Τύπος, ιδιοκτήτες και πολιτική

Συντάκτης: Αριστείδης Καλάργαλης*
Στα χρόνια της δικτατορίας άκουγα από κάποιους πελάτες στο καφενείο του παππού μου να λένε με νόημα για τις εφημερίδες: «Το μόνο αληθινό που γράφουν είναι η ημερομηνία». Γνωρίζουμε ότι η δύναμη του Τύπου είναι δεδομένη και συγκεκριμένη. «Ανεβάζουν και κατεβάζουν κυβερνήσεις», λένε για τους εκδότες και τις εφημερίδες. Ομως αυτό δεν συνέβη σε τούτο το δημοψήφισμα.

Σχεδόν το σύνολο του ηλεκτρονικού και έντυπου Τύπου ήταν υπέρ του «ναι» και κατά του «όχι», το οποίο υποστήριζε κυρίως η κυβέρνηση. Δεν τηρήθηκε κανένα πρόσχημα για την ιδιαίτερη προπαγανδιστική θέση τους. Η θεωρία της ίσης αντιμετώπισης ήταν απούσα. Στο μέλλον, και μάλιστα στο άμεσο, στα Πανεπιστήμια θα γίνουν εργασίες για τη στάση του Τύπου στο πρόσφατο δημοψήφισμα και το κατά πώς επηρέασε τους ψηφοφόρους.

Αν δεν έχουν δικό τους έντυπο τα κόμματα και οι οργανώσεις, δεν μπορούν να κοινοποιήσουν τις απόψεις και να περάσουν τις θέσεις τους. Γι’ αυτό τα παλαιότερα χρόνια κατά την περίοδο των εκλογών οι πολιτευτές εξέδιδαν έντυπα, συνήθως όσο διαρκούσε η εκλογική περίοδος. Κάποτε, αν το φιλικό έντυπο σταματούσε να τους υποστηρίζει προσπαθούσαν να σχετιστούν με άλλο ή να εκδώσουν νέο δικό τους. Μια τέτοια περίπτωση είναι η έκδοση της εφημερίδας «Δημοκράτης» στη Λέσβο από τον Γεώργιο Παπανδρέου.

Το καλοκαίρι του 1928 η εφημερίδα της Λέσβου «Ελεύθερος Λόγος» έπαψε να υποστηρίζει τον Γεώργιο Παπανδρέου, ο οποίος εκλεγόταν βουλευτής στον νομό. Τέλος Ιουλίου φέρνει εκτυπωτικές μηχανές από την Αθήνα, συνεργάζεται με τον δημοσιογράφο Τέρπανδρο Αναστασιάδη και στις 5 Αυγούστου εκδίδουν την εφημερίδα «Δημοκράτης». Η κίνησή του αποδείχτηκε σωστή και αποτελεσματική, καθώς επανεκλέχτηκε βουλευτής.

Η εφημερίδα συνέχισε να τον υποστηρίζει όλα τα επόμενα χρόνια, μέχρι το 1950 που πολιτευόταν στη Λέσβο. Ανάμεσα στους δύο άνδρες υπογράφτηκε ιδιωτικό συμφωνητικό. Με αυτό ο Παπανδρέου διασφάλισε την υποστήριξη και είχε τον έλεγχο της εφημερίδας, καθώς και την ιδιοκτησία του τίτλου. Συμφώνησαν, ο Αναστασιάδης «να διατηρεί εν τη υπηρεσία της εφημερίδος αντί μισθού δύο χιλιάδων πεντακοσίων δραχμών μηνιαίως τον διευθυντήν του εν Μυτιλήνη πολιτικού του γραφείου του κ. Γεωργίου Παπανδρέου κ. Χρήστ. Χατζηχρήστο».

Επίσης ο Αναστασιάδης δήλωσε ότι «υποχρεούται εν τη διευθύνσει και τη συντάξει της εφημερίδος να συμμορφούται προς τας οδηγίας του κ. Παπανδρέου, τόσον εις την γενικήν πολιτικήν καθώς και εις τα τοπικά και τα προσωπικά ζητήματα». Ο Αναστασιάδης δήλωσε ότι αν αθετούσε τις διατάξεις του συμφωνητικού και «δεν ήθελε συμμορφωθεί προς τας οδηγίας του η παρούσα σύμβασις επί τη αιτήσει του κ. Γ. Παπανδρέου λύεται αυτοδικαίως διά της ενώπιον του Προέδρου της Πρωτόδικης διαδικασίας». Επίσης θα αποχωρούσε από το τυπογραφείο και θα παρέδιδε όλο τον εξοπλισμό του τυπογραφείου, ακόμα και «μεθ’ όλου του πέραν της ημέρας εκείνης αναλογούντος ποσού εισπραχθεισών συνδρομών της εφημερίδος».

Παρατηρούμε ότι το συμφωνητικό όπως είχε συνταχθεί ήταν πολύ δεσμευτικό για τον Αναστασιάδη και ιδιαιτέρως ευνοϊκό για τον Παπανδρέου, καθώς ήταν ο αρχικός χρηματοδότης. Αυτά τα στοιχεία ας τα έχουμε κατά νου όταν εξετάζουμε και αναλύουμε σύγχρονες καταστάσεις λειτουργίας τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών, καθώς και εφημερίδων.

Για την ιστορία του Τύπου να σημειώσουμε ότι ο «Δημοκράτης» (πέρα από την πολιτική σχέση του με τον Γ. Παπανδρέου) συνέβαλε, με τον ανταγωνισμό των τοπικών εφημερίδων, στην πρόοδο του λεσβιακού Τύπου. Σήμερα είναι η μοναδική εφημερίδα που συνεχίζει την έκδοσή της, από τα χρόνια αυτά, της πολιτισμικής Λεσβιακής Ανοιξης.

*συγγραφέας, διδάκτορας Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας / από την Εφημερίδα των Συντακτών