Σαρδέλα : Μικρή αλλά πεντανόστιμη

Ενα τόσο ταπεινό ψαράκι κι όμως ένα σωρό γιορτές γίνονται κάθε χρόνο για τη χάρη του: από την Πρέβεζα και τα Μουδανιά μέχρι την Αλεξανδρούπολη και βεβαίως τον κόλπο της Καλλονής στη Λέσβο για την απόλυτη πρωταγωνίστρια του είδους. Τώρα, γιατί εκεί ακριβώς ψαρεύεται η νοστιμότερη σαρδέλα, παραμένει μυστήριο. Ισως γιατί ο κόλπος διαθέτει σε αφθονία την αγαπημένη της τροφή, το φυτοπλαγκτόν.

Η Σαρδηνία, όπου παραδοσιακά ψαρευόταν η σαρδέλα, φαίνεται ότι της χάρισε το ονοματάκι της - τη συναντάμε επισήμως και ως σαρδίνη. Στην ελληνική γλώσσα πάντως δημιουργήθηκε ένα μπέρδεμα καθώς για πολλούς αντσούγια, γαύρος και σαρδέλα ήταν ένα και το αυτό. Τελικά, ιχθυολόγοι, γλωσσολόγοι, μάγειρες και νοικοκυρές τείνουν να ξεκαθαρίσουν ότι άλλο ο γαύρος και η αντσούγια (η παστή εκδοχή του) και άλλο η σαρδέλα.

Οπως και να την ονομάσεις πάντως, η σαρδέλα που αγαπάει τα πιο θερμά νερά και αποφεύγει τα μεγάλα βάθη, είναι από τα πιο νόστιμα ψαράκια της Μεσογείου, της θάλασσας του Μαρμαρά και της Μαύρης Θάλασσας. Δυστυχώς γι' αυτήν, το μυστικό της δεν το γνωρίζουν μόνο οι άνθρωποι και οι μεγάλοι σεφ που όλο και πιο συχνά την περιλαμβάνουν στα περίτεχνα μενού τους, αλλά και όλα τα υπόλοιπα μεγαλύτερα ψάρια που την κυνηγούν όπου την πετύχουν. Βρήκε όμως τον τρόπο να αμυνθεί σ' αυτές τις διαρκείς απειλές: οι σαρδέλες μετακινούνται κοπαδιαστά σχηματίζοντας τόσο σφιχτές προστατευτικές ασημένιες μπάλες όσο κι εμείς όταν «στριμωχνόμαστε σαν σαρδέλες».

Τρώγονται με κάθε δυνατό τρόπο: από ωμές (μαριναρισμένες σε λεμόνι) μέχρι ψητές στα κάρβουνα, τηγανιτές και μαγειρευτές. Οι περίφημες σαρδέλες Καλλονής παστώνονται ως εξής: απλώνουμε αλάτι στον πάτο ενός σκεύους. Από πάνω στριμώχνουμε σφιχτά σφιχτά τις ωμές σαρδέλες. Βάζουμε δεύτερη στρώση αλάτι και δεύτερη στρώση σαρδέλα, και συνεχίζουμε μέχρι να τελειώσουν τα υλικά. Σκεπάζουμε με αλάτι και βάζουμε από πάνω βάρος. Προσέχουμε να μη μένουν ζουμιά στο σκεύος. Οι πραγματικές σαρδέλες Καλλονής μπαίνουν το πρωί στο αλάτι και το βράδυ συνοδεύουν το ουζάκι.

Διατροφική αξία

Και τι δεν έχει η σαρδέλα. Ασβέστιο, φωσφόρο, σίδηρο, βιταμίνη Α, και πάνω απ' όλα τα πολύτιμα Ω3 λιπαρά. Μέχρι και ότι φτιάχνει τη διάθεση υποστηρίζουν κάποιοι!