Επιτάφιος με πεφταστέρια

 

Μια νέα βροχή από «πεφταστέρια», τις Λυρίδες, θα έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν οι ξενύχτηδες στο βόρειο ημισφαίριο -και στην Ελλάδα, τις επόμενες μέρες, με αποκορύφωμα τη νύχτα της Μεγάλης Παρασκευής (έως και τα χαράματα του Μεγάλου Σαββάτου), στο μέτρο που οι καιρικές συνθήκες διευκολύνουν την παρατήρηση του ουρανού. Αυτή η βροχή διαττόντων, η ένταση της οποίας είναι μάλλον απρόβλεπτη, καθώς ποικίλει από χρόνο σε χρόνο, αν και γενικά δεν θεωρείται από τις πιο εντυπωσιακές του έτους, οφείλεται στη «διασταύρωση» της τροχιάς της Γης με τα απομεινάρια σωματιδίων σκόνης του κομήτη Θάτσερ (C/1861 G1). Η βροχή φαίνεται να προέρχεται από τον αστερισμό της Λύρας, από όπου έχει πάρει και το όνομά της, και κυρίως από τον αστέρα Βέγα (ʼλφα Λύρας), ο οποίος είναι το πιο λαμπρό άστρο της Λύρας και το δεύτερο φωτεινότερο άστρο του νυχτερινού ουρανού του βορείου ημισφαιρίου. Οι Λυρίδες παρατηρούνται συνήθως από τις 16 έως τις 25 Απριλίου και ο ωριαίος ρυθμός πτώσης τους δεν ξεπερνά τις 15 έως 20 την ώρα κατά το αποκορύφωμα του φαινομένου στις 21-23 Απριλίου. Πέρα από αυτές τις τρεις νύχτες, οι Λυρίδες δεν παράγουν περισσότερα από ένα έως δύο μετέωρα την ώρα στο νυχτερινό ουρανό. Κατά την κορύφωση, οι παρατηρητές έχουν την καλύτερη ευκαιρία παρατήρησης αργά τη νύχτα, λίγο πριν το πρώτο φως της αυγής. Επειδή πάντως η σελήνη, φέτος, θα είναι γεμάτη κατά τα τρία τέταρτα, το φως της θα «σκεπάζει» σε ένα βαθμό τα «πεφταστέρια», ανάλογα και με τις κατά τόπους καιρικές συνθήκες. Σποραδικά, οι Λυρίδες δημιουργούν «μπάλες φωτιάς», δηλαδή μετέωρα πιο φωτεινά και από τον πλανήτη Αφροδίτη. Η παρατήρηση των μετεώρων γίνεται καλύτερα με γυμνά μάτια, παρά με κιάλια ή με ερασιτεχνικά τηλεσκόπια, γιατί τα τελευταία περιορίζουν το οπτικό πεδίο στον ουρανό. Οι Λυρίδες καταγράφηκαν για πρώτη φορά το 687 πΧ από τους Κινέζους και αποτελούνται από μικροσκοπικά σωματίδια, με βάρος περίπου ενός γραμμαρίου. Αποτελούν τμήμα της ουράς ενός κομήτη, που πέρασε κοντά από τη γη το 1861 και τον ανακάλυψε ο αμερικανός Α. Θάτσερ. Ο κομήτης εκτιμάται ότι θα ξαναπεράσει κοντά από τον πλανήτη μας το 2276, καθώς η τροχιά του γύρω από τον Ήλιο διαρκεί περίπου 415 χρόνια. Τα απομεινάρια από την ουρά του έχουν παραμείνει στο διάστημα μετά το τελευταίο πέρασμά του, τον 19ο αιώνα, και συνεχίζουν κάθε χρόνο να προκαλούν τη «βροχή» των Λυρίδων. Κατά καιρούς, αλλά όχι συχνά, δημιουργούνται θεαματικά αποτελέσματα, όπως το 1803 (με 500 μετέωρα την ώρα) και, πιο πρόσφατα, το 1982 (μέχρι 100 μετέωρα ανά ώρα). Ορισμένοι αστρονόμοι εκτιμούν ότι η επόμενη θεαματική βροχή Λυρίδων θα λάβει χώρα το 2040-41.