Η πτώση της τιμής του ελαιολάδου στους παραγωγούς και η σταθερότητα των τιμών στα σούπερ μάρκετ: Οι λόγοι πίσω από την απόκλιση

Τον τελευταίο χρόνο, η τιμή του ελαιολάδου στην Ελλάδα έχει παρουσιάσει μια δραματική πτώση για τους παραγωγούς, ενώ οι τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ παραμένουν υψηλές, προκαλώντας έντονη δυσαρέσκεια τόσο στους παραγωγούς όσο και στους καταναλωτές. Αυτή η απόκλιση μεταξύ της τιμής παραγωγού και της λιανικής τιμής οφείλεται σε μια σειρά από παράγοντες που σχετίζονται με την παραγωγή, την εφοδιαστική αλυσίδα, τις εμπορικές πρακτικές και τις διεθνείς αγορές. 

Πτώση τιμών παραγωγού: Μια «ελεύθερη πτώση»

Η τιμή του ελαιολάδου για τους παραγωγούς έχει μειωθεί σημαντικά από το 2024 έως το 2025. Ενδεικτικά, ενώ πέρσι οι τιμές κυμαίνονταν μεταξύ 8-10 ευρώ το κιλό, το 2025 έχουν πέσει σε επίπεδα 4-5,5 ευρώ το κιλό, με το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο να τιμολογείται κατά μέσο όρο στα 5,33 ευρώ/κιλό τον Νοέμβριο 2024. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η τιμή παραγωγού έχει υποχωρήσει έως και 40% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Οι κύριοι λόγοι για αυτή την πτώση είναι οι εξής:

1. Αυξημένη Παραγωγή: Η Ελλάδα και η Ισπανία, δύο από τις μεγαλύτερες παραγωγούς χώρες, κατέγραψαν σημαντική αύξηση της παραγωγής για τη σεζόν 2024-2025. Στην Ελλάδα, η παραγωγή εκτιμάται στους 250.000 τόνους, έναντι 130.000-140.000 τόνων πέρσι, ενώ στην Ισπανία η παραγωγή αναμένεται να φτάσει τους 1,38 εκατομμύρια τόνους, σχεδόν διπλάσια από την προηγούμενη σεζόν. Αυτή η υπερπροσφορά έχει οδηγήσει σε συσσώρευση αποθεμάτων, με σχεδόν το 50% της ελληνικής παραγωγής να παραμένει απούλητο.
2. Διεθνής Ανταγωνισμός: Χώρες όπως η Τουρκία και η Τυνησία έχουν αυξήσει τις εξαγωγές τους, προσφέροντας ελαιόλαδο σε χαμηλότερες τιμές (π.χ., 3,84 ευρώ/κιλό από την Τουρκία), λόγω οικονομικών συνθηκών και υποτίμησης νομισμάτων. Αυτό ασκεί πίεση στις τιμές των Ελλήνων παραγωγών.
3. Κλιματικές Συνθήκες και Αποθέματα: Οι καλύτερες καιρικές συνθήκες το 2024-2025, σε αντίθεση με την ξηρασία των προηγούμενων ετών, συνέβαλαν στην αύξηση της παραγωγής, μειώνοντας την έλλειψη που είχε εκτοξεύσει τις τιμές πέρσι.
4. Επιφυλακτικότητα Παραγωγών: Πολλοί Έλληνες παραγωγοί κρατούν αποθέματα, ελπίζοντας σε ανάκαμψη των τιμών, γεγονός που επιτείνει την πίεση στην αγορά, καθώς η προσφορά παραμένει υψηλή.

Υψηλές τιμές στα Σούπερ Μάρκετ: Μια διαφορετική πραγματικότητα

Παρά την πτώση των τιμών παραγωγού, οι λιανικές τιμές στα σούπερ μάρκετ παραμένουν υψηλές, με το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο να κυμαίνεται από 10 έως 21,73 ευρώ/λίτρο και το απλό ελαιόλαδο στα 15,06 ευρώ/λίτρο. Αν και η ΕΛΣΤΑΤ κατέγραψε μείωση 28,3% στις τιμές λιανικής τον Απρίλιο 2025 σε ετήσια βάση, οι καταναλωτές εξακολουθούν να πληρώνουν σημαντικά υψηλότερες τιμές σε σχέση με αυτές που λαμβάνουν οι παραγωγοί.

Οι λόγοι για αυτή την απόκλιση περιλαμβάνουν:

1. Μεσολάβηση και Τυποποίηση: Οι παραγωγοί καταγγέλλουν ότι λίγες μεγάλες εταιρείες ελέγχουν τη διαδικασία τυποποίησης και διανομής, συγκρατώντας τα κέρδη. Η τυποποίηση, η συσκευασία και η διανομή προσθέτουν σημαντικό κόστος, το οποίο μετακυλίεται στους καταναλωτές.
2. Αργή Προσαρμογή Τιμών: Οι λιανέμποροι και τα σούπερ μάρκετ δεν προσαρμόζουν άμεσα τις τιμές τους στις μειώσεις των παραγωγών, καθώς εκμεταλλεύονται τα υφιστάμενα αποθέματα που αγοράστηκαν σε υψηλότερες τιμές πέρσι.
3. Εμπορικές Πρακτικές: Η έλλειψη διαφάνειας στις εμπορικές πρακτικές και η επιρροή μεγάλων εταιρειών στην τιμολόγηση διατηρούν τις τιμές υψηλές. Οι παραγωγοί επισημαίνουν ότι τα κέρδη παραμένουν στους μεσολαβητές, ενώ οι καταναλωτές δεν επωφελούνται από την πτώση των τιμών παραγωγού.
4. Ανισορροπίες στην Αγορά: Η αυξημένη παραγωγή σε Ελλάδα και Ισπανία δεν έχει ακόμα πλήρως μεταφραστεί σε χαμηλότερες τιμές λιανικής, καθώς η αγορά βρίσκεται σε φάση προσαρμογής. Η σταδιακή ομαλοποίηση αναμένεται να φανεί καθ’ όλη τη διάρκεια του 2025, με εκτιμήσεις για περαιτέρω μείωση έως 1,5 ευρώ/κιλό.

Επιπτώσεις και προοπτικές

Η σημαντική μείωση των τιμών παραγωγού έχει δημιουργήσει οικονομικές δυσκολίες για τους Έλληνες ελαιοπαραγωγούς, καθώς οι τρέχουσες τιμές (4-5,5 ευρώ/κιλό) συχνά δεν καλύπτουν το κόστος παραγωγής. Από την άλλη, οι καταναλωτές, αντιμέτωποι με την ακρίβεια, στρέφονται όλο και περισσότερο σε απευθείας αγορές από παραγωγούς, ελπίζοντας σε καλύτερες τιμές και ποιότητα.

Παράλληλα, η ελληνική κυβέρνηση έχει λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση της διακίνησης ανώνυμου ελαιολάδου, με την εισαγωγή ψηφιακού μητρώου και πρόστιμα έως 5.000 ευρώ για αδήλωτους τενεκέδες, με στόχο τη διαφάνεια και την προστασία του προϊόντος. 

Η απόκλιση μεταξύ των τιμών παραγωγού και λιανικής οφείλεται κυρίως στην υπερπροσφορά ελαιολάδου, την επιρροή των μεσολαβητών και την αργή προσαρμογή των τιμών στα σούπερ μάρκετ. Ενώ οι παραγωγοί αντιμετωπίζουν χαμηλές τιμές που απειλούν τη βιωσιμότητά τους, οι καταναλωτές συνεχίζουν να πληρώνουν υψηλές τιμές λόγω των δομών της εφοδιαστικής αλυσίδας. Οι εκτιμήσεις για το 2025 δείχνουν πιθανή περαιτέρω μείωση των τιμών, αλλά η διαφάνεια και η καλύτερη διαχείριση της αγοράς παραμένουν κρίσιμες για την εξισορρόπηση των συμφερόντων παραγωγών και καταναλωτών.

Σημείωση: Οι πληροφορίες βασίζονται σε πρόσφατα δημοσιεύματα και δεδομένα από την ΕΛΣΤΑΤ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου.