Μνημείο χαρακτηρίστηκε το κτιριακό κέλυφος του περίφημου, αλλά και πολύπαθου Μουσείου Τεριάντ στη Βαρειά της Μυτιλήνης. Δεν πρόκειται για τυπική απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, αλλά για ουσιαστικότατη κίνηση που προαναγγέλλει άμεσα και κατεπείγοντα μέτρα υπέρ αυτού «του μοναδικού στο είδος του ελληνικού μουσείου», όπως τουλάχιστον επέμειναν, την περασμένη Πέμπτη, τα μέλη του Συμβουλίου.
Εξ ου και το σκεπτικό τους. Η απόφαση για το χαρακτηρισμό λαμβάνεται εξαιτίας «της ιδιαίτερης, ιστορικής (λόγω της σύνδεσής του με καλλιτεχνικές και πνευματικές προσωπικότητες του τόπου), καλλιτεχνικής, κοινωνικής και επιστημονικής σημασίας του "Μουσείου-Βιβλιοθήκης Στρατή Ελευθεριάδη-Τεριάντ"».
Αν και αυτό καθαυτό το κτίριο του Μουσείου, έργο του σπουδαίου Μυτιληνιού αρχιτέκτονα Γ. Γιαννουλέλη, δεν θεωρείται το καλύτερο της καριέρας του, ούτε και ιδιαίτερα αξιόλογο αρχιτεκτόνημα, ο χαρακτηρισμός του ως μνημείου έγινε για πολύ πρακτικούς λόγους. Για να ανοίξει δηλαδή ο δρόμος για τα εξής:
* Επείγουσα μεταφορά των έργων τέχνης και των εκδόσεων απ' το Μουσείο Τεριάντ στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές για συντήρηση, καταγραφή και καταλογογράφησή τους. Το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει πλήρης καταγραφή των έργων, αν και το μουσείο είναι ονομαστό για την πολύτιμη συλλογή λιθογραφιών των Σαγκάλ, Τζακομέτι, Ματίς, Πικάσο, Λεζέ, Μιρό και τα έργα των Θεόφιλου, Τσαρούχη, Κανέλλη κ.ά., ανέστειλε την πρόθεση του Συμβουλίου να κηρύξει προχθές μνημείο και τη συλλογή Τεριάντ -όπως πρότεινε ο πανεπιστημιακός και ιστορικός Τέχνης Νικόλαος Ζίας. Μετά την καταλογογράφησή της είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσει και αυτό.
* Εκπόνηση κτιριακής και μουσειολογικής μελέτης. Οι κατά καιρούς παρεμβάσεις στο εσωτερικό του Μουσείου εμπόδισαν το Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων να το κηρύξει και αυτό διατηρητέο. Προβλέπεται ωστόσο η μετατροπή του σε ένα πολύ σύγχρονο μουσείο, με όλες τις απαραίτητες τεχνολογικές υποδομές.
Αλλωστε, όπως επισήμαναν όλα τα μέλη του Συμβουλίου, υπό άλλες συνθήκες το μουσείο θα αποτελούσε από μόνο του πόλο τουριστικής έλξης στη Μυτιλήνη. Δυστυχώς όμως, όπως συμβαίνει συχνά στην Ελλάδα, οι εκάστοτε υπεύθυνοι φορείς δεν φάνηκε να κατανοούν τη σημασία των θησαυρών που έχουν στα χέρια τους.
Η περίπτωση του Μουσείου Τεριάντ είναι μία από τις ενδεικτικότερες της ελληνικής αβελτηρίας. Υπεύθυνο για το Μουσείο Τεριάντ ήταν επί χρόνια (1979-1997) το υπουργείο Πολιτισμού. Από το '98 όμως ως προϊστάμενη αρχή ορίστηκε η Περιφέρεια Αιγαίου. Δυστυχώς, όπως έχουν καταδείξει τα κατά καιρούς ρεπορτάζ του Στρατή Μπαλάσκα στην «Ε», το υπουργείο, πολλώ δε μάλλον η Περιφέρεια, άφησαν το μουσείο λίγο-πολύ στην τύχη του, παρά τις προσπάθειες της Αλίς Τεριάντ να τους κινητοποιήσει. Το μουσείο επέστρεψε στην ευθύνη του ΥΠΠΟΤ με τροποποίηση που πέρασε από τη Βουλή μόλις τον περασμένο Ιούνιο.
Αυτό το κόσμημα στο μέσον ενός ελαιώνα, σ' έναν τόπο ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, είχε ανοίξει τις πόρτες του Αύγουστο του '79, όταν ο σπουδαίος τεχνοκριτικός, εκδότης καλλιτεχνικών εντύπων και συλλέκτης έργων τέχνης, Στρατής Ελευθεριάδης-Τεριάντ (Μυτιλήνη 1897 - Παρίσι 1983), αποφάσισε να δωρίσει στο γενέθλιο τόπο του την ανεκτίμητη συλλογή του. Στα εγκαίνια ο Οδυσσέας Ελύτης, προσωπικός φίλος του Ελευθεριάδη, είχε μιλήσει για ένα «ανοιχτό βιβλίο», που «επιφυλάσσει στον επισκέπτη του περιπλανήσεις και πνευματικά ταξίδια». Εναν χρόνο αργότερα, το 1980, το αφύλακτο μουσείο υπέστη την πρώτη κλοπή σημαντικών έργων τέχνης. Ακολούθησαν δύο ακόμα: το 1994 εκλάπησαν έργα της συλλογής Τεριάντ από το Μουσείο Γουλανδρή στην Αθήνα, που διοργάνωνε σχετική έκθεση. Και το 2003 διαπιστώθηκε ότι από προθήκη του μουσείου είχε κάνει φτερά το πολύτιμο βιβλίο «Jazz» του Ματίς.
Δεν ήταν το μόνο πρόβλημα. Η έλλειψη κλιματισμού, ο ήλιος, η άγνοια του τρόπου καθαρισμού των έργων, η υγρασία, η απουσία σωστής φροντίδας έχουν γίνει αιτία να υποστούν σοβαρές φθορές, τόσο οι σπάνιες εκδόσεις όσο και οι περίφημες λιθογραφίες. «Η κατάντια αυτού του μουσείου είναι ένα κατάπτυστο γεγονός», παρατήρησε ο αρχιτέκτονας και μέλος του Συμβουλίου, Γιώργος Τζιρτζιλάκης. Ολα τα μέλη εξέφρασαν άλλωστε την απορία τους για την εγκατάλειψη από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου όχι μόνον αυτού του μουσείου, αλλά και του έτερου σημείου-αναφοράς για τον πολιτισμό της Μυτιλήνης, του Μουσείου Θεόφιλου -για το οποίο αναμένεται να ακολουθηθεί ανάλογος δρόμος σωτηρίας.
πηγη: Ελευθεροτυπία
