Πικρές αλήθειες πέρα από γιορτές και πανηγύρια....
"Η παρουσία χιλιάδων επισκεπτών απ’ όλο το νησί και όχι μόνο σημάδεψε και φέτος την Γιορτή Κάστανου, που οργάνωσε στο χωριό η Δημοτική Κοινότητα Αγιάσου μαζί με φορείς . Νωρίς το πρωί άναψαν οι φουφούδες και τα καζανια στα κεντρικά μέρη του οικισμού για το ψήσιμο και βράσιμο των κάστανων, που προσφέρθηκαν δωρεάν στον κόσμο. Mini bus μετέφεραν συνέχεια τον κόσμο σε δύο επισκέψιμα αγροκτήματα της περιοχής. Στα κτήματα θα προσφέρθηκαν δωρεάν ψητά κάστανα, τσάι του βουνού, ελιές και παξιμάδια, όλα τοπικά προϊόντα από ντόπιους παραγωγούς. Ανοιχτά όλα τα μουσεία του χωριού και διαδρομές μοναδικές στον καστανιώνα της Αγιάσου. Μουσικά δρώμενα με πρωταγωνιστές τα σαντούρια του Αναγνωστήριου."
H παραπάνω παράγραφος είναι από άρθρο για την περσινή γιορτή (18η γιορτή - 6/11/2022) .... θα μπορούσαμε να γράψουμε το ίδιο και φέτος και να ανακυκλωθεί η χαρά....
Και τώρα που τέλειωσε η 19 γιορτή του κάστανου (5 Νοεμβρίου 2023) στην Αγιάσο και θα σβήσουν τα φώτα της δημοσιότητας ίσως αξίζει μια άλλη προσέγγιση πέρα από τα κλασικά χαριτωμένα αφιερώματα που διαβάζουμε όλα αυτά τα χρόνια και θα διαβάζουμε ξανά... Η γιορτή από μόνη της έχει την έννοια της συμμετοχής, της χαράς, της συνάθροισης. Ασφαλώς και όλα αυτά ισχύουν για την γιορτή του κάστανου.
Η προσπάθεια που ξεκίνησε πριν από 20 σχεδόν χρόνια από τον τότε Δήμο Αγιάσου (Δήμαρχος Χρύσανθος Χατζηπαναγιώτης) στα πλαίσια του προγράμματος EQUAL και σχεδιάστηκε στα πρότυπα άλλων γιορτών αγροτουρισμού, ευρωπαϊκών και ελληνικών. Ευρωπαϊκών, όπως του Mourjou και του Bocognano (Κορσική) της Γαλλίας, της Valsugana και του Montemonaco της Ιταλίας, του Marvγo της Πορτογαλίας, του Muggio της Ελβετίας, αλλά και ελληνικών, όπως της Άνω Χώρας της ορεινής Ναυπακτίας, του Παλαιοχωρίου του Παγγαίου, της Άρνας Λακωνίας, της Καστάνιτσας της Αρκαδίας, της Αγίας Τριάδας της Ευρυτανίας.
Ποια ήταν όμως η ρεαλιστική ανάγκη για αυτή την γιορτή; Μα τι άλλο από την δυσκολία διάθεσης του προϊόντος. Επειδή στα αφιερώματα είτε από άγνοια είτε από σκοπιμότητα δεν υπάρχει καμία αναφορά για τη δυναμική που είχε το κάστανο της Αγιάσου αξίζει μια σύντομη αναφορά. Το κάστανο Αγιάσου ήταν ένα εξαγώγιμο προϊόν όχι μόνο στα γειτονικά νησιά Χίο και Σάμο αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Τέτοια εποχή φορτηγά με κάστανα Αγιάσου ταξίδευαν προς Πειραιά, Θεσσαλονίκη και Καβάλα. Το κάστανο της Αγιάσου - αν και μικρό σε μέγεθος - μπορούσε να συναγωνιστεί τα κάστανα από την ηπειρωτική Ελλάδα γιατί είχε (και έχει) ιδιαιτέρα γευστικά χαρακτηριστικά.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 ξεκίνησε η φθίνουσα πορεία καθώς και το κάστανο Αγιάσου "χτυπήθηκε" από τις εισαγωγές αλλά και με την εγκατάλειψη.
Οι παραγωγοί σταδιακά μειώθηκαν και μειώθηκε πλέον και η παραγωγή κάστανων!
Τα επόμενα χρόνια θα προστεθεί και το έλκος της καστανιάς που θα αφήσει πίσω τους εκατοντάδες ξερά δέντρα. Ξερά δέντρα που μέχρι τώρα κανείς δεν δείχνει να έχει ενδιαφέρον για την αντικατάστασή τους.
Η πικρή αλήθεια είναι ότι σήμερα ελάχιστοι είναι οι κάτοικοι της Αγιάσου που ασχολούνται σοβαρά με την καλλιέργεια του κάστανου. Είναι ζήτημα αν είναι 10 άτομα!
Μια άλλη σημαντική παράμετρο είναι τα "προβλήματα" που υπάρχουν στους χάρτες των υπηρεσιών καθώς μεγάλο τμήμα από τον καστανιώνα της Αγιάσου δεν μπορεί να δηλωθεί στον ΟΠΕΚΕΠΕ ή σε προγράμματα καθώς είναι "εκτάσεις μη επιλέξιμες". Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι αυτές οι εκτάσεις αυτές δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την λήψη ενισχύσεων. Ένας πρόσθετος λόγος που μειώνονται δραματικά όσοι ασχολούνται με τα κάστανα και κατά συνέπεια φθίνει και η παραγωγή.
"Θα κάνουμε γιορτή χωρίς κάστανα Αγιάσου" μας έχει αναφέρει πριν ένα χρόνο πριν παραγωγός από την Αγιάσο καθώς τότε ήταν έκδηλη η αγωνία να βρεθούν κάστανα για την γιορτή. Σε αντίθεση με την παραγωγή, τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί η εμπορική διάσταση της γιορτής. Και ασφαλώς δεν εννοούμε τις επιχειρήσεις της Αγιασου που συνεισφέρουν καθώς έχουν άμεσο οικονομικό συμφέρον. Επιχειρήσεις που δεν έχουν καμία σχέση με τον πρωτογενή τομέα προσπαθούν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους με αυτονόητο στόχο της προβολής τους και την προσέλκυση νέων πελατών.
Τελικά τι μένει μετά από κάθε γιορτή; Ο τζίρος των τοπικών επιχειρήσεων, η ευκολία διάθεσης της τρέχουσας παραγωγής κάστανων μαζί με άλλα προϊόντα (πχ μήλα , καρύδια) και τα παραδοσιακά πλέον άρθρα στα ΜΜΕ για κοσμοσυρροή στην Αγιάσο.
Θέλουμε άραγε να δούμε το μέλλον ή θα περιμένουμε να φθίνει κι αυτή η γιορτή αγροτουρισμού όπως συνέβη και με άλλες γιορτές σε όλη την επικράτεια;
Θα μπορούσε το κάστανο Αγιάσου να γίνει ΠΟΠ- ΠΓΕ;
Θα μπορούσαν να δοθούν αναπτυξιακά κίνητρα για αντικατάσταση των ξεραμένων δέντρων;
Θα μπορούσε να γίνουν ενέργειες για να διορθωθούν τα λάθη στους χάρτες των φορέων που διαβάζουν τα τεμάχια με κάστανα ως "μη επιλέξιμες εκτάσεις" ή "δασικές εκτάσεις";
Θα μπορούσε να υπάρξει ένας συνεταιρισμός ή μια ομάδα καστανοπαραγωγών που να "κλειδώσει" την αξία του προϊόντος και να αναλάβει να το βγάλει και πάλι εκτός νησιού με παράλληλη αύξηση της παραγωγής;
Μέχρι τότε ας συνεχίσουμε να αναπαράγουμε το ίδιο μοτίβο γιορτής με ή χωρίς κάστανα Αγιάσου....
μέχρι να βρεθεί κάποιος "να βγάλει τα κάστανα από την φωτιά".
Γρηγόρης Δεϊλόγκος
Lesvosnews.net
