Γράφει: Μανάβης Νίκος / εφημερίδα "ΕΜΠΡΟΣ"
Περίπου 11 χρόνια μετά τη διαπίστωση των αδικημάτων, εκδικάσθηκε σε πρώτο βαθμό η υπεξαίρεση στο Συνεταιρισμό της Συκαμνιάς. Χθες το απόγευμα το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Βορείου Αιγαίου επέβαλε την ποινή της ισόβιας κάθειρξης και οκτώ ετών φυλάκισης στον πρώην λογιστή του Συνεταιρισμού. Ο κατηγορούμενος θα ασκήσει έφεση κατά της απόφασης.
Η δίκη αυτή είχε αναβληθεί πάρα πολλές φορές, είτε επειδή απεργούσαν οι δικηγόροι είτε για άλλους λόγους. Την Τετάρτη ο κατηγορούμενος ζήτησε αναβολή της δίκης για λόγους υγείας. Το αίτημά του δεν έγινε δεκτό κι υπόθεση εκδικάστηκε κανονικά. Ο κατηγορούμενος δεν παρέστη στη δίκη και εκπροσωπήθηκε από το δικηγόρο του, Στρατή Ηλιογραμμένο, ο οποίος σε δήλωσή του στο «Ε» χθες χαρακτήρισε την ποινή εξαιρετικά αυστηρή. Η καταδίκη του πρώην λογιστή του Συνεταιρισμού Συκαμνιάς στηρίχθηκε στις κατηγορίες της υπεξαίρεσης εν τη υπηρεσία, σε βαθμό κακουργήματος, σε βάρος του Συνεταιρισμού και της Αγροτικής Τράπεζας, σε συνδυασμό με τις επιβαρυντικές διατάξεις του Νόμου 1608 τού 1951. Στις περιπτώσεις αυτές, η Αγροτική Τράπεζα και οι συνεταιρισμοί εξισώνονται με το Δημόσιο. Έτσι ο κατηγορούμενος δικάστηκε σα να είχε κάνει κακουργηματική υπεξαίρεση σε βάρος του Δημοσίου. Παρ’ όλα αυτά, η ποινή θεωρείται ιδιαίτερα βαριά ακόμη και από νομικούς κύκλους. Αίσθηση προκαλεί ότι στον κατηγορούμενο δεν αναγνωρίσθηκε κανένα ελαφρυντικό, ούτε ότι ο ίδιος και η οικογένειά του, μετά την αποκάλυψη της υπόθεσης, είχαν πουλήσει περιουσιακά τους στοιχεία και επέστρεψαν μέρος των χρημάτων που είχαν χάσει μέλη του Συνεταιρισμού.
Συνήγορος πολιτικής αγωγής για το Συνεταιρισμό ήταν ο δικηγόρος Βαγγέλης Γκιγκιλίνης και για την ΑΤΕ ο δικηγόρος Γιάννης Πετρέλλης. Σύμφωνα με ανακοίνωση του δικηγορικού γραφείου Βαγγέλη Γκιγκιλίνη και Γιάννας Κοσσυβάκη, «το δικαστήριο καταδίκασε τον κατηγορούμενο σε ισόβια κάθειρξη για το αδίκημα της υπεξαίρεσης σε βάρος του Συνεταιρισμού και σε κάθειρξη οκτώ ετών για το αδίκημα της υπεξαίρεσης σε βάρος των μελών του Συνεταιρισμού και της Αγροτικής Τράπεζας. Υπέρ του Συνεταιρισμού επιδικάστηκε το ποσό των 159.111 ευρώ ως αποζημίωση, καθώς και το ποσό των 20.000 ευρώ. Για ηθική βλάβη της Αγροτικής Τράπεζας επιδικάστηκε το ποσό των 44 ευρώ με την επιφύλαξη της άσκησης αστικής αγωγής.». Δεδομένης της οικονομικής κατάστασης του κατηγορουμένου, θα πρέπει να θεωρείται πολύ δύσκολη, έως αδύνατη, η είσπραξη των αποζημιώσεων που επιδίκασε το δικαστήριο, καθώς και η επιστροφή των χρημάτων που είχε πάρει ο κατηγορούμενος από τους τραπεζικούς λογαριασμούς των μελών του Συνεταιρισμού στην ΑΤΕ.
Θύματα η ΑΤΕ, ο Συνεταιρισμός και οι συνεταιρισμένοι αγρότες
Η πολυπλόκαμη υπεξαίρεση
Η υπόθεση του Συνεταιρισμού της Σκαμνιάς ήταν μια από τις πολλές υποθέσεις συνεταιρισμών που είτε χρεωκόπησαν είτε βρέθηκαν στο χείλος της καταστροφής τις δύο προηγούμενες δεκαετίες στη Λέσβο. Η ρίζα του προβλήματος ήταν και είναι η ανυπαρξία ελεγκτικού μηχανισμού, μετά τη διάλυση του Σώματος Ελεγκτών Συνεταιρισμών τής ΑΤΕ στα τέλη της δεκαετίας τού 1980, σε συνδυασμό με τη σταδιακή μείωση των κερδών των συνεταιρισμών κατά τη δεκαετία τού 1990. Οι διοικήσεις των πρωτοβάθμιων αγροτικών συνεταιρισμών συνήθως αποτελούνται από αγρότες, ορισμένοι από τους οποίους είναι αγράμματοι και άλλοι είναι απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης. Για τη μεγάλη πλειοψηφία των συνεταιριστών είναι πρακτικά αδύνατο να ελέγξουν το πώς λειτουργούν οι λογιστές τους. Η λειτουργία του Σώματος Ελεγκτών Συνεταιρισμών τής ΑΤΕ, λοιπόν, αντιμετώπιζε αυτό ακριβώς το πρόβλημα κάνοντας συχνούς ελέγχους στους συνεταιρισμούς. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ατασθαλίες στους συνεταιρισμούς της Σκαμνιάς, της Βρίσας, το Β΄ Πλωμαρίου, τον Α΄ Πλωμαρίου και σε άλλους εμφανίστηκαν λίγα χρόνια μετά το σταμάτημα των ελέγχων.
Πώς αποκαλύφθηκε η υπεξαίρεση στη Σκαμνιά; Ήταν το 2000, όταν μέλη του Συνεταιρισμού με τα βιβλιάρια της Αγροτικής Τράπεζας στα χέρια τους κατέβηκαν στο υποκατάστημα της ΑΤΕ στη Μυτιλήνη, όπου είχαν καταθέσει στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς μέρος των χρημάτων τους. Τότε οι παθόντες, αλλά και η Αγροτική Τράπεζα, διαπίστωσαν ότι οι συναλλαγές που γράφονταν στα βιβλιάρια καταθέσεών τους δεν αντιστοιχούσαν στις συναλλαγές που ήταν καταχωρημένες στους λογαριασμούς καταθέσεων της Τράπεζας. Όπως φάνηκε, ο λογιστής του Συνεταιρισμού, που λειτουργούσε ως πρακτορείο της Τράπεζας, λάμβανε τις καταθέσεις των μελών του Συνεταιρισμού και έκανε τις σχετικές εγγραφές στα βιβλιάρια καταθέσεών τους, όμως δεν ενημέρωνε ποτέ τις καρτέλες που διατηρούνταν στο Συνεταιρισμό για λογαριασμό της Τράπεζας. Σε άλλες περιπτώσεις, μέλη του Συνεταιρισμού υποστήριξαν ότι είχαν πληρώσει στο Συνεταιρισμό δόσεις για καλλιεργητικά και άλλα δάνεια που είχαν λάβει από την ΑΤΕ, όμως ούτε τα ποσά αυτά είχαν καταχωρηθεί στους δανειακούς λογαριασμούς των μελών του Συνεταιρισμού. Φαίνεται πως για μεγάλο χρονικό διάστημα τα ποσά αυτά τα διαχειριζόταν μόνος του ο πρώην λογιστής του Συνεταιρισμού, ο οποίος επί της ουσίας είχε στήσει μια παρατράπεζα. Το ποσό της υπεξαίρεσης για τις παραπάνω περιπτώσεις εκτιμάται ότι προσεγγίζει τις 300.000 ευρώ (περίπου 100 εκατ. δραχμών εκείνης της εποχής). Χάθηκαν λάδια Μετά την αποκάλυψη των ατασθαλιών στους τραπεζικούς λογαριασμούς των μελών του Συνεταιρισμού, έγιναν εκτεταμένοι έλεγχοι. Διαπιστώθηκε τότε ότι ο λογιστής πωλούσε ελαιόλαδα που είχαν αφήσει μέλη του Συνεταιρισμού ως παρακαταθήκη στις αποθήκες του. Το νομικό καθεστώς της παρακαταθήκης δίνει το δικαίωμα σε έναν ελαιοπαραγωγό να αφήσει το λάδι του στις αποθήκες του συνεταιρισμού για φύλαξη. Ο συνεταιρισμός μπορεί να εισπράξει από τον παραγωγό το κόστος της φύλαξης, επίσης μπορεί να του καταλογίσει την παλαίωση του ελαιολάδου με το πέρασμα του χρόνου. Όμως ο συνεταιρισμός σε καμμία περίπτωση δεν μπορεί να πουλήσει τα ελαιόλαδα αυτά χωρίς την έγκριση των μελών του. Στην περίπτωση αυτή, ο πρώην λογιστής του Συνεταιρισμού Σκαμνιάς έκανε για ίδιο όφελος εμπόριο ελαιολάδου με τα αποθέματα ελαιολάδου που είχε ο Συνεταιρισμός και τα μέλη του.
Πώς ορθοπόδησε ο Συνεταιρισμός Το πλήγμα που υπέστη ο Συνεταιρισμός από την υπόθεση αυτή ήταν τεράστιο, διότι έχασε κεφάλαια, ελαιόλαδα, μα κυρίως την αξιοπιστία προς τα μέλη του. Το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε με την εκλογή ενός νέου και δραστήριου διοικητικού συμβουλίου, που κατάφερε να συσπειρώσει τα μέλη του Συνεταιρισμού. Μάλιστα έγινε αύξηση της αξίας της συνεταιριστικής μερίδας, ώστε ο Συνεταιρισμός να αντιμετωπίσει τις πιο επείγουσες οικονομικές υποχρεώσεις του. Δυο - τρία χρόνια αργότερα, ο Συνεταιρισμός της Σκαμνιάς είχε μπει σε νέο δρόμο. Οι υποχρεώσεις του είχαν ρυθμιστεί ή είχαν εξοφληθεί και η λειτουργία του είχε αποκατασταθεί. Φυσικά παρέμενε ως τώρα το ζήτημα της δικαίωσης του Συνεταιρισμού και των μελών του για την υπεξαίρεση που υπέστησαν. Η ποινική δικαίωση ήρθε 11 χρόνια μετά. Μένει να δούμε αν και πότε θα υπάρξει υλική αποκατάστασή τους.
