Η νησιωτική Ελλάδα την εποχή των Μνημονίων

Με αφορμή το νέο σκηνικό της κρίσης, ο ΣΥΡΙΖΑ με επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή ανέδειξε το διαχρονικό πρόβλημα των μεταφορών στα νησιά τονίζοντας ότι η συμπλήρωση 10 χρόνων “απελευθέρωσης” της ακτοπλοΐας δεν έφερε τα “ποθητά” αποτελέσματα, αφού ούτε στον ελεύθερο ανταγωνισμό συνέβαλε ούτε στη μείωση των ναύλων ούτε πολύ περισσότερο στην εξυπηρέτηση των νησιωτών. Παρά το γεγονός ότι η επιδότηση των εφοπλιστών από 14 εκατ. ευρώ το 2002 έφτασε στο ιλιγγιώδες ποσό των 100 εκατ. ευρώ το 2011, τα πράγματα έγιναν πολύ χειρότερα.

Η επιδότηση δεν αντανακλά την πραγματικότητα, καθώς η πλειονότητα των νησιών εξυπηρετείται από παλιά πλοία, με τους κατοίκους να κάνουν λόγο για «σαπιοκάραβα», που δεν τηρούν κανένα μέτρο ασφαλείας. Τα δρομολόγια προς τον Πειραιά και τα νησιά διαρκώς μειώνονται, ενώ πολλές φορές δεν υπάρχουν καν, με θύματα τις τοπικές κοινωνίες και τον τουρισμό.

 ΑΝΤΩΝΗΣ ΧΑΤΖΗΔΙΑΜΑΝΤΗΣ: Δήμαρχος Λήμνου

«Για να μπορέσουν π.χ. τα παιδιά που ζουν στη Λήμνο, να πάρουν πιστοποιητικό γλωσσομάθειας, δίνουν εξετάσεις σε κέντρο που υπάρχει στο νησί. Το οποίο, όμως, σύμφωνα με την πολιτική των περικοπών, καταργείται. Σε ένα νησί με 17.000 κατοίκους θεωρείται πολυτέλεια να έχει εξεταστικό κέντρο» τονίζει με δηλώσεις του ο δήμαρχος Λήμνου Αντώνης Χατζηδιαμαντής. Τα παιδιά που θέλουν να δώσουν τις συγκεκριμένες εξετάσεις πρέπει να πάνε είτε στη Μυτιλήνη, που διαθέτει ακόμα κέντρο εξετάσεων, είτε στο Λαύριο.

Το πρόβλημα είναι πως για τη Μυτιλήνη η σύνδεση γίνεται με καράβι δύο φορές την εβδομάδα, ενώ για το Λαύριο η σύνδεση γίνεται μόνο τρεις φορές την εβδομάδα. Και βέβαια τα παιδιά πρέπει να συνοδεύονται από κάποιον γονέα, ώστε να μπορέσουν να συμμετάσχουν στις εξετάσεις. Ξεσπιτώνονται οικογενειακώς δηλαδή για τρεις τουλάχιστον μέρες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς τα έξοδα. Να σημειωθεί ακόμη ότι τα καράβια που χρησιμοποιούνται είναι σαπιοκάραβα.

Η Λήμνος αποτελεί το μοναδικό νησί όπου χρησιμοποιούνται καράβια 4ης κατηγορίας, δηλαδή ηλικίας 35 χρόνων τουλάχιστον. Τέταρτης κατηγορίας καράβι πρακτικά σημαίνει πως απαγορεύεται να χρησιμοποιηθεί για τη μεταφορά ανθρώπων, αλλά μόνο για υλικά. «Και όχι μόνο οι εταιρείες τα χρησιμοποιούν, είναι και τα μοναδικά που έρχονται στο νησί της Λήμνου» αναφέρει ο κ. Χατζηδιαμαντής.

Όσον αφορά τον τουρισμό, βασικό πυλώνα οικονομικής ανάπτυξης και ζωής των νησιών, τα πράγματα είναι απείρως χειρότερα. Προφανώς οι τουρίστες δεν μπορούν τα εμπιστευτούν τη μετακίνησή τους σε σαπιοκάραβα. Παρατηρείται μεγάλη μείωση επισκεπτών, τα τελευταία χρόνια, ακόμα και σε περιόδους που χαρακτηρίζονται ως full season. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι οι εταιρείες δεν βγάζουν πρόγραμμα δρομολογίων, όπως έχουν υποχρέωση, ώστε να γνωρίζουν οι κάτοικοι και οι επισκέπτες πότε μπορούν να πάνε στο νησί, πότε μπορούν να φύγουν ή τέλος πάντων να προγραμματίσουν το ταξίδι τους.

Το πρόβλημα ανεφοδιασμού του νησιού αρχίζει να παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις. Στη Λήμνο δεν υπάρχει φρέσκο γάλα ή υπάρχει κατά διαστήματα. Οι παραγωγοί δεν μπορούν να «διώξουν» τα προϊόντα που παράγουν, διότι δεν ξέρουν πότε θα φτάσει το καράβι ή, και να φτάσει, είναι άγνωστο πότε θα αναχωρήσει. Και να σκεφτεί κάποιος ότι η Λήμνος αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους προμηθευτές κρέατος σε όλη την Ελλάδα. Οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία και δεν μπορούν να πουλήσουν τα προϊόντα τους.

Οι κάτοικοι, για να μπορέσουν να εξυπηρετηθούν, για να μπορέσουν να μετακινηθούν, είναι φορές, λόγω της ανυπαρξίας πλοίων, που αναγκάζονται να χρησιμοποιούν αεροπλάνο. Και εκεί όμως το πρόβλημα εντοπίζεται στο κόστος του εισιτηρίου, το οποίο είναι από τα ακριβότερα για εσωτερικές πτήσεις.

Οι αντιδράσεις των κατοίκων, το επόμενο διάστημα, θα κλιμακωθούν. Σε αυτή την πολιτική και οικονομική συγκυρία ο κόσμος έχει ξεσηκωθεί. «Ξεχείλισε το ποτήρι της αγανάκτησης των κατοίκων, που νιώθουν απομονωμένοι. Όλοι είναι αποφασισμένοι να κλείσουμε για πάντα το λιμάνι, μέχρι να ικανοποιηθούν τα αιτήματά μας. Και υπάρχει σύμπνοια όλων, πλειοψηφεί η άποψη αυτή. Όσον αφορά τον συντονισμό των νησιών που αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα, θα γίνει μια κοινή συνάντηση το επόμενο διάστημα στην Κομοτηνή. Θα συμμετάσχουν όλοι οι δήμαρχοι των δήμων, αλλά και απλοί πολίτες, ώστε να παρθούν αποφάσεις για κοινούς αγώνες το επόμενο διάστημα» αναφέρει ο δήμαρχος τονίζοντας την αγανάκτηση του ίδιου και των κατοίκων όλων των νησιών.

«Η μη καθημερινή σύνδεση του νησιού με τα κέντρα και ειδικά με τον Πειραιά είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Ο χειμώνας είναι δύσκολος, από τη στιγμή που τα δρομολόγια δεν είναι επιδοτούμενα ή δεν υπάρχει ένας κρατικός φορέας ακτοπλοΐας, μαζί με όλα φυσικά τα προβλήματα που μπορούν να έχουν τα απομονωμένα νησιά. Χρειάζεται να ταξιδέψεις και δεν έχεις το πλοίο να φύγεις» δηλώνει στην «Αυγή» της Κυριακής ο Γιώργος Κρητικός, αντιδήμαρχος της Ικαρίας, ο οποίος, μαζί με τους συνδημότες του έχουν δει ένα πλοίο 35ετίας, το «Ιεράπετρα» της ΑΝΕΚ, να αντικαθιστά το «Νήσος Μύκονος» της Hellenic Sea Ways, προκαλώντας τον έντονο προβληματισμό της τοπικής κοινωνίας. Πολλές φωνές κάνουν λόγο για ένα πλοίο το οποίο δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις αυξημένες ανάγκες των νησιών, ενώ το υπέργηρο σκαρί του και η ηλικία του αποτελούν ένα μεγάλο ερωτηματικό.

«Ευελπιστούμε ότι το καλοκαίρι δε θα μείνει αυτό το πλοίο στη γραμμή, μάλλον θα υπάρχει το “Νήσος Μύκονος” ή κάποιο με τα χαρακτηριστικά του» τονίζει ο κ. Κρητικός και προσθέτει ότι μεγάλο πρόβλημα για την Ικαρία αποτελεί και η σύνδεση με την περιφέρεια. «Αν θέλουμε να μιλάμε για μία σωστή ακτοπλοϊκή σύνδεση και όχι μόνο με τον Πειραιά, θα πρέπει να υπάρχουν δρομολόγια για την περιφέρεια και τα κέντρα τους, τη Μυτιλήνη και τα νησιά των Δωδεκανήσων. Με τη Μυτιλήνη υπάρχει δρομολόγιο μία φορά την εβδομάδα δηλαδή, αν θέλει κάποιος να πάει στην περιφέρεια για δουλειά, που εκεί απευθυνόμαστε συνήθως, μπορεί να πάει κάθε Πέμπτη απόγευμα με Παρασκευή και να γυρίσει την επόμενη εβδομάδα».

Το αίσθημα του αποκλεισμού που νιώθουν οι κάτοικοι είναι έντονο, τα δρομολόγια διαρκώς μειώνονται, ενώ σε μερικές περιπτώσεις διακόπτονται εντελώς, όπως στην περίπτωση της σύνδεσης με τα Δωδεκάνησα. Αυτή η αδιαφορία της πολιτείας έχει οδηγήσει τους κατοίκους σε διαρκείς κινητοποιήσεις και τους τοπικούς άρχοντες να ενώνουν τις δυνάμεις τους με σκοπό έναν ενιαίο συντονισμό και τη λύση του χρόνιου ακτοπλοϊκού προβλήματος.

«Έχουμε επαφές μεταξύ μας, κατά καιρούς γίνονται κάποιες συσκέψεις, πρόσφατα με τον δήμαρχο είχαμε βρεθεί στην Αθήνα για το ζήτημα της κατάργησης του μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά» αναφέρει ο κ. Κρητικός δείχνοντας τη διάθεση των τοπικών φορέων για την αναβάθμιση των ακτοπλοϊκών γραμμών, μία διάθεση την οποία μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να συμμερίζεται η πολιτεία.

«Φοβάσαι να ανέβεις πάνω στο καράβι, είναι καράβι δεκαετιών. Έχουμε το πρόβλημα με τον καιρό, με τους αποκλεισμούς και τα απαγορευτικά, τώρα έχουμε και το θέμα της έλλειψης των δρομολογίων» μας είπε η Σοφία Σιδηροπούλου, μόνιμος κάτοικος της Ικαρίας, αποτυπώνοντας το έντονο πρόβλημα που βιώνουν οι πολίτες των απομακρυσμένων και ξεχασμένων από την πολιτεία, νησιών.

«Το πρόβλημα δεν είναι μόνο στις μεταφορές, αφορά όλα τα επίπεδα της ζωής των ανθρώπων. Για παράδειγμα, το ταχυδρομείο. Μόνο τρεις φορές την εβδομάδα μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις υπηρεσίες του, ενώ, όσον αφορά την ενημέρωση, διαβάζουμε πάντα τις εφημερίδες της προηγούμενης ημέρας, καθώς το καράβι φεύγει το απόγευμα. Αν θέλεις να πας σε μία υπηρεσία της Μυτιλήνης, έχει δρομολόγιο μία φορά την εβδομάδα, δηλαδή πρέπει να κανονίσεις να λείψεις μία εβδομάδα, μαζί με τα έξοδα για το ξενοδοχείο και τα υπόλοιπα που θα προκύψουν». Η ίδια κατάγεται από τη Δράμα και για να την επισκεφθεί, χρειάζεται να κάνει ταξίδι από 22 έως 36 ώρες!

Πανομοιότυπο πρόβλημα αντιμετωπίζει και η Σάμος, κάτι που επισήμανε με δηλώσεις του ο Νίκος Ζάχαρης, πρώην πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου του νησιού, ο οποίος τόνισε ότι οι μεταφορές αποτελούν ένα κοινωνικό αγαθό και κομβικό στοιχείο για τη βιώσιμη ανάπτυξη στα νησιά, την άρση της απομόνωσής τους και τη σύγκλισή τους με την ηπειρωτική Ελλάδα.

«Το σύστημα μεταφορών που διαμορφώθηκε μετά τη λεγόμενη απελευθέρωση, παρά τα εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ που διατίθενται στους εφοπλιστές κάθε χρόνο, δεν εξυπηρετεί τους κατοίκους των νησιών μας. Δεν εξυπηρετεί τους επισκέπτες, τις εμπορευματικές μεταφορές και την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του νησιωτικού χώρου τόσο σε σχέση με την ηπειρωτική χώρα όσο και ενδονησιωτικά, δημιουργώντας μεγάλες ανισότητες μεταξύ των πολιτών» αναφέρει ο κ. Ζάχαρης αποτυπώνοντας το μεγάλο πρόβλημα των κατοίκων.

Τα αποτελέσματα, όπως συμπληρώνει, θα είναι ολέθρια, γιατί θα οδηγήσουν ιδιαίτερα τα μικρά νησιά, όπως οι Φούρνοι και Θύμαινα του νομού Σάμου, στον μαρασμό, την οπισθοδρόμηση και την ερημοποίηση. Στην ερώτηση για τους λόγους που τον οδήγησαν σε παραίτηση από τη θέση που κατείχε, ο κ. Ζάχαρης μας είπε:

“Το 2011 ήταν μια χρονιά συνεχούς και εντεινόμενης αποδόμησης της οικονομικής και κοινωνικής ζωής των κατοίκων της Σάμου, συνέπεια της εφαρμοζόμενης πολιτικής του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου. Το πλέγμα υποβάθμισης της Σάμου περιλαμβάνει όλη την οικονομική διάρθρωση, από τον πρωτογενή τομέα, τις μεταφορές, τις συγκοινωνίες έως και την τριτογενή παραγωγική αλυσίδα. Είχαμε τη κατάργηση πολλών δημοσίων υπηρεσιών (τελωνείων, ΔΟΥ, ΙΚΑ, ειρηνοδικείου) με παραπέρα υποβάθμιση παρεχόμενων υπηρεσιών στους πολίτες, τη νηολόγηση (μόνο τρεις φορές την εβδομάδα) του μοναδικού υπέργηρου πλοίου “Ιεράπετρα”, τη μονοπωλιακή εκμετάλλευση και μείωση των αεροπορικών δρομολογίων (αποχώρηση της Aegean μετά από συμφωνία - trust με την Olympic Air) και τελευταίο και κορυφαίο, με την ψήφιση του Μνημόνιου 2, την κατάργηση του μειωμένου καθεστώτος ΦΠΑ για τα νησιά του Αιγαίου.

Όλα τα παραπάνω, μαζί με την ψήφιση του Μνημονίου 2, έδειξαν ότι οι κόκκινες γραμμές που θέσαμε παραβιάστηκαν, ποδοπατήθηκαν οι αξίες και η αξιοπρέπειά μας. Ως ελάχιστο δείγμα αξιοπιστίας, ως έκφραση διαμαρτυρίας, ως φωνή απόγνωσης γι’ αυτά που αποφασίζουν για μας χωρίς εμάς, παραιτήθηκα από πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Σάμου.