Συναισθήματα: δύναμη ή αδυναμία;

Ο εγκέφαλός μας είναι ένα όργανο που ζυγίζει περίπου ενάμισι κιλό και αποτελείται από εκατό δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα, τα οποία ήδη έχουν σχηματιστεί μέχρι τη γέννηση. Πάντα απασχολούσε τους επιστήμονες πώς λειτουργεί αυτή η πολύπλοκη μάζα νευρικών κυττάρων όταν σκεπτόμαστε, όταν φανταζόμαστε ή όταν αισθανόμαστε. Σήμερα θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένας τέλειος βιολογικός ηλεκτρονικός υπολογιστής!

Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν μέθοδοι απεικόνισης του εγκεφάλου που βοήθησαν να χαρτογραφηθούν τα συγκινησιακά κέντρα του εγκεφάλου, για παράδειγμα αυτά που σχετίζονται με την οργή ή τη θλίψη, με το μίσος ή την αγάπη. Μπορούμε τώρα να κατανοήσουμε γιατί άτομα με υψηλό δείκτη νοημοσύνης αποτυγχάνουν στη ζωή τους ενώ άτομα με μέτριο δείκτη παρουσιάζουν απρόσμενη  επιτυχία. Συνήθως τα άτομα που αποτυγχάνουν δεν είναι σε θέση να ελέγξουν τα συναισθήματά τους, δεν έχουν αυτοέλεγχο και αυτοσυγκράτηση ή τους λείπει η ενσυναίσθηση, δηλαδή η ικανότητα να αντιλαμβάνονται σωστά τα συναισθήματα των άλλων.

Τα συναισθήματα και οι επιθυμίες μας καθορίζουν τις σκέψεις, επομένως και τις πράξεις μας. Όλα τα συναισθήματα είναι στην ουσία μια στρατηγική αντιμετώπισης των καταστάσεων και των γεγονότων και κάθε συναίσθημα έχει ένα μοναδικό ρόλο. Έτσι όταν βιώνουμε θυμό οι παλμοί της καρδιάς αυξάνονται, εκκρίνεται αδρεναλίνη που κάνει ικανό το σώμα για έντονη δραστηριότητα. Όταν βιώνουμε θλίψη λόγω της απώλειας αγαπημένου προσώπου, αλλάζει η βιοχημεία του εγκεφάλου, έχουμε λιγότερη ενεργητικότητα και αποζητούμε την απομόνωση. Αυτό βοηθά να συνειδητοποιήσουμε το γεγονός και τις συνέπειές του και να σχεδιάσουμε ένα νέο ξεκίνημα. Αντίθετα, όταν βιώνουμε ευτυχία απελευθερώνονται άλλες χημικές ουσίες με αποτέλεσμα να νιώθουμε όμορφα, ήρεμα και γεμάτοι ενθουσιασμό για την επίτευξη των στόχων μας.

Η ανικανότητα κάποιων ατόμων να νιώσουν ευχαρίστηση ονομάζεται ανηδονία. Τα άτομα αυτά δε νιώθουν ευχαρίστηση από καμία δραστηριότητα, όσο αρεστή κι αν φαίνεται στους υπόλοιπους. Αποτελεί χαρακτηριστικό σύμπτωμα της κατάθλιψης αλλά και άλλων ψυχικών διαταραχών.

Τα συναισθήματά μας είναι μια τεράστια, ανεξάντλητη δύναμη μέσα μας. Όμως θα πρέπει να μάθουμε να τα ελέγχουμε ώστε να μη φθάνουν στην υπερβολή ούτε να καθυποτάσσουν τη λογική σκέψη, γιατί τότε γίνονται αδυναμία. Ο τρόπος έκφρασης των συναισθημάτων την κατάλληλη στιγμή και με τον κατάλληλο τρόπο, καθορίζουν αποφασιστικά την υγεία των διαπροσωπικών μας σχέσεων. Ωστόσο είναι ωραίο που διαφέρει στον καθένα μας η ένταση των συναισθημάτων αλλά και ο τρόπος που τα εκφράζουμε, αφού δεν επιτυγχάνεται αρμονική μελωδία όταν όλα τα όργανα παίζουν την ίδια νότα.  

* Η Χαρά Ζήκα είναι Χημικός, Δρ. Φαρμακευτικής, συγγραφέας του βιβλίου «Έρωτας, Χημεία & Σεξ»-Εκδόσεις Ιανός και δημοσιογράφος.  Ζει τη Μυτιλήνη και αρθρογραφεί κάθε Τετάρτη στο Lesvosenws.net στη στήλη "Η αλχημεία του έρωτα