Δάση με μπανανόδενδρα και φοίνικες στη Λέσβο πριν 20 εκατομμύρια χρόνια

Δάση με μπανανόδενδρα και φοίνικες έρχονται να προστεθούν στα γνωστά ως τα τώρα δάση των κωνοφόρων δένδρων, της Σεκόιας, των Πευκίδων και των Κυπαρισίδων και στα εκτεταμένα δάση καρποφόρων δένδρων όπως οι Βαλανιδιές, τα Κανελόδενδρα, οι Δαφνίδες, που συνέθεταν την εικόνα υποτροπικών δασών που σκέπαζαν το ανάγλυφο της δυτικής Λέσβου πριν από 20 εκατομμυρίων έτη

Τα εντυπωσιακά νέα στοιχεία για τα απολιθωμένα φυτά της περιοχής του Απολιθωμένου Δάσους έρχονται στο φώς από την συνεχιζόμενη έρευνα που πραγματοποιεί το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου.

«Συνεχώς νέα στοιχεία έρχονται στο φώς και ενισχύουν τη γνώση μας για τα υποτροπικά δάση της Λέσβου. Πλέον ότι μαζί με τα όσα γνωρίζουμε , έρχονται τώρα να προστεθούν δάση με Φοίνικες και Μπανανόδενδρα! Το πλήθος των ευρημάτων είναι εντυπωσιακό. Πρόκειται για την μεγαλύτερη παλαιοντολογική σωστική ανασκαφή στην Ελλάδα και χρηματοδοτείται από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών στα πλαίσια των εργασιών κατασκευής του νέου οδικού άξονα Καλλονής - Σιγρίου (ΕΣΠΑ 2014-2020), ο οποίος διασχίζει την προστατευόμενη περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους στη δυτική Λέσβο» λέει μιλώντας στο ΑΠΕ ΜΠΕ, ο καθηγητής και διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, Νίκος Ζούρος.

Το 2023, νέα σημαντικά στοιχεία ήρθαν να προστεθούν από την μελέτη των ευρημάτων που ήλθαν στο φώς, συνθέτοντας την εικόνα των υποτροπικών δασών που σκέπαζαν το ανάγλυφο της περιοχής πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια. Τα νέα ευρήματα προσθέτουν πολλά νέα στοιχεία και πληροφορίες για τα είδη που υπήρχαν στο δάσος αλλά και τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν στην περιοχή. Παράλληλα, προκύπτουν πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία για την ηφαιστειακή δραστηριότητα στο βορειοανατολικό Αιγαίο, την προέλευση των ηφαιστειακών υλικών που σκέπασαν τη βλάστηση και διατήρησαν τα απολιθώματα, τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν, τη βιαιότητα των ηφαιστειακών εκρήξεων που κατέστρεψαν τη βλάστηση αλλά και τη διαδικασία της απολίθωσης των δένδρων που οδήγησε στη δημιουργία του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου» συνεχίζει ο κ. Ζούρος.

Ο πολύ μεγάλος αριθμός ευρημάτων που έχει αποκαλυφθεί από τις ανασκαφικές εργασίες που πραγματοποιεί το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου περιλαμβάνουν όρθιους και κατακείμενους απολιθωμένους κορμούς, ριζικά συστήματα, κλαδιά δέντρων και πολλές χιλιάδες τμήματα από φυλλοφόρους ορίζοντες.

Ας σημειωθεί ότι την ερευνητική προσπάθεια του Μουσείου υλοποιεί μια μεγάλη και έμπειρη ομάδα στελεχών, γεωλόγων, γεωγράφων, συντηρητών, τεχνικών ανασκαφής και συντήρησης και ειδικευμένων εργατοτεχνιτών, οι οποίοι εργάζονται τα τελευταία χρόνια με επιμονή, υπομονή, σύμπνοια, πάθος και αφοσίωση, κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες και φέρνουν σε πέρας ένα ιδιαίτερα δύσκολο, επίπονο και απαιτητικό έργο ανασκαφής, συντήρησης, προστασίας, καταγραφής, αποτύπωσης, μεταφοράς μεγάλων κατακείμενων απολιθωμένων κορμών, ταξινόμησης και μελέτης περισσότερων από 20.000 ευρημάτων, επιτυγχάνοντας την διάσωσή τους.

Στην διεπιστημονική ομάδα έρευνας και μελέτης συμμετέχουν επίσης ερευνητές από το Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, το Εργαστήριο Παλαιοντολογίας και Στρωματογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών, το Πανεπιστήμιο Γεωεπιστημών του Πεκίνου και το Εθνικό Ινστιτούτο Παλαιοντολογίας και Στρωματογραφίας της Κινεζικής Ακαδημία Επιστημών. Επιστημονικός υπεύθυνος των εργασιών είναι ο Νίκος Ζούρος.

Μέχρι σήμερα έχουν ανασκαφεί και αναδειχθεί 12 νέες απολιθωματοφόρες θέσεις κατά μήκος του οδικού άξονα Καλλονής-Σιγρίου στις οποίες διατηρούνται απολιθωμένοι κορμοί στην φυσική τους θέση και θα είναι επισκέψιμες από το επόμενο καλοκαίρι, αποτελώντας ένα μοναδικό σο είδος του «ανοιχτό Μουσείο».

Όμως πολλά νέα και ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία προκύπτουν και από τη μελέτη των ευρημάτων που έχουν μεταφερθεί για συντήρηση και μελέτη στα εργαστήρια του Μουσείου πολλά από τα οποία ήδη παίρνουν την θέση τους στις μόνιμες εκθέσεις εμπλουτίζοντας την εμπειρία του επισκέπτη γύρω από την μοναδικότητα του απολιθωμένου δάσους.

«Μέσα από την μελέτη των μορφολογικών χαρακτηριστικών των απολιθωμένων φύλλων που αναδείχθηκαν από τα ηφαιστειακά πετρώματα της περιοχής του Ακρόχειρα, τουλάχιστον 40 φυτικά ειδή καταγράφονται για πρώτη φορά στο Απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου» λέει ο κ. Νίκος Ζούρος παρουσιάζοντας τα νέα ευρήματα.

Ανάμεσα τους, ξεχωρίζουν τα εντυπωσιακά αποτυπώματα φύλλων που ανήκουν στα Ζιγγιβερώδη, την ομάδα φυτών στα οποία ανήκουν η μπανανιά και το τζίντζερ, και παρουσιάζουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τα σύγχρονα φύλλα της μπανανιάς και της στρελίτζιας (φυτό γνωστό ως «παραδείσιο πουλί»). Τα μεγάλα αυτά φύλλα με την χαρακτηριστική παράλληλη νεύρωση αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της εκπληκτικής φυτικής ποικιλομορφίας που επικρατούσε στην περιοχή της Λέσβου.

«Η παρουσία τους στο Απολιθωμένο Δάσος, λέει ο κ. Ζούρος, επιβεβαιώνει το υποτροπικό κλίμα που υπήρχε στην περιοχή του Αιγαίου την περίοδο εκείνη, αποκαλύπτοντας νέα στοιχεία για την εικόνα των υποτροπικών δασών της Λέσβου.

Εντυπωσιάζει ιδιαίτερα το πλήθος των νέων ειδών που προστίθενται στον κατάλογο των φυτών του Απολιθωμένου Δάσους με χαρακτηριστικότερα τα ευρήματα οικογενειών καρποφόρων φυτών όπως των φοινίκων, των δαφνίδων, των κανελόδενδρων, των βαλανιδιών, των τροπικών καρυδιών, πολλά είδη φτέρης και βρυόφυτων.

Αξίζει να αναφερθεί εδώ ότι προκαταρκτικά αποτελέσματα της μελέτης του μοναδικού αυτού φυτικού υλικού παρουσιάστηκαν στο 16ο Συνέδριο της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρίας και σε άλλα διεθνή επιστημονικά συνέδρια. Προετοιμάζεται η δημοσίευση σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά καθώς η μελέτη του τεράστιου αριθμού απολιθωμάτων που έχει προέλθει από τις ανασκαφές συνεχίζεται. Επίσης προετοιμάζεται η παρουσίαση των νέων ευρημάτων στο κοινό σε ειδική μεγάλη έκθεση. Κι αυτό ενώ, η παλαιοβοτανική έρευνα στην προστατευόμενη περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους βρίσκεται σε εξέλιξη για την εξαγωγή σημαντικών συμπερασμάτων σχετικά με τη χλωρίδα και βλάστηση του μοναδικού αυτού δασικού οικοσυστήματος.

ΑΠΕ - ΜΠΕ/ Στρατής Μπαλάσκας