, Τρίκαλα, Κέρκυρα, Μυτιλήνη, Αν. Στερεά, Καρδίτσα, Πέλλα...».
Στη σχετική βιβλιογραφία ως παράγοντες που οδήγησαν στην εξασθένιση και τελικά στην εξαφάνιση της ΔΝΛ αναφέρονται οι εξής:
α) Η άνοδος της αστυνομικής και παρακρατικής τρομοκρατίας και στρατιωτικής απειλής προκαλεί την αποχώρηση των λιγότερο δραστηριοποιημένων μελών, εκείνων που συμμετέχουν κυρίως στις πολιτιστικές εκδηλώσεις χωρίς να έχουν σημαντική πολιτική στράτευση. Στην επαρχία πολλές λέσχες κλείνουν κάτω από τις νέες αυτές πιέσεις, τους εκβιασμούς στη δουλειά, στην οικογένεια, στις σπουδές.
β) Η ανεπάρκεια (ποσοτική και ποιοτική) του στελεχικού δυναμικού καθ’ όλη την περίοδο δράσης της. Η έντονη προσπάθεια μαζικοποίησης της ΔΝΛ φέρνει στην οργάνωση ένα πλήθος δυσανάλογο με τις πραγματικές της δυνατότητες.
γ) Η ΕΔΑ άρχισε και αποτραβά τα στελέχη της από τη ΔΝΛ για να τους αναθέσει καθήκοντα στις οργανώσεις του κόμματος. Παράλληλα, η αντιφατική πολιτική της απέναντι στον Γ. Παπανδρέου δυσαρεστεί και απομακρύνει τους νέους από την οργάνωση: σφοδρές επικρίσεις και καταδίκες από τη μια, τυφλή υποστήριξή του στο βασιλικό πραξικόπημα από την άλλη. Η παθητική πολιτική αναμονής της ΕΔΑ, εξαιτίας της οποίας χάνεται πολύτιμος χρόνος, και η αποτυχημένη τελικά έκβαση των Ιουλιανών διαδηλώσεων προκαλούν πικρία και απογοήτευση στους κόλπους της ΔΝΛ, κλονίζοντας την πίστη των νεολαίων στην ορθότητα των αποφάσεων και χειρισμών της πολιτικής ηγεσίας (της ΕΔΑ).
δ) Με την εφαρμογή των οικονομικών συμφωνιών μεταξύ Ελλάδας και Δυτικής Γερμανίας η μετανάστευση μαστίζει τις αγροτικές ιδιαίτερα περιοχές, χτυπώντας κυρίως το νεανικό πληθυσμό.
ε) Η προσπάθεια της ΔΝΛ να ανταποκριθεί ταυτόχρονα στο ρόλο τόσο της «Κίνησης» (ελαστική διάρθρωση, άνοιγμα σ’ όλη τη νεολαία χωρίς να πληρούνται αυστηρά κριτήρια ένταξης, αποδοχή και συνύπαρξη διαφορετικών ιδεολογικο-πολιτικών απόψεων στο πλαίσιο ενός κοινού προγράμματος δράσης, ανάπτυξη στη βάση πολιτιστικών εκδηλώσεων και λεσχών) – όσο και της «Οργάνωσης» (σφιχτή ιεραρχημένη δομή, αυστηρά κριτήρια ένταξης, ξεκάθαρες πολιτικές θέσεις και στόχοι, κομματική πειθαρχία), πράγμα αντιφατικό.
στ) Με την απόφαση της 8ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ το Γενάρη του 1958 διαλύθηκαν οι παράνομες κομματικές οργανώσεις του (και η παράνομη ΕΠΟΝ) και τα μέλη τους εντάχθηκαν στην ΕΔΑ. Η σημαντικότερη αρνητική επίπτωση αυτής της απόφασης ήταν ότι σταμάτησε η στρατολογία νέων μελών και η κατάρτιση νέων στελεχών, πράγμα που έκανε πρακτικά αδύνατη τη φυσιολογική ανανέωση του Κόμματος και οδηγούσε στη μελλοντική εξαφάνισή του. Η ιστορική πείρα επιβεβαίωσε την ορθότητα της θέσης ότι το ΚΚΕ (και κάθε κομμουνιστικό κόμμα) οφείλει να διατηρεί, πάντα και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες δράσης του, την οργανωτική – πολιτική – ιδεολογική αυτοτέλεια και υπόστασή του. Το λάθος της διάλυσης των κομματικών οργανώσεων διόρθωσε η απόφαση της 8ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ το Φλεβάρη του 1965. Με το ξαναστήσιμο των κομματικών οργανώσεων του ΚΚΕ ένας σημαντικός αριθμός μελών έφυγε από τις οργανώσεις της ΕΔΑ και της ΔΝΛ που έτσι αποδυναμώθηκαν.
Η εξαφάνιση της ΔΝΛ μετά την 21η Απρίλη 1967 δεν ακυρώνει την γενικότερη προσφορά και συμβολή της, που μέσα από μια έντονη τετράχρονη παρουσία διαμόρφωσε ένα καινούριο πολιτικό και πολιτιστικό κλίμα και επέτρεψε σε μια ολόκληρη γενιά να συμμετάσχει ενεργά στην εποχή της. Παρόλο που βρέθηκαν τελείως απροετοίμαστοι απέναντι στο πραξικόπημα, οι Λαμπράκηδες, όσοι ξέφυγαν τις μαζικές συλλήψεις, ήταν αυτοί που εντάχθηκαν στις πρώτες αντιδικτατορικές οργανώσεις, αυτοί που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή του αντιδικτατορικού αγώνα, πάλεψαν, βασανίστηκαν, φυλακίστηκαν, δολοφονήθηκαν. Η ΔΝΛ υπήρξε αναμφισβήτητα ένας σταθμός στην ιστορία του νεολαιίστικου κινήματος.
ΠΗΓΕΣ:
Α. Κατερίνα Σαιν Μαρτέν. «Λαμπράκηδες – Ιστορία μιας γενιάς». Εκδόσεις ΠΟΛΥΠΤΥΧΟ. Αθήνα 1984.
Β. Παναγιώτη Μιχ. Κουτσκουδή. «Συναξάρια. Βίοι Λέσβιων Λαϊκών Αγωνιστών». Αθήνα 2018.
